۲۷ کیلوگرم کاهش وزن در ۶ ماه

درباره روند کاهش وزن مرتضی بخش صفت با حضور فرید نوبخت حقیقی کارشناس ارشد تغذیه,دکتر منوچهر قارونی متخصص قلب و عروق,دکتر محمدجعفر فره وش فوق تخصص گوارش و دکتر رامین کردی متخصص پزشکی ورزشی

آقای مرتضی بخش‌صفت، کارمند ۴۹ ساله یک سازمان دولتی در ۶ ماه گذشته، ۲۷ کیلوگرم وزن کم کرده است. او در مورد خودش می‌گوید: «جوان که بودم در شهرستان بابلسر برای شنا به دریا می‌رفتم و مرتب فوتبال و تنیس روی میز بازی می‌کردم اما عادت‌های بد تغذیه‌ای، وزن مرا به شدت افزایش داد.» بخش‌صفت از آن آدم‌های خوش‌سخن و سرزنده است، در دورانی که اضافه وزن داشته باوجود سنگینی وزن، به توصیه درمانگرانش صبح‌ها با اراده قوی به پارک لاله می‌رفته و با گروه ورزشکاران «یاران» ورزش می‌کرده است...

وقتی چندی پیش بعد از نزدیک‌شدن به محدوده وزنی مناسب دوباره سری به آنها‌ زده، تمام اعضای گروه «یاران» شگفت‌زده شده‌اند. چگونگی رسیدن به این نتیجه، چیزی است که در ادامه به آن پرداخته‌ایم.

بخش‌صفت که به خاطر توصیه های غلط بعضی متخصصان به آرتروز زانو دچار شده، می‌گوید:

● بی‌مسوولیتـی بعـضــی ها وضعیـت مرا به اینجـا کشـاند!

▪ آقای بخش‌صفت! از عادت‌های غذایی‌تان قبل از تصمیم برای کاهش وزن برایمان بگویید؟

- من حدود ۸ سال است برنج و قند نمی‌خورم اما عادت به خوردن فست‌فود داشتم، بیسکویت، بستنی و شیرینی و ماکارونی هم زیاد می‌خوردم. در من حالتی ایجاد شده بود که اصلا احساس سیری نداشتم و مرتب دلم غذا می‌‌خواست. شاید در روز دو بسته بزرگ بیسکویت می‌خوردم. در ماه رمضان بعد از افطار، دو بستنی چوبی و صبحانه به تنهایی یک عدد نان بربری را با پنیر تبریزی و چای تلخ می‌خوردم. بیشتر اوقات روزی دو عدد ساندویچ به عنوان میان وعده می‌خریدم؛ برای شام معمولا اشتهایم کم می‌شد و به غذای حاضری اکتفا می‌کردم.

▪ اعضای خانواده‌تان هم مثل شما غذا می‌خوردند؟

- خیر، آنها به دلیل استعداد چاقی‌ای که در خانواده داریم، مراقب تغذیه‌شان هستند.

▪ چاقی از چه زمانی سراغتان آمد؟ برای درمان آن اقدامی نکردید؟

- اضافه وزنم از حدود ۸ سال پیش شروع شد یعنی وقتی به ۱۱۲ کیلوگرم رسیدم. به چند متخصص مراجعه کردم اما به جای کاهش وزن، حدود ۱۰ کیلوگرم اضافه کردم.

▪ یعنی اصلا با برنامه غذایی متخصصان قبلی وزنتان کم نشد؟

- چرا، یک بار حدود ۱۰۵ کیلوگرم شدم اما به دلیل مشکلاتی که در این برنامه‌های غذایی برایم پیش می‌آمد رژیم را نیمه‌کاره رها ‌کردم و نهایتا به ۱۲۲ کیلوگرم رسیدم.

▪ اصلا چرا وزنتان بالا رفت؟

- در دوران جوانی فعالیت بدنی‌ام شدید بود. شمال کشور زندگی می‌کردیم و من مرتب شنا، فوتبال و تنیس روی میز بازی می‌کردم. در خانواده‌مان استعداد چاقی داریم ولی من با رسیدن به میانسالی دیگر مثل قبل تحرک نداشتم به همین دلیل ناگهان وزنم بالا رفت.

▪ از روند اقداماتتان برای کاهش وزن بگویید.

