دودی که از سوختن زندگی برمی خیزد

یکی از معضلات خانمان سوز در کشور ما اعتیاد است در این نوشتار سعی شده که ریشه ها و دلائل گرایش به این مواد افیونی به ویژه از سوی جوانان, مورد کنکاش قرار گیرد بی شک آگاهی یافتن از ریشه ها و دلائل گرفتاری به این بلای معاصر, می تواند جامعه را نسبت به لغزیدن در ورطه هولناک اعتیاد مصونیت بخشد

یکی از معضلات خانمان‌سوز در کشور ما اعتیاد است. در این نوشتار سعی شده که ریشه‌ها و دلائل گرایش به این مواد افیونی به ویژه از سوی جوانان، مورد کنکاش قرار گیرد. بی‌شک آگاهی یافتن از ریشه‌ها و دلائل گرفتاری به این بلای معاصر، می‌تواند جامعه را نسبت به لغزیدن در ورطه هولناک اعتیاد مصونیت بخشد.

عوامل گـــرایش به مواد مخدر را می‌توان به شرح زیر فهرست کرد و به بحث گذاشت.

۱) خانواده

هرگاه والدین و یا یکی از اعضای خانواده معتاد باشد یا اختلاف و کج سلیقگی بر کانون خانواده حاکم شود، پــدر و مادر یا فرزندان و یا زن و شوهر با همدیگر، نزاع و کشمکش داشته باشند، و در فضای خانواده جاذبه مثبت وجود نداشته باشد، بدون تردید اعضای خانواده به دنبال جاذبه های کاذب و منفی خواهند رفت که خطر اعتیاد از آن جمله است.

۲) همنشینی با معتادان و دوستان ناباب

چنانچه کسی اراده و آگاهی کافی نداشته و از تعهد ایمانی و اخلاقی برخوردار نباشد، همنشینی با افراد معتاد، برایش فوق‌العاده خطرناک و زیان بخش است و سرمنشأ مهم جاذبه اعتیاد نیز همین عامل است. بنابراین، جوانان در انتخاب دوستــان و پدران و مادران آنان نیز در گزینش دوستان و مراقبت از فرزندان خود باید فوق العاده هوشیار باشند.

۳) شکست در اهداف موردنظر

گاهی افرادی در اثر نرسیدن به اهداف مطلوب و به اصطلاح سرشکستگی مثل انتخاب شغل و همسر، دست به اعتیاد می‌زنند.

۴) انحطاط اخلاقی

نداشتن تعهد دینی و اخلاقی زمینه ساز تمام فسادها و از جمله اعتیاد است. از این نظر، اسلام در تمام ابعاد به انسان جهت داده و خط مشی او را مشخص ساخته تا از هرگونه انحرافی مصونیت یابد.

۵) شخصیت طلبی کاذب

برخی افـــراد بی تجـــربه و نادان، اعتیاد به مواد مخــــدر را ارزش می‌پندارند! به همیـــن جهت مشاهده می‌کنیـــم که جوانان کم سن و سال و بی‌تجربه در مجــــالس عمومی و یا خیابان‌ها دست به استعمال دخانیات می‌زنند و سیگار بر لب، خودنمایی می‌کنند.

۶) ناآگاهی از مضرات اعتیاد

بخش مهمـــی از معتادان از مضرات اعتیاد بی‌خبرند و در اثر تبلیـــغات غلط تصور می‌کنند که این کار منافعی نیز به همراه دارد.

۷) اثر تقلیدی

گروهی از معتادان در اثر تقلید کورکورانه از دیگران به ویژه الگوهای موردنظر خود و دیدن فیلم‌های نامناسب به اعتیاد کشیده شده‌اند.

۸) منفعت‌طلبی

عده‌ای از سودجویان مسخ‌شده، برای رسیدن به پول، هزاران و بلکه میلیون‌ها انسان شریف را به دام انـــداخته و آنان از راه محبت‌های کاذب، تبلیغ و تطمیع و نیرنگ‌های دیگر، به ســراغ جوانـــان می‌روند و زمینه‌های منفی را در اشخاص شناسایی می‌کنند و بار اول و دوم مواد مخدر را به صورت رایگان در اختیارشان می‌گذارند. به این ترتیب کم کم جوانان را جذب می‌کنند.

در هر ۸ ثانیه یک نفر در دنیا و هر ۵/۲ دقیقه یک نفر در ایران به علت مصرف دخانیات جان خود را از دست می‌دهد. چه تعداد از آنان را متخصصــان تشکیل می‌دهند؟ این موضوع تا چه اندازه به زیر ساخت‌های اقتصادی لطمه می‌زند؟ این‌ها نکته‌هایی هستند که باید مورد توجه قرارگیرند.

● سیگار و مواد سمی محیط کار

دود سیگار و عامل‌های بالقوه‌ خطرساز در محیط کار، یکی از مبحث‌های عمده در موضوع دخانیات است، به‌گونه‌ای که بسیاری از بیماری‌های شغلی مانند سرطان‌های شغلی، با کنترل سیگار، تا حد زیادی قابل پیش‌گیری هستند.

