۷ روش برای حذف شپش

چگونه باید از شر شپش سر خلاص شویم

بیشترین موارد آلودگی با شپش‌سر توسط متخصصان پوست مداوا نشده بلکه توسط پزشکان عمومی، مربیان بهداشت مدارس، پزشکان خانواده و داروسازها درمان می‌شود...

متخصصان پوست اغلب اوقات مواردی را می‌بینند که درمان‌های قبلی شکست خورده‌اند. در این مطلب ۷ روش برخورد با شپش?ها را به شما می?آموزیم:

۱) سمپاشی خانه

با توجه به اینکه شپش‌سر بیرون از بدن انسان فقط به مدت ۲۴ تا ۴۸ ساعت زنده می‌ماند بنابراین نیازی به سم‌زدایی منزل با موادشیمیایی یا ضدعفونی کردن محیط دوروبر نیست.

۲) معاینه تمام افراد منزل

تمام افراد کودک و بالغ موجود در خانه را نیز باید دقیقا معاینه کرد. برخی می‌گویند باید تمام افراد خانواده را درمان کرد زیرا در ۶ درصد موارد، افراد بدون علامت وجود دارد که از طریق آنها احتمال آلودگی مجدد وجود دارد ولی برخی می‌گویند فقط باید فرد آلوده را درمان کرد.

ضمنا تمام افراد فامیل را نیز که در ۴ تا ۶ هفته قبل تماس سربه سر با فرد آلوده داشته‌اند را نیز باید معاینه کامل کرد.

۳) اقدامات عمومی

گذاشتن لباس‌های غیرقابل شست‌وشو در کیسه پلاستیکی به مدت ۲ هفته بیرون از منزل، کف اتاق‌ها، مکان‌های بازی و اثاثیه منزل را نیز باید به دقت جاروبرقی کشید تا هرگونه موی دارای تخم‌های زنده را برطرف کرد. البته باید به بیماران توصیه کرد که بعد از دو نوبت درمان، رشگ‌های باقیمانده، مرده ‌بوده و نیازی به درمان‌های اضافه‌تری نیست.

۴) ضدعفونی کردن

الف) البسه: تمام البسه، ملحفه و روبالشی را باید با آب داغ شسته و خشک کرد. لباس‌های غیرقابل شست‌وشو را خشک‌شویی کرده و اتو کشید یا در خشک‌کن لباس قرار داد. یا این دسته از لباس‌ها را درکیسه پلاستیکی قرار داد و به مدت ۲ هفته در جای گرم قرار داد.

ب) ابزارهای مشترک: شانه و برس را نیز می‌توان با روش‌های زیر ضدعفونی کرد:

گذاشتن داخل ماده شپش‌کش به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه، یا گذاشتن در شامپوی شپش‌کش به مدت ۲ ساعت، یاگذاشتن در آب داغ ۶۰ درجه سانتی‌گراد به مدت ۵ تا ۱۰ دقیقه.

۵) برداشتن تخم‌ها

الف) کوتاه کردن مو: اگر چه کوتاه کردن موی آلوده سر یا بدن باعث از بین رفتن شپش می‌شود ولی این نوع درمان برای اکثریت بیماران از جهت زیبایی مناسب نیست.

ب) برداشتن فیزیکی تخم شپش: با توجه به اینکه هیچ‌کدام از داروهای موضعی ضدشپش نیز، صد درصد تخم‌کش نیست و از طرفی به علت اینکه برخی مدارس نیز از ورود این افراد تا زمانی که هنوز رشگ زنده یا مرده وجود دارد ممانعت می‌کنند بنابراین برداشتن دستی تخم‌ها نیز نقش مهمی‌ در درمان بیماری دارد ولی برای برداشتن کامل تخم‌ها اولا به طور متوسط ۹ ساعت وقت لازم است، ثانیا تا اندازه‌ای دردناک و ناراحت‌کننده است.

ج) سرکه: موها را با مخلوط سرکه و آب با نسبت مساوی خیس کنید و بعد از ۱۵ دقیقه با شانه‌های دندانه ریز شانه می‌کنند تا رشگ از ساقه‌مو جدا شود.