- حدود ۱۰ سال پیش، آگهی یکی از متخصصان فعال در حوزه کاهش وزن را دیدم و به صورت مکاتبه‌ای تحت‌نظر‌شان قرار گرفتم ولی با این رژیم دچار یبوست‌های شدید می‌شدم و به دلیل دسترسی نداشتن مستقیم به پزشک، مشکلم حل نمی‌شد. من هم دیگر رژیم را ادامه ندادم و به پزشک دیگری مراجعه کردم. ایشان ابتدا سمینار برگزار می‌کردند سپس در کلینیک‌هایی که برای ما در نظر گرفته بودند، قد و وزن را اندازه می‌گرفتند و رژیم با برنامه رایانه‌ای برایمان تنظیم می‌شد. این گروه جدول‌هایی داشتند و فقط به ما می‌گفتند که شما با این شرایط در کدام یک از این جدول‌ها جای می‌گیرید. با این رژیم هم مشکل یبوست پیدا کردم و باز در کاهش وزن ناکام ماندم.

▪ پس چه کردید؟

- متخصص دیگری پیدا کردم. قبل از هر کار، حق ویزیت گزافی از من گرفتند ولی متخصص را فقط چند دقیقه دیدم. کارمند آنها ‌پرسید چه خوراکی‌هایی دوست دارید بخورید، من هم فهرست آنها را نوشتم و بعد ‌گفتند رژیم غذایی‌ را برایتان ارسال می‌کنیم! با این رژیم هم مشکل یبوستم افزایش یافت، دردهای گوارشی‌ام غیرقابل‌تحمل شد و وزنم بالاتر رفت. سال گذشته به سردردهای مزمن دچار شدم و پاهایم به شدت ورم کردند به طوری که باوجود شاغل بودن در یک سازمان دولتی، مجبور بودم دمپایی بپوشم.

▪ ورم پایتان نگرانتان نکرد؟

- برای درمان ورم پا به یک فوق تخصص کلیه مراجعه کردم. بعد از ۲ ماه انجام آزمایش‌های تشخیصی، سالم بودن کلیه‌ها و مشکل فشار و چربی خونم تایید شد و گفتند تمام مشکلات‌تان به دلیل اضافه وزن است. در نتیجه درخواست کردم یک متخصص تغذیه به من معرفی کنند.

▪ برنامه غذایی آقای نوبخت چطور بود؟

- ایشان معیارهایی را برای تغذیه من در نظر گرفتند، دو کف دست نان صبح، دو میوه صبح، دو میوه بعدازظهر، دو میوه آخر شب. معادل‌ها را با مقیاس‌های چشمی به من می‌گفتند. برای درمان یبوست هم مصرف کاهو را توصیه کردند و اطمینان دادند که ماهی ۴ کیلوگرم وزن کم می‌کنم. حالا ۲۷ کیلوگرم کم کرده‌ام و ۹۵ کیلوگرم شده‌ام. در حال حاضر رژیم مرا تغییر داده‌اند تا وزنم سریع‌تر کم شود زیرا بافت‌های بدنم مقاومت نشان می‌دهند. در حال حاضر تقریبا ماهی ۳ کیلوگرم وزن کم می‌کنم.

▪ در دوران کاهش وزن ورزش هم می‌کردید؟

- در ۱۰ سال گذشته به توصیه متخصصان حین اقدام به کاهش وزن، ورزش ایروبیک (استپ) هم انجام می‌دادم که باعث ساییدگی زانوهایم شده بود. آقای نوبخت گفتند نباید با آن وزن بالا ورزش می‌کردم و قرار شد به محض رسیدن به وزن ۹۳ کیلوگرم پیاده‌روی‌های سبک را شروع کنم تا مشکل ‌زانویم به مرور کم شود زیرا زانوهایم در حال حاضر درد دارند.

