نوه ها و مادربزرگ ها

رابطه نوه ها و مادربزرگ ها از جهات مختلف و زوایای گوناگون، بسیار مهم، قابل توجه و در عین حال از نظر تربیتی فوق العاده حساس است.
در غالب موارد چگونگی ارتباط «مادربزرگ» با « نوه» نقش …

رابطه نوه ها و مادربزرگ ها از جهات مختلف و زوایای گوناگون، بسیار مهم، قابل توجه و در عین حال از نظر تربیتی فوق العاده حساس است.

در غالب موارد چگونگی ارتباط «مادربزرگ» با « نوه» نقش چشم گیر و تعیین کننده در تکوین و شکل گیری شخصیت نوه دارد.

به طور کلی مادربزرگ ها با توجه به موقعیت و شرایط و امکانات فردی و خانوادگی با نوه های خود رابطه برقرار کرده، نقش های متفاوتی در ارتباط با آنها ایفا می کنند. در اینجا به چند نمونه از نقش مادربزرگ ها اشاره می شود.

نقش رسمی

بعضی از مادربزرگ ها به لحاظ ویژگی هایی که در شخصیت آنان مشهود است و با توجه به نگرش ایشان نسبت به خانواده فرزندشان، رابطه ای کاملا رسمی و جدی با نوه ها دارند. در این وضع، مادربزرگ ها با نوه ها رفتاری بسیار مودبانه، محترمانه و مهربانانه دارند و کاملا مراقب هستند که مبادا کلامی بگویند یا رفتاری از خود نشان دهند که خدای ناکرده موجب رنجش خاطر نوه خود شوند. بدیهی است که این گونه رابطه ها بسیار محدود و منحصربه موقعیت های خاص خواهد بود و طبعا چنین رابطه ای برای نوه های خردسال آن چنان خوشایند و دوست داشتنی نخواهد بود.

نقش غیررسمی

در این نوع ارتباط، مادربزرگ ها به لحاظ احساس صمیمیت و نزدیکی هر چه بیشتر، به دور از هر گونه تکلف و رفتارهای کلیشه ای و با نهایت خلوص و احساس تلاش می کنند رابطه کاملا صمیمی با نوه ها داشته باشند و همه توان خود را برای ایجاد رابطه ای دوست داشتنی و مملو از نشاط و سرزندگی مبذول دارند. در این نوع رابطه ، بیشترین نقش مادربزرگ ها در هیات یک همبازی رام و مطیع جلوه گر می شود و در واقع بازی با بچه ها و گذراندن لحظات و اوقاتی خوش با آنها، هدف اصلی مادربزرگ ها در این نقش است.

نقش جانشینی

گاه مادربزرگ بنا به دلایلی عملا جانشین مادر می شود و اغلب روزها و بعضا شب ها اوقات قابل توجهی را با نوه عزیزش سپری می کند. در واقع مادربزرگ مسوولیت نگه داری، مراقبت، تنظیم امور و رسیدگی به نیازهای اساسی کودک را عهده دار می شود.

این نقش مادربزرگ در غیاب مادر فوق العاده حساس است و از نظر روان شناسی تربیتی بسیار مهم و تعیین کننده می باشد. جانشینی مادربزرگ به جای مادر ممکن است در موقعیت ها و شرایط گوناگون صورت پذیرد و صرفا محدود به زمان اشتغال مادر خارج از خانه نیست; مثل بیماری، سفر وخدای ناکرده فوت. البته گاهی نیز مادربزرگ در کنار یا همراه خانواده فرزند خود زندگی می کند و با شخصیت فوق العاده نافذ، مقتدر و حاکم خود، فرصت اظهار نظر تربیتی و اعمال شیوه های فرزند پروری را به مادر نوه اش نمی دهد و عملا با این که مادر در خانه حضور دارد، به طور مستقیم و غیرمستقیم، مادربزرگ تربیت و هدایت بچه را عهده دار می شود. بدیهی است که این رابطه از نظر تربیتی چندان مورد تایید نیست.

نقش معلمی

گاهی رابطه «مادربزرگ ها» و «نوه ها» را در هاله ای از صمیمیت و معنویت و در بستری از مبانی اخلاقی و تعلیم و تربیتی در می یابیم. در این گونه رابطه ها و پیوندهای عاطفی میان مادربزرگ ها و نوه ها، ضمن وجود صمیمیت متقابل، نشاط و سرزندگی در روابط فی مابین، مادربزرگ ها عمدتا در جایگاه فردی بصیر، عاقل و حکیم قرار دارند و نقش اصلی شان ارائه اطلاعات و دانش عمومی، آموزش مهارت های کلامی، حسی و حرکتی و پرورش رفتارهای مطلوب در فضایی سرشار از عطوفت و مهربانی نسبت به نوه یا نوه هاست.

به سخن دیگر در این قبیل رابطه ها، مادربزرگ ها اساسا رسالت مربیگری و معلمی را عهده دار هستند و هرگز درصدد جانشینی مادر نیستند. البته آنها در این نقش همواره معلمی خوش رو، خوش اخلاق، مهربان و متبسم، صبور و پرحوصله هستند. در واقع بسیاری از مادربزرگ هایی که در زندگی خانوادگی خود چنین نقش موثری بر عهده دارند، از بهترین معلمان و مربیان کودکان خردسال و بچه های پیش دبستانی محسوب می شوند.

نویسنده : مریم موسیوند