مذهب علیه مذهب

گویا بر تارک خاورمیانه ثبت است که روزی در آن به آرامش سر نیاید هنوز افغانستان ناآرام است عراق رنگ جنگ دارد

گویا بر تارک خاورمیانه ثبت است که روزی در آن به آرامش سر نیاید. هنوز افغانستان ناآرام است. عراق رنگ جنگ دارد . پس از انفجار چندی پیش حرم برخی از ائمه در عراق، ده روز پیش نشست بین المللی «حمایت از اماکن مقدسه کشورهای اسلامی» در شهر بروکسل، پایتخت بلژیک برگزار شد که در آن بر حمایت از این مکان ها در برابر اقدام های تروریستی تاکید شد. هنوز جوهر این توافق خشک نشده بود که گروه های سلفی وهابی در عربستان طی صدور فتوایی خواهان تخریب ضریح امام حسین و حضرت زینب شدند. به همین سادگی.

سایت «نهرین نت» جمعه ای که گذشت در این مورد گزارش داد؛ «به دنبال شادمانی برخی از عربستانی های سلفی در پی انفجار حرمین عسگریین در سامرا که آنها را نماد شرک و عبادت بت ها می دانند، علمای وهابی اقدام جدیدی را آغاز کردند که همان صدور فتوا و تحریک برای تخریب باقی اماکن مقدسه در عراق به ویژه ضریح امام حسین(ع) است.» به نوشته این سایت اینترنتی، علمای وهابی معتقدند «ضریح امام حسین(ع) در راس ضریح های شرک آمیز در عراق و جهان است. » در همین راستا تعدادی از دانشجویان دانشگاه محمد بن سعود عربستان نیز پس از آخرین انفجار در حرمین عسگریین در سامرا کمیته ای از دانشجویان داوطلب تشکیل دادند که قصد دارند طی ایام تعطیلات تابستان فتوای علمای وهابی را در تخریب اماکن مقدسه عراق بر این اساس ترویج کنند.

● واکنش شیعیان

اولین واکنش به توهین سلفی های عربستانی را امام جمعه مشهد از خود نشان داد. او جمعه گذشته گفت؛ «وهابیت جریانی است که از ۲۰۰ سال قبل به وسیله جاسوس انگلیسی در شبه جزیره عربستان ایجاد شد. آقایان خادم الحرمین آیا می دانند که جریان انحرافی سلفی و وهابی عناصری را در دستگاه های پلیس عربستان به کار گماشته اند که رفتارهای سلفی گری و وهابی گری را با مسلمانان و ایرانی ها انجام می دهند؟ اگر می دانند که؛ چگونه مهمانداری و خادم الحرمینی هستند و اگر نمی دانند؛ باید به این حکومت گریه کرد که رئیس حکومت از این جریان پلیس بی خبر است.»

بعد از امام جمعه مشهد، انجمن علمای دینی انگلیس طی بیانیه ای با محکوم کردن فتوای علمای وهابی عربستان مبنی بر تخریب اماکن مقدسه در عراق اعلام کرد؛ «این فتوا اعلام جنگ باز علیه تمامی مسلمانان است.» در این بیانیه از دولت عربستان خواسته شد اقدام سریعی را در این راستا انجام بدهد و به تشریح موضع گیری هایش در این باره بپردازد و علناً و به طور رسمی این گونه فتواها را محکوم کرده و به مجازات عاملان صدور این گونه فتواها و تشکیل کمیته های دانشجویی برای تحریک به قتل مسلمانان بپردازد.»

آیت الله سیداحمد خاتمی امام جمعه تهران نیز گفت؛ «آنچه این روزها در فضای عالم نماهای سلفی وهابی می گذرد انجام ماموریتی است که دنیای استکبار به آنان واگذاشته و قلم و فتوای آنان در خدمت امریکا قرار گرفته است.» وی افزود؛ «درست در سالی که مقام معظم رهبری سال وحدت ملی و انسجام اسلامی اعلام کرده اند شاهد فتواهای خلاف شرع، ضدوحدت و تفرقه آفرین آنها هستیم. این فتواها تنها فتوایی ضدتشیع نیست، بلکه فتوایی ضداسلام است. چون محبت اهل بیت محور وحدت جهان اسلام است.» خاتمی خاطرنشان کرد؛ «این مفتی های خائن و بیگانه از دین از انفجار حرمین عسگریین ابراز شادی کرده اند، بنابراین طبق روایت مولا علی(ع) که می فرماید آن کس که راضی به کار کسانی باشد مانند آن است که خود آن را انجام داده است، ما این مفتیان خائن را شریک در جنایت انفجار حرمین عسگریین می دانیم.»