▪ تفاوت روش آقای نوبخت را با متخصصان قبلی در چه می‌دانید؟

- یکی از کسانی که قبلا برای درمان به او مراجعه می‌کردم، به جای کمک و ارائه راه‌حل، برای آدمی عادی مثل من، به ازای هر یک کیلوگرم اضافه وزن ۱۰۰۰ تومان پول می‌گرفت؛ برنامه غذایی‌ای که برایم در نظر گرفتند، مرا سیر نمی‌کرد وقتی هم در مورد مشکل یبوستم می‌گفتم، فقط استفاده از روغن زیتون را پیشنهاد می‌کردند اما آقای نوبخت برخلاف متخصصان قبلی، ویزیت کمتری ‌گرفتند و وقت بسیار بیشتری را برای مشاوره اختصاص ‌دادند، به علاوه می‌توانستم رودررو با خودشان صحبت کنم که باحوصله به حرف‌هایم گوش می‌دادند. در ۱۰ سال گذشته نزد هر پزشک متخصصی رفتم به جای پزشک، واسطه?شان را می‌دیدم. مثلا من در مورد ورزش، فردی با اطلاعات متوسط هستم و از کجا باید می‌دانستم که با وزن سنگین نباید ورزش کرد؟ متاسفانه این افراد همین هشدار ساده را که حداقل وجدان کاری یک متخصص را نشان می‌دهد، از من دریغ کردند. این بی‌توجهی و بی‌مسوولیتی‌‌ها باعث شد زانوهایم هم دچار مشکل شوند. دچار آرتروز شده‌ام به طوری که متخصص ارتوپد گفته باید کاسه زانویم جراحی شود.

● نگاه اول

نظر فرید نوبخت حقیقی کارشناس ارشد تغذیه

کار متـخـصـص تغـذیـه فقـط تنـظیـم وزن نیست

▪ آقای نوبخت! آقای بخش‌صفت با رژیم‌های لاغری قبلی‌ گرسنه می‌مانده‌اند. شما برای برنامه غذایی ایشان چه اصولی را در نظر گرفتید؟

- منابع علمی تغذیه، رژیم‌های گوناگونی را در اختیار ما قرار می‌دهند، اما اینکه چه رژیمی برای چه شخصی مناسب است، به تجربه و علم متخصص برمی‌گردد. باید مشاوره دقیقی درباره وضعیت بیمار انجام و عادت‌های غذایی وی مشخص شود تا از برنامه غذایی

تدوین شده حداکثر بهره را ببرد. بهترین روش غذا خوردن، در نظر گرفتن وعده‌های غذایی بیشتر و کاهش حجم هر وعده است.

▪ آقای بخش‌صفت علت چاقی خود را ارثی بودن این مشکل در خانواده و پرخوری‌های خودشان می‌دانستند. آیا واقعا چاقی ارثی است؟

- در بیماری چاقی، عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو مؤثر هستند، به عبارتی اگر در خانواده ژن چاقی وجود داشته باشد، احتمال چاق شدن شما هم بالا می‌رود. اگر بیش از اندازه غذا بخورید و تحرک کافی نداشته باشید، شانس بروز این بیماری را افزایش داده‌اید.

▪ خانواده‌هایی که در آنها اساسا پدر و مادر پرخور هستند چطور؟

- در بیشتر مواقع فرزندان سبک زندگی والدین را در پیش می‌گیرند، به همین علت مردم شیوه زندگی غلطشان را به ژنتیک ربط می‌دهند. مثلا وقتی کودک می‌بیند پدر و مادرش روی غذایشان نمک می‌پاشند، او هم از آنها تقلید و از کودکی به طعم شور عادت می‌کند. در مورد قند و چربی هم همینطور است، به این ترتیب عادت‌های غذایی غلط خانوادگی باعث چاق شدن فرزندان هم می‌شود. چنین فرزندی چاقی را در خانواده خود ارثی می‌پندارد، در صورتی که علت چاقی افراد این خانواده عوامل محیطی هستند.

▪ آقای بخش‌صفت می‌گویند وزن‌شان در میانسالی افزایش یافته؛ به‌طور کلی این باور صحیح است؟

- در دوران میانسالی قوای بدنی کاهش می‌یابد و در نتیجه زمینه بروز اضافه وزن در افراد دیده می‌شود. بیماری‌هایی هم که با چاقی مرتبط‌ هستند (مثلا دیابت نوع دو)، در دوران میانسالی نمایان می‌شوند. از طرفی بیشتر افراد در میانسالی ازدواج می‌کنند و تغییرات هورمونی هم می‌تواند در روند افزایش وزن نقش داشته باشد.