د) شانه مخصوص رشگ یا موچین: با این وسیله نیز می‌توان ۵۰ تا ۸۵ درصد تخم‌ها را برطرف کرد.

۶) برداشتن خود شپش

الف) خیس کردن مو: اگر چه خیس بودن موها هنگام استعمال داروی ضدشپش، احتمال مقاومت در برابر دارو را افزایش می‌دهد ولی از طرف دیگر خیس کردن موها و سپس شانه‌کردن آن با برس مخصوص هر ۳ تا ۴ روز یکبار به مدت ۲ هفته سبب افتادن راحت‌تر شپش‌ها در ۳۸ درصد موارد نیز می‌شود زیرا با این طریق شپش موقتا بی‌حرکت می‌شود. ولی این روش در اکثریت مواقع کارساز نیست. ضمنا شانه Robi- comb نیز که با باتری کار می‌کند می‌تواند شپش‌ها را بکشد.

ب) ژل وازلین: می‌توان شب‌ها مقدار ۳۰ تا ۴۰ گرم وازلین استاندارد را بر تمام سطح موها و پوست‌سر، مالیده و کلاه پلاستیکی بر سرگذاشته و فردا صبح شست‌وشو کرد. البته در چنین مواردی حدود ۱۰ روز شامپوزدن پشت‌سر هم لازم است تا وازلین کاملا برطرف شود. این دارو تونل‌های تنفسی شپش بالغ را مسدود کرده، تنفس را مختل کرده و حتی منافذ درپوش تخم شپش‌سر را نیز مسدود می‌کند. ضمنا تنفس نوزادهای جوان شپش را نیز مختل می‌کند.

ج) مواد روغنی دیگر: در قدیم از روغن مایونز، روغن نباتی، روغن‌های معدنی، روغن زیتون و پمادهای مو نیز برای درمان استفاده می‌کردند. این مواد نیز با خفه کردن موقت یا ممانعت از تحرک آنتن‌ها و پاها، حرکت شپش را کندتر کرده و موجب می‌شوند با شانه‌زدن دور ریخته شوند ولی هیچ‌کدام کشنده شپش نیستند. ضمنا در چنین مواردی با شست‌وشوی سر و از بین رفتن چربی، مجددا شپش شروع به حرکت می‌کند.

۷) درمان‌های دارویی

داروی ایده‌آل آن است که ارزان، در دسترس، غیرسمی‌ برای انسان، بدون آلودگی محیط زیست و دارای قدرت ایجاد مقاومت کمتری باشد. داروها به اشکال لوسیون، شامپو و کرم وجود دارند ولی دو شکل شامپو و کرم اگر چه از جهت زیبایی ظاهری مناسب‌ترند ولی کارایی کمتری به علت زمان تماس کمتر دارند. با توجه به اینکه تمام داروهای ضدشپش سمی‌ است و با مصرف بیش از حد یا مصرف نامتعارف آنها عوارضی چون تشنج ممکن است ایجاد شود بنابراین حتما باید توسط متخصص پوست تجویز شود. البته با توجه به اینکه تمام داروهای موجود، سمیت عصبی ایجاد کرده و قادرند فقط خود شپش و تخم‌های زنده را بکشند، بر تخم‌های جوان‌تر اثری ندارد زیرا سیستم عصبی تخم‌های جوان‌تر بعد از گذشت

۷ تا ۱۰ روز تکامل پیدا می‌کند بنابراین برای کشتن این عده، بهتر است کلیه درمان‌های تجویزشده را بار دوم و بعد از ۷ تا ۱۰ روز تکرارکرد. ضمنا بعد از هر نوبت درمان، بیمار باید از لباس جدید و تمیز استفاده کند. بعد از استفاده از داروها باید لباس‌ها را تعویض کرده و لباس‌های قبلی، حوله، ملحفه، روبالشی، کلاه، روسری و شال گردن را شست‌وشو و اتو کرد. شانه‌ها و برس‌ها را نیز یک لایه شپش‌کش مالیده و ۱۵ دقیقه بعد شست‌وشو کرد یا اینکه در آب داغ جوشانید. اسباب و اثاثیه منزل و کف اتاق‌ها را جاروبرقی کشید.

دکتر عباس راثی

متخصص پوست و مو استادیار دانشگاه علوم پزشکی تهران