صنعت نصف جهان

صنعت در استان, آنقدر جایگاه والایی دارد که برای رشد ایران یک وزنه است

صنعت در استان، آنقدر جایگاه والایی دارد که برای رشد ایران یک وزنه است. اصفهان، علاوه بر بهره مندی از هنر چندین و چند هزار ساله پنجه طلاهای سنت کار خود، یکی از قطب‌های اصلی صنعت کشور است و سهم قابل توجهی در افزایش رشد محصول ناخالص داخلی ما دارد.

نعمت نفت باعث شده یکی از مهمترین پالایشگا‌های کشور در این استان جای بگیرد. شرکت سهامی پتروشیمی اصفهان، اولین تولید کننده محصولات آروماتیک ایران است که با هدف تولید سالانه بیش از ۲۰۰ هزار تُن مواد آروماتیک - شامل بنزن، تولوئن، ارتوزایلین و مانند آن – در سال ۷۱ به چرخه صنعت ایران ورود یافته است و یک وزنه مهم در صنایع پالایشی کشور به شمار می‌رود. بد نیست بدانید محصولات تولیدی این کارخانه به عنوان خوراک صنایع پایین دستی نظیر شوینده‌ها، پلاستیک، ‌الیاف پلی استر، نرم کننده‌های پـلاستیکی، رنگ‌سـازی و صنایع نظامی به کار برده می‌شوند.

اما در کنار نفت و گاز، اصفهان، دستی هم در توسعه انرژی هسته‌ای دارد. پروژه نطنز که به غنی‌سازی اورانیوم می‌پردازد تا درصدهای ایزوتوپ ۳/۰ درصدی آن را به ۳ الی ۴ درصد برساند، گواه این مسأله است.

بخش دیگر توانمندی‌های صنعتی اصفهان به صنایع سنگین این استان برمی‌گردد. سیمان، ذوب آهن، فولاد و تولید ورق آلومینیوم از مهمترین صنایع ثروت‌ساز اصفهان هستند که کمک زیادی به تولید و صادرات کشور می‌کنند. حتی به مدد همین صنایع، اصفهان امروز توانسته در خودروسازی مقام سوم کشوری را به دست بیاورد. بخش بزرگی از ظرفیت تولید ۶۱ میلیون تُنی سیمان کشور که ایران را در رده هفتم جهان قرار داده، در اختیار اصفهانی‌ها است و شاید اگر توان بالای تولید فولاد و آلومینیوم اصفهان را نداشتیم، امروز نمی‌توانستیم جزو صدر نشینان تولید این محصولات در جهان باشیم.

در این زمینه خوب است بدانید اصفهان تا پایان اردیبهشت ماه سال جاری، موفق به تولید ۴۵۰ هزار و ۵۰۰ تُن ورق گرم فولادی شده که قطعاً با این روند تولید، تا پایان امسال رشد بسیار زیادتری را نسبت به سال قبل تجربه خواهد کرد، چون تولید این محصول تا پایان بهمن سال قبل در اصفهان معادل ۴۴۵ هزار و ۲۸۴ تُن بوده است.

● بازار زرگری

یکی دیگر از توانمندی‌های اصفهان، داشتن صنعت پُرسود طلا و جواهر است. جالب آن که طلا دومین قلم صادراتی اصفهان بوده و در حال حاضر اصفهانی‌ها حرف اول را در این زمینه در کشور می‌زنند. امروز چیزی در حدود ۹۵ درصد طلای صادراتی از گمرکات کشور مربوط به استان اصفهان است. به طور قطع، با توجه به ارزش بالای این محصول و تقاضای همیشگی آن در بازارهای جهانی و البته ذخایر مناسب کشورمان در این خصوص، می‌توان ظرفیت‌های تولید و ساخت آن را بیش از پیش توسعه داد تا ارز بیشتری هم به دست آید.

البته علیرغم این توان بالای تولیدی در استان، اگر سری به بازارهای آن بزنید، شاهد فروش طلا و جواهر وارداتی خواهید بود. اما واردات طلا بر خلاف بسیاری دیگر از اقلام وارداتی امروز کشور، به سیاست‌های تجاری نامطلوبمان برنمی‌گردد. جدا از آن بخشی که به صورت قاچاق وارد شده‌، مهمترین دلیل، ناشی از فقدان بهره مندی از ماشین آلات ساخت طلا به سبک پرس است که باعث شده برای تأمین تقاضای موجود در بازار به خصوص در مورد گردنبند، انگشتر، گوشواره و دستبند – که باید با این سبک تولید شوند - به امر واردات مشغول باشیم. در کنار طلا، طبیعی است که جواهرات هم در اقتصاد این استان حرفی برای گفتن داشته باشند. اصفهان در خصوص سنگ‌های زینتی و به طور کلی خود صنعت سنگ توانایی‌های بالفعل بالایی دارد.

در حال حاضر، این استان تقریباً نیمی از تولیدات سنگی کشور را به خود اختصاص داده و با در اختیار داشتن چیزی در حدود ۴۰ هزار شغل مستقیم سهم بالایی هم در اشتغال استان دارد. اما در کنار این توانمندی‌ها و علیرغم حجم بالای فعالیت این صنعت در استان، هنوز صنعت سنگ به جایگاه واقعی خود به خصوص در بحث صادرات نرسیده است. کارشناسان این حوزه مهمترین دلیل این مسأله را به فرتوت بودن کارگاه‌ها، کارخانه‌ها و ماشین آلات مورد استفاده این واحدها نسبت می‌دهند. اطلاعات اتاق صنعت و معدن اصفهان نشان می‌دهند، تاکنون تنها ۵ درصد واحدهای این صنعت در اصفهان نوسازی شده‌اند که این رقم بسیار پایینی است. طبعاً با توجه بیشتر نسبت به نیازهای فعلی این صنعت و البته دیگر صنایع اصفهان که اکنون نیازمند کمک‌های فنی-اقتصادی می‌باشند می‌توان توسعه بیشتری به صنعت در اصفهان و در نتیجه کشور داد.

● امیدها به آینده

در کنار اشاره به مشکلات موجود در صنعت اصفهان، بجا است به اقداماتی اشاره شود که قرار است در خصوص بهبود شرایط اقتصادی و صنعتی اصفهان صورت گیرند. مثلاً استانداری به همراه بخش خصوصی اصفهان، سعی دارند تا از طریق تعامل با شرکت‌های سرمایه گذاری خارجی، روح تازه‌ای به صنعت ببخشد. بر همین اساس، اخیراً شرکتی فنلاندی به اصفهان سفر کرده تا فرصت‌های سرمایه گذاری را در این استان مورد ارزیابی قرار دهد. طبق اطلاعاتی که به دست ما رسیده‌اند، این رایزنی‌ها بیشتر در حوزه پروژه‌های راه اندازی خانه‌های از پیش ساخته شده، قطار سریع‌السیر تهران-اصفهان و تولید برق بوده‌اند.

با توجه به پتانسیل‌های بیشماری که استان اصفهان از آن بهره می‌برد، شناسایی دقیق‌تر توانمندی‌های استان، در کنار مشکلات و نارسایی‌هایی که ممکن است به صنعت و اقتصاد آن ضربه وارد کنند، باید از اولویت‌های کارهای اجرایی نهادهای مسؤول در اصفهان باشد تا این استان بتواند ضمن حفظ توان صنعتی خود، راه توسعه را با سرعتی دو چندان طی کند و در خدمت اقتصاد و رفاه ایران باشد.