▪ چرا برای مشکل یبوست ایشان فقط مصرف کاهو را تجویز کرده‌اید؟ ملین‌هایی مثل آلو موثر نیستند؟

- من توصیه نکرده‌ام که فقط کاهو مصرف کنند. در اصل کاهو یکی از مواد غذایی پرفیبر موثر برای رفع یبوست است. خوراکی‌های موثر دیگری هم در رژیم غذایی ایشان گنجانده شده است. ملین‌هایی از قبیل خاک‌شیر، آلو و انجیر همیشه قابل توصیه هستند اما درمانگر باید به کالری آنها هم توجه کند. یادتان باشد معمولا در رژیم‌های غذایی، مصرف سبزی‌های برگ سبز آزاد است بدون اینکه محدودیت مقدار کالری وجود داشته باشد.

▪ برای کاهش میزان چربی و فشارخون آقای بخش‌صفت چه تدابیری را در نظر گرفتید؟

- یکی از مهم‌ترین اقدامات، درمان دارویی است که پزشک متخصص برایشان در نظر گرفته‌اند. در رژیم غذایی هم سعی کردیم خوراکی‌های کم چرب و کم نمک بگنجانیم.

▪ ایشان می‌گویند که این اواخر بافت‌های بدن‌شان مقاوم شده‌اند، واقعا این‌طور است؟

- مقاومت بافت‌ها تعبیری است که خود آقای بخش‌صفت دارند به این دلیل که بعد از گذشت چند ماه، سرعت کاهش وزن‌شان کم شده است. در هر ماه فقط درصد مشخصی از وزن فرد کم می‌شود. ایشان سال گذشته ۱۲۲ کیلوگرم بوده‌اند و باید دید ۴ کیلوگرم چه درصدی از وزن ایشان می‌شده است و در حال حاضر که

۹۵ کیلوگرم هستند ۳ کیلوگرم چند درصد وزن‌شان می‌شود؟ مسلما کم کردن ۳ کیلوگرم وزن یک فرد ۱۲۰ کیلویی راحت‌تر از کم کردن ۳ کیلو از وزن یک فرد ۹۰ کیلویی است.

▪ درباره سخت شدن رژیم‌شان چه نظری دارید؟

- اوایل که فرد شروع به کاهش وزن می‌کند، میزان بافت چربی در بدنش بیشتر است و اگر رژیم کاهش وزن به طور صحیح تنظیم شده باشد، ابتدا از بافت چربی کاسته می‌شود. در غیر این صورت بافت‌های عضلانی تحلیل می‌روند. آقای بخش‌صفت هم اکنون بافت چربی بدن‌شان کمتر شده و بدیهی است که باید تغییرات مناسبی در آن می‌دادم.

▪ یعنی میزان کالری مصرفی روزانه‌شان را کم نکردید؟

- چرا، اما در روش‌های تغذیه‌ای با توجه به ویژگی‌های کنونی فرد می‌توان تغییراتی در رژیم در نظر گرفت تا در روند مصرفی چربی‌های بدن شوک ایجاد شود.

▪ چرا تصمیم گرفتید بیمارتان ابتدا به حد مشخصی از وزن برسد، سپس ورزش را شروع کند؟

- از قدیم شنیده‌ایم که رژیم غذایی با ورزش کامل می‌شود ولی باید به شرایط بیمارمان هم توجه داشته باشیم. با توجه به وزن بالای ایشان، فشار بسیار زیادی به زانو‌ها، ستون مهره‌ها، عضلات و استخوان‌های او وارد شده است. تدوین برنامه ورزشی، تخصص خاص خود را می‌طلبد و من در حدی که به اختیارات حرفه‌ای‌ام مربوط می‌شود، تشخیص دادم که این تمرین‌ها را در همان مراحل ابتدایی شروع نکنند و بعد از کاهش وزن و رسیدن به وزنی پایین‌تر، به ورزش بپردازند.

▪ به نظر شما بی‌توجهی متخصصان رژیم درمانی چه مشکلاتی را برای بیمار به دنبال خواهد داشت؟

- یکی از مهم‌ترین مسوولیت‌های متخصصان تغذیه، مشاوره رودررو با مراجعان است. مثلا ممکن است درمانگر از نوع کلام بیمار با روحیات او آشنا شود. غذا خوردن یکی از نیازهای اساسی انسان است که وقفه افتادن در آن می‌تواند به شدت روحیه فرد را تحت تاثیر قرار دهد. متخصص باید با در نظر گرفتن اصول روان‌شناسی حین مشاوره تغذیه،‌ کلمات مناسبی را برای صحبت‌هایش انتخاب کند تا بیمار برای رسیدن به هدفش امیدوار شود.

