نارسایی قلبی؛ چرا و به چه علت؟

در تعریف نارسایی قلب یعنی قلب انسان یا هر موجودی خوب انجام وظیفه نمی‌كند، قدرت انقباضی‌اش كم می‌شود و نمی‌تواند خون را از قسمت‌های مختلف بدن دریافت كند و بعد از تبادل اكسیژن، …

در تعریف نارسایی قلب یعنی قلب انسان یا هر موجودی خوب انجام وظیفه نمی‌كند، قدرت انقباضی‌اش كم می‌شود و نمی‌تواند خون را از قسمت‌های مختلف بدن دریافت كند و بعد از تبادل اكسیژن، دوباره آن را به همه جا پمپ كند.

قلبی كه مثل یك تلمبه در سینه ما می‌تپد، دو بخش دارد: قلب راست و قلب چپ. شایع‌ترین نارسایی قلب، مختص قلب چپ است. حتی نارسایی‌های قلب راست، از قلب چپ منشا می‌گیرند. حالا بهتر است بدانیم چرا قلب چپ نارسا می‌شود؟

شایع‌ترین علت آن، تنگ شدن عروق قلب است. وقتی كه رگ تنگ می‌شود، به تدریج آن قسمت از عضله قلب كه با آن رگ خون‌رسانی می‌شده، از بین می‌رود (سكته قلبی)، در نتیجه قلب قدرت انقباضی طبیعی‌اش را از دست می‌دهد و نارسا می‌شود.

ما قدرت انقباضی قلب را با معیارهای مختلفی می‌سنجیم. این قدرت كه بازدهی قلب شماست، باید در حدود ۵۵ تا ۶۵ درصد باشد. فاكتور بازدهی )E.F( به هر دلیلی كه عضله قلب نقص پیدا كند، كاهش می‌یابد. یكی از این عوامل كه باعث كاهش درصد بازدهی قلب می‌شود، تنگی عروق است. اما چرا عروق تنگ می‌شوند؟

علت‌های زیادی وجود دارد كه تعداد آنها به ۳۰۰ تا می‌رسد، اما بر مبنای مطالعات سازمان بهداشت جهانی، سه علت به عنوان مهم‌ترین عوامل شناخته‌ شده‌اند:

۱) فشار خون بالا: با رژیم غذایی و داروها سعی می‌كنیم آن را متعادل كنیم تا رگ‌ها تنگ نشوند و سكته‌های قلبی و مغزی اتفاق نیفتند.

۲) اختلال در چربی‌های خون: چهار مورد آن را كه در آزمایش‌های روتین و ساده بررسی می‌شوند، بیان می‌كنیم. كلسترول، تری‌گلیسرید، ال.دی.ال، اچ.دی.ال. كه سه تای اول از چربی‌های بد و فقط اچ. دی.ال چربی خوب است. یعنی باید با رژیم و دارو سعی كنیم چربی بد را پایین بیاوریم و با ورزش مرتب (پیاده‌روی تند، كوهنوردی و...) و همچنین با لاغر شدن و كنترل وزن سعی كنیم چربی خوب اچ.دی.ال را بالا ببریم تا رگ‌هایمان تنگ نشوند.

۳) دخانیات: مصرف دخانیات به هر شكل، هر نوع و هر مقدار باعث گرفتگی عروق می‌شود. حتی به تازگی ثابت شده یك تا سه سیگار در روز هم می‌تواند سبب گرفتگی عروق شود.

اگر صدای قلب بیماری كه دچار نارسایی قلبی است با گوشی پزشكی، گوش بدهیم صدای اضافی می‌شنویم و قلب توان واقعی برای انجام وظیفه را ندارد. فرد بیمار بی‌اشتها، بی‌خواب و ناتوان است. اگر نارسایی شدید باشد حتی بیمار قادر به راه رفتن و انجام كارهای ساده روزمره نیست. نارسایی قلب راست یا بطن راست معمولا به دنبال نارسا شدن قلب چپ اتفاق می‌افتد و به دنبال آن، رگ‌های گردنی بیمار برجسته می‌شوند، كبد بزرگ شده و شكم ممكن است آب بیاورد و یا پاها متورم شود. كسی كه قلب نارسا دارد باید دائم تحت نظر پزشك باشد و رژیم غذایی بی‌نمك و داروهای خاص استفاده كند، اما بهتر است حالا كه آگاه شدید مراقب باشید تا قلب‌تان همیشه مثل ساعت كار كند.‌

دكتر سید حسن عارفی / متخصص قلب و عروق