اکوتوریسم, ناجی یا ویرانگر

جذب کوسه ها به مناطقی خاص برای مشاهده گردشگران با انتقادهای زیادی مواجه شده است

فعالان اکوتوریسم که با استفاده از پخش مواد غذایی سعی در جلب و متمرکز کردن کوسه‌ها در منطقه‌ای خاص برای دیده شدن توسط بازدید‌کننندگان دارند، در محافل زیست‌محیطی مواجه شده‌اند.

شاید بهترین مثال برای این موضوع، صنعت توریسم و گردشگری غواصی باشد که به عنوان بازاری پرمنفعت و پررونق در جهان کنونی شناخته می‌شود.

استفاده از ماهی‌های کوچک و انواع دیگر غذاهای مورد علاقه کوسه‌ها برای جذب آنها به مناطقی که توریست‌های غواص قادر به مشاهده جمعیت رو به کاهش این‌گونه جانوری باشند، با انتقادهای زیادی مواجه شده است. منتقدان معتقدند این کار ممکن است به شکل بالقوه اثرات زیست محیطی و رفتاری روی این گونه‌ها داشته باشد.

محققان علوم جوی و دریایی ۵ دانشگاه در میامی تحقیقاتشان را روی موضوع ارزیابی اثرات زیست محیطی اکوتوریسم بر شکارچیان دریایی متمرکز کرده‌اند که نتایج آن در نشریه بریتیش اکولوژیکال به چاپ رسیده است. این تیم اولین مطالعات ماهواره‌ای را به منظور تعیین اثر گردشگری غواصی روی کوسه‌های ببری و واکنش این جانوران ـ که بزرگ‌ترین درندگان آب‌های استوایی هستند ـ تدوین کرده‌اند.

در این تحقیق، ۲ گروه از کوسه‌های ببری تحت مطالعه قرار گرفتند، یکی کوسه‌های ببری فلوریدا و گروه دوم کوسه‌های ببری باهاما در سواحل باهاما. این‌که از ماهیان ریز و تکه‌های گوشت برای جذب کوسه‌های ببری به شکلی گسترده استفاده می‌شود، هدف این است که گردشگران غواص بتوانند از نزدیک‌ترین فاصله، این حیوانات را ببینند و لذت ببرند، اما تغذیه کوسه‌ها به این شکل برای اکوتوریسم در فلوریدا غیرقانونی است.

در ابتدا محققان فرض کردند که تحرک کوسه‌های باهاما در اطراف محل گردشگران نسبت به کوسه‌های فلوریدا کمتر است، اما در عمل نتایج به دست آمده کاملا این موضوع را نقض کرده و نشان داد مساحتی که کوسه‌های باهاما در آن پرسه می‌زنند، ۵ برابر بیشتر از مساحتی است که توسط کوسه‌های فلوریدایی اشغال می‌شود. بعلاوه مشخص شد نه‌تنها اکوتوریسم بر رفتار کوسه‌های ببری تاثیر می‌گذارد بلکه بسیاری از عادات اجدادی آنها را نیز در معرض خطر قرار داده است. برای مثال این کوسه‌ها قبلا برای دسترسی به غذا، مهاجرتی طولانی به طول ۳۵۰۰ کیلومتر به مناطق آزاد اقیانوس اطلس انجام می‌دادند، اما اکنون که به خوردن غذای اهدایی گردشگران غواصی عادت کرده‌اند، دست از عادت مهاجرت قدیمی خود کشیده‌اند.

دانشمندان معتقدند با توجه به منافع اقصادی و نقش حفاظتی که اکوتوریسم با خود به همراه می‌آورد، مسوولان و تصمیم‌گیران نباید قبل از این‌که به اطلاعات موثقی مبنی بر نقش منفی تغذیه توسط توریست‌ها یا تورگردانان بر حیات وحش دریایی دست پیدا کنند، جلوی این صنعت را گرفته و با آن مخالفت کنند.

امروزه به دلیل انجام فینینگ (بریدن باله‌های کوسه جهت استفاده از آن در ساخت فر‌آورده‌های زیبایی و غذایی) روی کوسه‌ها و رها کردن آنها در دریا، جمعیت این درندگان وحشی اقیانوس در سرتاسر جهان رو به کاهش گذاشته است. مطالعات نشان می‌دهد اکو توریسم بیش از اقتصادهای محلی نظیر پخت سوپ لذیذ باله کوسه در آسیا که بر پایه کشتار کوسه‌ها بنا شده، منافع مالی در بردارد و جلوی کشتار آنها را نیز گرفته است.

منبع: sciencedaily