▪ بسیاری از فعالان رژیم درمانی مشهور فارغ‌التحصیل رشته پزشکی هستند. آیا مراجعه به این افراد صحیح است؟

- مشاوره تغذیه و رژیم درمانی، فقط شامل خدمات تنظیم وزن نیست و طیف وسیعی از جمله رژیم درمانی در انواع بیماری‌ها و شرایط خاص فیزیولوژیک را نیز دربرمی‌گیرد که ارائه صحیح آنها فقط در حیطه تخصص فارغ‌التحصیلان رشته تغذیه است. مطابق مقررات مندرج در آیین‌نامه نحوه تاسیس دفاتر مشاوره تغذیه و رژیم درمانی، مصوب وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، فقط فارغ‌التحصیلان واجد شرایط رشته تغذیه مجاز به تاسیس این دفاتر هستند بنابراین سایر فارغ‌التحصیلان گروه پزشکی و غیر آن نمی‌توانند این دفاتر را تاسیس کنند.

▪ وزارت بهداشت بر این قضیه نظارتی دارد؟

- در وزارت بهداشت سیاست‌‌گذاری‌های لازم در این زمینه انجام می‌شود و معاونت‌های درمان دانشگاه‌های علوم پزشکی موظف‌ هستند برای جلوگیری از تخلفات، از مراکز و موسسات درمانی بازدید کنند اما متاسفانه این کار آن‌طور که باید و شاید انجام نمی‌شود، زیرا نیروی انسانی کافی وجود ندارد، سیستم هم آنقدر کارآمد نیست که بتواند بر تمام بخش‌ها، به ویژه از لحاظ کیفی، نظارت کافی داشته باشد. به خوانندگان عزیز توصیه می‌کنم برای گرفتن مشاوره تغذیه، فقط به دفاتری که دارای مجوز نظام پزشکی هستند، مراجعه کنند. این مجوزها فقط به فارغ‌التحصیلان واجد شرایط رشته تغذیه اعطا می‌شود.

● نگاه دوم

یبوست در چاق‌ها شایع تر است

دکتر محمدجعفر فره‌وش

فوق تخصص گوارش، استادیار دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تهران

افرادی که دچار چاقی و اضافه وزن هستند، معمولا به مشکل یبوست مبتلا می‌شوند زیرا به دلیل سبک زندگی اشتباه تحرک کافی ندارند و غذاهای نامناسبی می‌خورند. اگر کسی فعالیت بدنی کافی نداشته باشد، حرکات لوله گوارشی او به اندازه کافی نخواهد بود. همین مساله باعث یبوست می‌شود. عادت به خوردن غذاهای کم‌فیبر و پرچرب و غذاهایی که حرکت غذا را در لوله گوارش کاهش می‌دهند، هم باعث ابتلا به یبوست خواهد شد. از طرفی تجمع بافت چربی در ناحیه شکمی به روده فشار می‌آورد و باعث کند شدن حرکت غذا از این قسمت دستگاه گوارش می‌شود. یکی دیگر از علل ابتلای افراد چاق به یبوست، فشارهای روانی‌ای است که به دنبال بیماری‌ و بازخوردهای اجتماعی در معرض آنها هستند؛ اضطراب و فشار روانی یکی از مهم‌ترین علل ابتلا به یبوست است. بعد از شروع رژیم غذایی، فرد همچنان استرس دارد زیرا هم عادت غذایی‌اش به کلی تغییر کرده و هم نگران است که با تحمل این همه مشقت، وزن کم می‌کند یا خیر، از طرفی ممکن است روده او به حجم غذایی قبلی عادت کرده باشد و این هم عامل مساعد دیگری برای ابتلا به یبوست باشد.