امام جمعه کاظمین عراق نیز به دنبال صدور فتوای علمای وهابی عربستان اظهار داشت؛ «پاسخگویی به این فتواها باید از سوی تمامی کشورهای اسلامی و به صورت کاملاً متحد، حکیمانه، عاقلانه باشد.» خالصی در ارزیابی نسبت به فتوای اخیر علمای وهابی در عربستان مبنی بر تخریب اماکن مقدسه عراق با بیان این که اطلاعی از صدور این فتوا ندارد، تصریح کرد؛ «به نظر من حتی اگر چنین فتواهایی وجود داشته باشد بهتر است در معرض بی اعتنایی قرار گیرد چرا که صحبت کردن در این باره موجب انتشار گسترده این موضوع می شود. کسی حق تعرض به این اماکن مقدسه را ندارد. من معتقدم که این گونه فتواها اگر که وجود داشته باشد طرحی در راستای از هم گسیختگی همبستگی امت اسلامی است.» وی در پاسخ به این سوال که آیا عدم پاسخگویی علمای شیعه به این فتواها موجب گستاخی بیشتر وهابیون نمی شود، گفت؛ «بهتر است که پاسخگویی از جانب یک گروه یا جماعتی نباشد، بلکه بهتر است پاسخگویی به چنین نظرات شاذ و تفرقه افکنانه از سوی تمامی علمای مسلمان باشد، از نظر ما این اماکن مقدسه از آن همه مسلمانان هستند. پاسخگویی به این فتواها باید از سوی تمامی کشورهای اسلامی و به صورت کاملاً متحد، حکیمانه و عاقلانه باشد و موجب بروز درگیری های جانبی نشود.» از سوی دیگر آیت الله العظمی مکارم شیرازی با صدور بیانیه ای ضمن تقبیح فتوای وهابیون در تخریب عتبات عالیات، اظهار داشت؛ «اگر گفت وگو با علمای عربستان عملی نشد باید در سازمان ملل حکومت عربستان محکوم شود و از طریق محاصره اقتصادی و سیاسی تحت فشار قرار گیرد. »

● فرقه وهابیت

وهابیت دیدگاه جدیدی در مذهب سنی، شاخه حنبلی است که بنیانگذار آن «شیخ محمد عبدالوهاب»

