خونه مادربزرگه هزارتا قصه داره

زندگی های گذشته, خاطره می شوند نه تنها آدم ها بلکه شکل زندگی آنها هم خاطره می شود بعد دور دور و به فراموشخانه سپرده می شوند گاهی این فراموشی ها آه از نهاد تو برمی آورند

زندگی‌های‌ گذشته، خاطره می‌شوند. نه تنها‌ آدم‌ها بلکه شکل زندگی آنها هم خاطره می‌شود. بعد دور‌دور و به فراموشخانه سپرده می‌شوند. گاهی این فراموشی‌ها آه از نهاد تو برمی‌آورند.

شاید برای همین است که موزه‌ها اعتبار می‌یابند؛ عکس‌ها، یادها و یادگاری‌ها. برای همگی ما خانه مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها با آن کوچه‌های کاهگلی، دیوارهای کوتاه و درختانی که سر به کوچه کشیده بودند، امروز خاطره‌ای دور از دسترس است. خانه کاهگلی که به جغرافیای شمالی کشور می‌رسد، می‌شود خانه شیروانی با دودکشی که همیشه نشانگر گرمای خانواده بود، اما یکباره همه چیز تغییر کرد و حالا آن خانه شیروانی چوبی و آن خانه کاهگلی جزو خاطراتی هستند که باید دنبال ‌آن در میان آلبوم‌های عکس گشت.

تغییرات دنیا به کنار، زلزله که آمد خیلی چیزها را با خود برد. قصه‌های زیادی خط خورد. عشق‌های زیادی مرد. بعد تو که ماندی دل دادی به خاطرات که امروز در گیرو دار زندگی شهری میان ماندن و رفتن معلق هستند. ساخت موزه روستایی گیلان که می‌خواهیم مسیرش را برای شما بکشیم، از همین جا شروع شد.

● خاکستر خاطره‌ها

موزه روستایی، ایده «محمود طالقانی»، استاد جامعه‌شناسی تهرانی بود. زلزله منجیل و رودبار او را از فرانسه به ایران کشاند و همان موقع ساخت موزه روستایی گیلان در ذهنش جان گرفت.

حالا در سایه‌سار درختان سبز جنگل سراوان، زندگی‌ای در جریان است که سال‌هاست به فراموشی سپرده شده است. پیش از رسیدن به موزه باید نکته‌ای را به خاطر بسپاریم. همه آنچه از موزه‌ها می‌دانید فراموش کنید. ساختمان قدیمی یا جدید با ویترین‌ها و چند شیء. موزه روستایی گیلان موزه زنده و در جریان است. اینجا قرار است در پوشش‌های شاد و رنگی مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها، لحظاتی را تجربه کنید. اینجا گیلان ۲۰۰۰سال پیش را زندگی می‌کنید. بنابراین خود را به سمت پارک جنگلی سراوان در کیلومتر ۱۸ جاده رشت- تهران، نرسیده به پلیس راه، جاده سراوان- شفت برسانید.

● وقتی مادربزرگ کوچک بود

تعجب می‌کنید. اینجا زندگی جاری و روان است. هیچ تابلوی ممنوعی وجود ندارد.تا دلتان می‌خواهد می‌توانید عکس بگیرید. در هرگوشه‌ای کسی مشغول فعالیت است. زنان می‌پزند و مردان می‌سازند. با صدای نهر آب یکی می‌شوید. نغمه پرندگان موسیقی گوش‌نواز می‌شود. بله درست می‌بینید. خانه‌هایی که پیش روی شماست از همان ۲ قرن پیش باقی مانده‌اند. البته تاریخ‌ها متفاوت است. برای این‌که از تاریخ و پیشینه تمام خانه‌هایی که پیش روی شماست باخبر شوید، از راهنمایانی کمک بگیرید که در لباس‌های شاد و رنگی پدربزرگان و مادربزرگان خویش به شما خوشامد می‌گویند. موزه روستایی گیلان، گیلانی کوچک است با وسعت ۲۶۰ هکتار.

موزه از ۹ روستا تشکیل می‌شود. البته ۹ روستای ماکتی، سرد و بی‌روح. گروه تحقیقاتی گشته‌اند و تمام خانه‌های قدیمی گیلان را شناسایی کرده‌‌اند. بعد از خریداری خانه‌ها آن را واچینی کرده‌‌اند و دوباره در دل جنگل‌های سراوان برپا داشته‌اند. بنابراین تعجب نکنید اگر راهنمایان شادپوش، خانه‌ای را به شما نشان می‌دهند که بیش از ۱۵۰سال قدمت دارد. این قدمت متوسط خانه‌هایی است که به این موزه انتقال داده شده‌اند. عجیب نیست کسانی را بیابید که به شما با لهجه شمالی می‌گویند: «من در آن خانه به دنیا آمده‌ام. آن خانه پدربزرگ من است.»