آقای بخش‌صفت گفته‌اند در سال‌های گذشته با گرفتن رژیم غذایی غلط دچار یبوست می‌شده‌اند که مشکل ایشان طبیعی بوده اما متاسفانه درمانگر مربوطه سعی نکرده‌اند برای حل مشکل ایشان اقدامی کنند. برای رفع یبوست باید سه روش اصلی را مد نظر قرار داد: افزایش تحرک بدنی و مصرف بیشتر آب، مایعات و غذاهای فیبردار. اگر با تدابیر انجام‌شده، مشکل یبوست بیمار حل نشد، باید به همکاران متخصص گوارش مراجعه شود تا داروهای مورد نظر دراختیار بیمار قرار گیرد. به علاوه، برای حل مشکل یبوست متخصص گوارش می‌تواند نکته‌‌های لازم را درباره عادت‌های اجابت مزاج به ایشان یاد بدهد.

درباره مشکل «سیر نشدن» ایشان در رژیم‌های قبلی، بهتر بوده میوه و سالاد یا پودرهای فیبردار را قبل از وعده اصلی غذایی‌شان می‌خوردند تا معده پر و اشتها کم شود زیرا گیرنده‌های حس گرسنگی در بالای معده قرار دارند و به شدت به حجم غذای داخل معده حساس‌اند. توصیه به خوردن روغن زیتون برای رفع یبوست اصلا صحیح نیست زیرا این روغن کالری بالایی دارد. بهتر بوده در آن زمان میوه زیتون یا انبه، کیوی، آلو و دیگر میوه‌های ملین و فیبردار توصیه می‌شد. میوه‌ها فیبرهای محلول و غیرمحلول دارند که فیبرهای نامحلول آنها به پدیده دفع کمک می‌کند. در پایان یادآور می‌شوم که روند کاهش وزن آقای بخش‌صفت ایشان را مستعد بیماری‌های گوارشی نمی‌کند اما بهتر است از لحاظ بیماری‌های تیروییدی، چربی و قند خون بررسی شوند و بعد از ۵۰ سالگی بررسی‌های سرطان‌های گوارشی را شروع کنند تا در صورت بروز هرگونه علامتی جلوی مشکل را به موقع بگیرند.

● نگاه سوم

ورزش آرتروز می آورد؟

دکتر رامین کردی

متخصص پزشکی ورزشی، استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران

در روند کاهش وزن، رژیم غذایی مهم‌ترین اصل است و ورزش به اثر آن کمک می‌کند. به عبارتی ورزش تعادل میزان انرژی دریافتی و انرژی مصرفی فرد را به سمت مصرف بیشتر انرژی می‌برد. انرژی‌ای که طی فعالیت‌های بدنی معمولی و روزمره استفاده می‌شود، زیاد نیست بنابراین به افرادی که می‌خواهند وزن کم کنند می‌گوییم ورزش را هم زیرنظر یک متخصص ورزشی شروع کنند. یکی از فواید ورزش و رژیم غذایی در کنار هم، پیشگیری از رسیدن به وزن اضافه قبلی است که این اصل با مطالعات علمی به اثبات رسیده است. آقای بخش‌صفت هم مانند دیگر افراد چاق بیماری‌های زمینه‌ای از قبیل فشارخون و چربی داشته‌اند و تمرین‌های ورزشی برای‌شان مناسب است. تحقیقات ثابت کرده اگر فرد چاقی ورزش کند و موفق به کاهش وزن هم نشود، بهبود چشمگیری در بیماری‌های زمینه‌ای‌اش ایجاد می‌شود.

درباره مشکل زانوی آقای بخش‌صفت نیز باید بگویم که ایشان هم مانند دیگر افراد چاق به مدت طولانی از فعالیت بدنی دور بوده‌اند، بنابراین باید با روند بسیار صبورانه‌ای طی ۳-۲ ماه آرام آرام فعالیت‌بدنی خود را شروع و به مرور بیشتر کنند. مثلا پیاده‌روی‌های ۲دقیقه‌ای را آغاز و با افزایش آمادگی بدنی، شدت فعالیت بدنی‌ خود را افزایش می‌دادند اما ورزش را آرام آرام شروع نکرده‌اند و در نتیجه مشکلاتی برایشان ایجاد شده است. ایشان نباید بنا به عادت‌های زندگی قدیم‌شان خود را ورزشکار مادام‌العمر بدانند حتی حرفه‌ای‌ترین ورزشکاران هم اگر مدتی ورزش را کنار بگذارند به هیچ‌وجه نباید با شدت قبلی تحرکات بدنی خود را از سر بگیرند.