(۱۹۷۳-۱۷۳۰ میلادی) از علمای بزرگ عربستان بود. وی خود پیرو شیخ الاسلام ابن تیمیه بود و با ایدئولوژی های شیعه و تصوف آن زمان به مخالفت برخاست. شیخ محمد عبدالوهاب تنها به حدیث و قرآن اعتقاد داشت و واسطه کردن شخص و بندگان خدا را کفر به خدا و شرک مطلق می دانست. شیخ محمد بن عبدالوهاب در سال ۱۱۱۶ در عونیه نجد متولد شد و در دمشق به تحصیل پرداخت و از علمای حنبلی آرای «ابن تیمیه» متوفی در سال ۷۲۸ و «ابن قیم الجوزیه» شاگرد او متوفی در سال ۷۵۱ را آموخت. ابن عبدالوهاب به بغداد و بصره مسافرت کرد و مذهب حنبلی را تکمیل کرد و در بازگشت، «محمد بن سعود» را که بر قبائل عتوب و عنزه امارت داشت به وهابیت دعوت کرد و او نیز این عقیده را پذیرفت و افکار شیخ محمد بن عبدالوهاب را شعار حکومت خود کرد و برای نشر آن با شهر های مجاور خود پیکار ها کرد و مرکز حکومت خود را «درعیه» قرار داد. در آن زمان اهالی «ریاض» از دعوت او سرپیچیدند و «دهام بن دواس»، امیر ریاض با ابن سعود سال ها پیکار کرد تا عاقبت مغلوب شد و حکومت ریاض به ابن سعود رسید. پس از ابن سعود، پسرش عبدالعزیز بن سعود به امارت رسید. او نیز برای نشر آیین وهابیت کوشش و جنگ ها کرد. در سال ۱۲۱۵ پانزده هزار تن از وهابیون برای پاک کردن شهر کربلا از آنچه «نمادهای شرک» می نامیدند به شهر کربلا حمله کرده و خزینه و حرم حسین بن علی را به کلی تخریب کردند. چون این خبر منتشر شد فتحعلیشاه قاجار پادشاه وقت ایران، صد هزار لشگر فراهم کرد و سلیمان پاشا والی بغداد نیز لشگری جدا برانگیخت که با لشکر وهابیون در صحرای نجد رزم کنند لکن در ایران جنگ روسیه پیش آمد و در عراق جنگ کردها برای برپایی کشور مستقل خودشان برپا شد تا به این ترتیب این دو لشگر نتوانند تکلیف این توهین به عقاید شیعیان را مشخص کنند و بدین صورت تفکر وهابیت به شکلی قدرتمند ظهور کرد. بنابر روایات شیعیان، افکار شیخ محمد بن عبدالوهاب منجر به نزاع های خونینی در عراق و کشته شدن هزاران نفر از شیعیان در شهرهای شیعه نشین عراق و طائف و همچنین در میان مناطق صوفیه کردستان عراق و ترکیه شد.

● سلفی های وهابی

وهابیت در ۵۰ سال گذشته مذهب دربار حاکمان سعودی بوده است، اما گروهی تندرو از این میان به نام القاعده و سلفی های تکفیری (سلفی جهادی) ظهور کرده و باعث انشعاب در مکتب وهابیت شده اند. سîلîفی به گروهی از مسلمانان اهل سنت گفته می شود که تنها راه نجات مسلمانان را بازگشت به قوانین قرآن و سنت طبق فهم «سلف صالح» می دانند. این گروه با هرگونه پیروی از شاخه های گوناگون دین و کیش گرایی مخالفند و معتقدند که هر مسلمان به راحتی می تواند با مراجعه مستقیم به قرآن و سنت دینش را بیاموزد. سلفی ها که بسیاری آنها را به تندروی متهم می کنند پایتخت اصلی شان مکه و مدینه است. گاهی به آنان وهابی گفته می شود اگرچه کسانی که خود را سلفی می خوانند منکر وجود گروهی به نام وهابی هستند. در حال حاضر، گروهی از کسانی که در کشورهای غربی به اسلام می گرایند به افکار این روش فکری- عقیدتی گرایش پیدا می کنند. امروزه سلفی ها را می توان به سه شاخه اصلی تقسیم کرد؛

۱) سلفی محافظه کار و درباری

۲) سلفی سیاسی رادیکالی

۳) سلفی جهادی (سلفی تکفیری)

«سلفی تکفیری» به گروهی از مسلمانان وهابی ستیزه جو گفته می شود، به ویژه به طرفداران گروه القاعده که هر فردی غیر از مسلمانان پیرو سلف صالح، بقیه مردم و حتی مسلمانان شیعه را کافر می دانند و بنابراین قتل آنها را مجاز می شمارند. سلفی های تکفیری بیشتر در عراق فعالیت می کنند و مسوولیت قتل هزاران نفر شیعه و قتل گروگان های خارجی را برعهده دارند.

□□□

آنچه کارشناسان دینی معتقدند اینکه وهابیون با درک نادرست از مفهوم بدعت و شرک سایر فرقه مسلمین را مطرود دانسته و اعمال آنها را تخطئه می کنند و حال آنکه خود به اعمالی روی آورده اند که مورد آن کامل بدعت محسوب شده و تخلف از سیره قطعی پیامبر و اولیای الهی است و همان طور که در طول تاریخ نیز نشان داده شده، اگر پشتوانه سیاسی این فرقه نبود، این تفکرات در میان جوامع اسلامی هیچ گونه جایگاهی نداشتند.

آرش سیگارچی