اینجا زندگی جاری و روان است. هیچ تابلوی ممنوعی وجود ندارد.تا دلتان می‌خواهد می‌توانید عکس بگیرید. در هرگوشه‌ای کسی مشغول فعالیت است

موزه پاتوق گیلانی‌هایی است که برای آشتی با گذشته خود هر هفته به اینجا می‌آیند. ۹روستای موزه براساس جغرافیای واقعی گیلان طراحی شده ‌است. روستای ساحل شرق، روستای جلگه شرق، روستای کوهپایه شرق، روستای کوهستان شرق، روستای ساحل غرب، روستای جلگه غرب، روستای کوهپایه غرب، روستای کوهستان غرب و روستای جلگه مرکز. گیلان اینجا هم به وسیله یک رودخانه به ۲ بخش تقسیم می‌شود. همان‌طور که «سفید‌رود» آن را در وسعت واقعی خویش به ۲ قسمت می‌کند. اینجا همه چیز بوی دیروز گیلان را می‌دهد. تمام کسانی که آخرهفته خود را در موزه گیلان کار می‌کنند از ماهرترین هنرمندان در رشته خود هستند. ابزارآلات زندگی اینجا همان ابزارآلاتی است که پدر بزرگ‌ها ومادربزرگ‌ها به کار برده‌اند. تمام زندگی گذشته با همه نشانه‌هایش به تماشا درمی‌آید.

● گیلانی کوچک

موزه را در سایه‌سار سبز درختان سراوان زیر پا می‌گذاریم. رستوران و چایخانه‌های موزه، بازارها و مساجد آن آخر شلوغ شلوغ است. نمی‌توان براحتی از بوی غذای سنتی که توسط بهترین آشپزهای سنتی پخته می‌شود گذشت. بعد از غذا می‌توانید سری هم به مزارع و باغ‌های چای بزنید.

گفتیم اینجا یک گیلان با وسعت کوچک است و هیچ چیز در آن به فراموشی سپرده نشده است. شالیزار را از دست ندهید. آن صحنه‌ای که زنان گیلانی ردیف به کاشت بذر مشغول می‌شوند، می‌تواند به داشتن چند پوستر زیبای شمالی منجر شود. کارگاه‌های تولید و آموزش صنایع دستی را هم از دست ندهید. هم می‌توانید شاهد سفالگری، مرواریدبافی، رشته‌‌دوزی و... باشید و هم صنایع دستی سنتی گیلان را خریداری کنید و به سوغات با خود ببرید، اما سری هم به میدان بازی‌ها و نمایش‌های سنتی گیلان بزنید.

این بازی‌ها هر هفته با حضور هنرمندان سنتی گیلان که از تمام نقاط گیلان به جنگل سراوان آورده‌اند، برگزار می‌شود. کشتی گیله‌مردی، ورزاجنگ، لافندبازی، عروس‌گوله و... ازجمله بازی‌هایی است که طرفداران خاص خود را دارد. محوطه بازی را خیلی راحت می‌توان پیدا کرد، هرجا گروه زیادی از مردم را دیدید به آن سمت بروید.

البته موزه تا ساخته شود کار زیادی دارد. بخش‌های زیاد دیگری قرار است به آن اضافه شود؛ هرچند این مساله کوچک‌ترین مانعی برای لذت بردن شما از آنچه در سایه‌سار جنگل سراوان جریان دارد به وجود نمی‌آورد. البته بسته به این‌که شما چه فصلی قصه خود را به سراوان بکشانید، بازی‌ها ومراسم فرق دارد. مثلا نوروزی خوانی گیلان رسمی بلند بالا دارد که تنها در این فصل شاهد آن هستید.

اگر شما تیرماه به موزه روستایی گیلان بروید شاهد مراسم تیرماسیزه خواهید بود. دو رسم اصلی در جشن تیرما سیزه یکی فالگیری و دیگری لال شوش زنی است. البته شکل اجرای آن در نقاط مختلف متفاوت است.

اگر از شهرهای اطراف به موزه روستایی آمده باشید می‌توانید یک روزه سفر را به پایان برسانید اما اگر می‌خواهید ۲ روز آخر هفته را اینجا بگذرانید، چون موزه تنها در روزهای تعطیل دایر است، باید دنبال محل اقامت باشید.

مسوولان، محل اقامتی در دو سوی جنگل در نظر گرفته‌اند اما هنوز آماده نشده است. بنابراین پیش از این‌که به سمت گیلان راه بیفتید با شماره‌‌های ۳۲۳۹۴۹۰ –۰۱۳۱ و ۳۲۳۸۴۳۸-۰۱۳۱ تماس بگیرید. آنها شما را راهنمایی خواهند کرد که در خانه‌های روستایی اقامت کنید یا به نزدیک‌ترین هتل راهنمایی شوید.

زهرا کشوری