آقای بخش‌صفت باید بدانند که چاقی‌شان عاملی برای درد عضلانی، کمردرد و آرتروز زانوست، این زمینه قبلی، بستری مناسب بوده تا با همین تمرین‌های به ظاهر خفیف به زانو‌ی‌شان آسیب‌ وارد شود اما به طور کلی ورزش باعث آرتروز نمی‌شود مگر در ورزشکاران حرفه‌ای و ملی که به شدت ورزش می‌کنند. بهتر بود ابتدا پیاده‌روی‌های آرامی را در استخر انجام و بعد از بالا رفتن آمادگی جسمانی، میزان فعالیت بدنی‌ را افزایش می‌دادند. باید از همان ابتدای روند کاهش وزن به متخصص پزشکی ورزشی هم مراجعه می‌کردند تا تمامی معاینات و توصیه‌های لازم به ایشان ارائه می‌شد. این عزیز باید بدانند که ورزش برایشان مانند دارویی است که عوارضی هم دارد، مشکل زانو نباید مانعی برای فعالیت‌های بدنی آتی‌شان شود و بهتر است اکنون که آگاهی‌های لازم را به دست آورده‌اند، ضمن درمان‌های ارتوپدی با متخصص پزشکی ورزشی هم مشاوره داشته باشند که دیگر مشکلی اذیتشان نکند.

● نگاه چهارم

قلبتان را سالی یک بار چکاپ کنید

دکتر منوچهر قارونی

متخصص قلب و عروق ، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

چاقی معمولا زمینه ارثی دارد و می‌تواند بیماری‌هایی زمینه‌ای از قبیل دیابت، پرفشاری خون و چربی خون را در پی داشته باشد. معمولا این مشکلات را به طور همزمان در افراد چاق می‌بینیم. البته افرادی که از دوران کودکی چاق بوده‌اند کمتر دچار بالا رفتن میزان چربی خون و بیشتر مبتلا به فشارخون می‌شوند اما افرادی که بعد از سن بلوغ چاق می‌شوند، معمولا در معرض مشکلاتی هستند به‌طوری که در این افراد مثلا شکم و کمر بزرگ می‌شود و باسن کوچک می‌ماند. در صورتی که چاقی‌‌های مادرزادی حجم همه بدن را به یک نسبت افزایش می‌دهد. آقای بخش‌صفت به تورم پاهایشان اشاره کرده‌‌اند که در بیماران چاق مشاهده می‌شود و کم‌کم تا ساق پا هم می‌رسد زیرا در این افراد برگشت لنف به قسمت‌های بالای بدن دشوار می‌شود به خصوص در مواقعی که به مدت طولانی پاها آویزان می‌مانند. با هر کیلوگرم اضافه وزن، هزاران کیلومتر رگ در بدن گسترش می‌یابد و همین امر باعث فشار بیشتر به قلب می‌شود. ایشان عادت غذایی بسیار بدی داشته‌اند و هر روز فست‌فودهای چرب می‌خورده‌اند که به چاقی‌شان دامن می‌زده است. از ایشان می‌خواهم که به هیچ‌وجه در هیچ مرحله‌‌ای از زندگی دیگر این عادت را در تکرار نکنند. بد نیست بدانید آمریکایی‌ها که از بیماری‌ چاقی به ستوه آمده‌اند به میزان زیاد از همین مواد غذایی بی‌ارزش استفاده می‌کنند.

«ادم» از نشانه‌های مشکلات کلیوی است که در بیماران چاق شاید چندان قابل مشاهده نباشد. مثلا پلک افراد چاق کمتر پف می‌کند. آقای بخش‌صفت باید مراقب وضعیت کلیه‌های خود باشند و میزان اوره و کراتینین خودشان از طریق آزمایش بررسی شود. ایشان مدت‌‌ها درگیر روند کاهش وزن بوده‌اند و طبق گفته‌ها‌ی‌شان مدت‌‌ها هم به موفقیت نرسیده بوده‌اند. این رژیم‌های قبلی و مرتب چاق و لاغر شدن می‌تواند صدمه‌های زیادی را به قلب‌شان وارد کند پس به این عزیز توصیه می‌کنم اگر سابقه بیماری قلبی ندارند سالی یک بار و در غیر این صورت هر ۳-۲ ماه یک بار چکاپ‌های قلبی را انجام دهند.

یاسمین ثریا