سیگار در ابتـــلای کارگران به بیـــماری‌های مزمن شغلی مـــانند: برونشیت، پنوموکونیوز، بیماری‌های فیبروزدهنده‌ نسج ریه و آســـم کمک کرده و پیشرفت آن‌‌ها را سریع‌تر می‌کند.

● راهی برای انتقال

عامل‌های سمی محیط کار می‌توانند از راه تماس لب و دست با سیگار و یا از طریق استنشاق دود ناشی از پک‌زدن، وارد بدن شوند. این موضوع در کارگران سیگاری بیش‌تر رایج است و اهمیت آن، هنگامی معلوم می‌شود که به انتقال سم‌های محل کار به بدن، از طریق سیگار آگاه باشیم. یکی از مواد سرطان‌زا، «پشم شیشه» است. از طریق دود سیگار، ذره‌های ریز آن وارد ریه می‌شوند و همراهی این دو عامل، شانس بروز سرطان را به میزان بسیار چشم‌گیر و غیرقابل باوری تشدید می‌کند. به‌گونه‌ای که به‌طور معمول، در کارگرانی که با پشم شیشه در تماس‌‌اند و سیگار می‌کشند، منتظر بروز حتمی سرطان هستیم.

● ترکیب دود و سم‌ها

در محیط‌های کاری، مواد سمی و مضری وجود دارند که در ترکیب با دود سیگار یا حرارت دیدن توسط آتش سیگار، به مواد بسیار خطرناک با اثرهای ناشناخته و بسیار مهلک تبدیل می‌شوند.

درضمن، افراد سیگاری به دلیل ضعف سیستم ایمنی بدن و ضعف در سیستم تنفسی و رعایت‌نکردن بهداشت فردی، بیش‌تر در معرض بیماری‌ها و درنتیجه غیبت از محل کار هستند.

هم‌چنین سیگاری‌ها با انتقال بیماری‌های تنفسی و ایجاد آلودگی در محیط کار، باعث بیمارشدن و کاهش عملکرد اطرافیان و همکاران خود نیز می‌شوند.

● برونشیت مزمن

«برونشیت مزمن» یک واکنش غیراختصاصی ریه در مواجهه‌ دائم و مزمن با مواد محرک‌زا است که می‌تواند ناشی از سیگارکشیدن، مواجهه با مواد شیمیایی و گرد و غبار در محل کار باشد. در افراد سیگاری که در تماس با گرد و غبار و دود سیگار هستند، این دو عامل اثر یکدیگر را تشدید می‌کنند که البته اثر سیگار بسیار چشم‌گیرتر است.

● بیزینوزیس

این بیماری بیش‌تر در کارگران صنعت نساجی کتان دیده می‌شود. در روزهای اول هفته، بیمار دچار سرفه، احساس تنگی نفس، فشردگی سینه و کاهش هوای بازدمی‌ می‌شود.

نکته‌ قابل توجه آن است که به‌طور معمول، کارگران سیگاری شاغل در این صنایع، دچار این بیماری می‌شوند و نیز نشانه‌های از کار افتادگی این بیماری در افراد سیگاری بسیار وخیم‌تر است.

● همراهی سیگار و تشعشع‌های رادیواکتیو

کارگرانی که در معـــدن‌ها با موادی مانند «اورانیوم» در تماس هستند، به‌دلیــل آزاد شدن گاز «رادون» که نوعی اشعه «یون‌ساز» بوده و بالقوه خطرناک است، در معرض خطر هستند. سیگار، عامل مهم منتقل‌کننده ریز ذره‌های «اورانیوم» به ریه است.

جالب‌تر این‌که خود سیگار نیز مواد یونیزانی به‌نام «پــولونیوم ۲۱۰» دارد که بالقوه سرطان‌زا است. در این موردها نیز شاهد شروع زودرس سرطان در افراد سیگاری هستیم.

● چه باید کرد؟

▪ از میان راه‌حــل‌های پیشنهادی بـــرای مقابله با مشکل سیگار کشیـــدن در محل کار، چند راه‌حل اصلی و کاربردی‌تر وجود دارد:

ـ آگاه‌کردن و تشویق کارمندان برای ترک سیگار توسط مشاوره‌ پزشکی، آموزش و تخصیص امکانات مالی و رفاهی برای ترک و کمک دیگر کارمندان برای توصیه و تذکر به افراد سیگاری.

ـ محدودیت و ممنوعیت مصرف دخانیات در محل کار.

ـ طرح جریمه‌ نقدی افراد سیگاری به ازای هر بار سیگارکشیدن.

ـ وضع قانون‌های مناسب توسط دولت برای ممنوعیت مصرف دخانیات در مکان‌های عمومی و اداره‌ها.

ـ موظف کردن کارفرمایان برای حمایت از کارگران غیرسیگاری در برابر دود سیگار کارگران سیگاری.