فقر بزرگترین چالش حقوق بشر در عرصه بین المللی

یادداشتی از نسرین مصفا به مناسبت روز جهانی حقوق بشر

وضعیت مردمی که در کشورهای مختلف فاقد ساده­ترین امکانات زندگی هستند در واقع به معنای نقض واقعی حقوق بشر است، به طوری که می‌توانیم فقر را به عنوان بزرگترین چالش حقوق بشر در عرصه بین‌المللی بشناسیم .

۱۰ دسامبر ۱۹۴۵، اعلامیه جهانی حقوق بشر توسط مجمع عمومی سازمان ملل متحد تصویب شد. در حقیقت این اعلامیه به دنبال تصویب منشور حقوق بشر که در آن حقوق بشر را به عنوان یکی از زمینه های مرتبط با صلح و امنیت بین­المللی تلقی کرده بود به تصویب رسید.

از زمان تصویب این اعلامیه تا به امروز، جهان شاهد تحولاتی در زمینه تبیین موضوع حقوق بشر در عرصه بین­المللی بوده است و امروزه و زمنیه­های مربوط به حقوق بشر مانند حقوق اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، مدنی و سیاسی در قالب اسناد بین المللی تصویب شده­اند و در قالب کنفرانس­های بین­المللی، توسط نهادهای بین­المللی و در دهه­های مختلفی که پیرامون موضوعات مختلف اعلام شدند مورد تببین قرار گرفته­اند. البته مباحث زیادی پیرامون جهان شمولی حقوق بشر و نسبی­گرایی فرهنگی حقوق بشر وجود دارد، ولیکن اصل موضوع حقوق بشر تببین شده است و در حقیقت از نظر موضوعی جهان شمول است، منتها مصادیق و تفاسیر آن مورد نظر اندیشمندان مختلف از مناظر متفاوت است. ­

بیان و تبیین موضوع به منزله حقوق بشر در وضعیت مطلوب در عرصه بین المللی نیست. چراکه ما در حال حاضر، شاهد نقض حقوق بشر در اقصا نقاط دنیا هستیم، به خصوص در کنار آن نقض حقوق بشر دوستانه­ای که در منازعات داخلی و منازعات بین المللی مورد نقض قرار می­گیرد. از طرفی وضعیت مردمی که در کشورهای مختلف فاقد ساده­ترین امکانات زندگی هستند در واقع به معنای نقض واقعی حقوق بشر است به طوری که می توانیم فقر را به عنوان بزرگترین چالش حقوق بشر در عرصه بین المللی بشناسیم. این وضعیت، وضعیت چندان مطلوبی نیست، اما از طرف دیگر در شرایطی هستیم که موارد نقض حقوق بشر بیان می­شود. ما از زمانی که موارد نقض حقوق بشر در جامعه بین­المللی بیان نمی­شد و یا به آن توجه نمی­شد عبور کرده­ایم. امروزه در هر کجای دنیا که حقوق بشر نقض شود، انعکاسی بین المللی پیدا می­کند. کشورها و سازمان ها بین المللی این مسائل را عنوان می کنند و به آن توجه نشان می دهند.

از نظر بهبود وضعیت حقوق بشر در جهان، مهمترین نکته اجرای حقوق بشر در جهان است. ما تعداد زیادی کنوانسیون و سند بین­المللی داریم که اینها به خوبی زمینه­ها را تببین کرده­اند.

راهکارهای اجرای این کنوانسیون ها و اسناد بین المللی چیست؟ از طرفی دولت­ها بخشی از این اسناد را پذیرفته­اند و این طبیعی است که این وظیفه دولت­ها است که در جهت اجرای این کنوانسیون­ها حرکت کنند. از طرف دیگر سازمان ملل متحد نهادهایی را دارد که متاسفانه طی سال ها فعالیت سازمان ملل متحد علیرغم کوشش­های این سازمان برای ارتقاع حقوق بشر، برخوردهای دوگانه، مضاعف، گزینشی و سیاسی را نسبت به مسائل حقوق بشر شاهد بودیم که همه اینها جهانیان را نسبت به عملکرد واقعی سازمان ملل متحد بدبین کرده است. همان طور که پیشتر نیز اشاره شد، فقر بزرگترین عامل نقض حقوق بشر به شمار می­رود و باید این مسئله در مسائل حقوق بشر مورد توجه قرار بگیرد. امروز جهان در یک سیکل مالی بدتر هم قرار دارد و احتمالا بحران مالی جهان بر روی وضعیت حقوق بشر و وضعیت بدتر شدن فقر اثرگذار خواهد بود.

این بحران مالی کاهش فرصت ها وکاهش امکانات را فراهم می کند و بنابراین باید در این زمینه هم چاره­اندیشی بکنیم.

اگر بخواهیم در یک نگاه مسئله بهبود وضعیت حقوق بشر در جهان توجه کنیم، باید زمینه سازی برای ترویج و حمایت از حقوق بشر را در درجه اول مدنظر قرار دهیم. یک نکته مهم برای بهبود راه­کارها شاید، ترویج فرهنگ حقوق بشر باشد. که این کار از طریق آموزش حقوق بشر و از طریق جامعه پذیر کردن افراد برای رعایت حقوق بشر می تواند عملی شود.

نسرین مصفا، فعال حقوق بشر و رییس مرکز مطالعات بین الملل.