مردان رودخانه نقره ای

حتی ثانیه های واپسین روزهای سال ۱۹۸۰ به کام هواداران بود ریورپلاته با نتیجه ۷ بر صفر ریسینگ کلاب را مغلوب و از دسته دوم به سطح اول فوتبال آرژانتین صعود کرد ترکیب جادوئی موروتوی, مسینا و پیلیتانو چشم سایر رقبا را از تعجب گرد کرد

قرار نبود در آن عصر ماه می سال ۱۹۰۱ کنار ایستگاه راه‌آهن فروکاریل اوستا، اتفاق خاصی رخ دهد. مردمی که بی‌خیال و سرخوش هر از گاهی از فروشگاه‌ها و مغازه‌های قدیمی بوینس‌آیرس به بیرون سرک می‌کشیدند تا شاهد یک نمایش انگلیسی باشند، این موضوع را ثابت می‌کردند. به هر حال اتفاق جدید، دردی از دردهای این جوانان بیکار و آن خانواده‌های فقیر دوا نکرد. باشگاه ریورپلاته از همان ابتدای تأسیس متعلق به طبقه اشراف بود.

به‌طور دقیق این تیم در روز ۲۵ می ۱۹۰۱ توسط انریکه سالوارزا، انریکه بالزا، لئو پالدوبالد، خوزه توت، لیوریوراتو، خوآن بونینو، آلبلادو سبالوس و لوئیز خوآریکو تأسیس شد. آنها ابتدا ۲ تیم کاملاً متفاوت را تشکیل دادند اما در ادامه ”لیوریوراتو“ رئیس جمع، رویای ساخت یک تیم بزرگ را عملی و ریورپلاته را به دنیای فوتبال معرفی کرد.

او ”لئوپولیدوبارد“ را به‌عنوان اولین رئیس باشگاه برگزید. داستان انتخاب نام باشگاه حکایت خاص خود را داشت. ”ریورپلاته“ در زبان انگلیسی به معنای ”رودخانه نقره‌ای“ است که شاید با الهام از فضای سبز منطقه و رودخانه همیشه جاری پایتخت آرژانتین برگزیده شد.

تیم تازه تأسیس در گیرودار این مسائل فلسفی، از هدف خود دور شده بود و تا روز ۳۰ آوریل ۱۹۰۵ هیچ مسابقه رسمی انجام نداد. در آن تاریخ آنها کار خود را با حضور در رقابت‌های دسته سوم آغاز کردند. ریورپلاته در اولین بازی رسمی ۳ بر ۲ مغلوب شد. روز ۷ می همان سال، قرمز و سفیدهای رودخانه نقره‌ای، ۴ بر ۳ اولین برتری تاریخ باشگاه را جشن گرفتند.

● شروع افسانه ریورپلاته

حتی ثانیه‌های واپسین روزهای سال ۱۹۸۰ به کام هواداران بود. ریورپلاته با نتیجه ۷ بر صفر ریسینگ کلاب را مغلوب و از دسته دوم به سطح اول فوتبال آرژانتین صعود کرد. ترکیب جادوئی موروتوی، مسینا و پیلیتانو چشم سایر رقبا را از تعجب گرد کرد.

این تیم تازه صعود کرده روز ۲ می ۱۹۰۹، ۵ بر صفر کوئیلمس را از پیش رو برداشت و برای اولین‌بار لیگ آماتور آرژانتین را فتح کرد. به‌طور کلی فوتبال آرژانتین تا دهه ۵۰ کاملاً غیرحرفه‌ای دنبال می‌شد. ریورپلات این فرصت را مغتنم شمرده و با ارائه زیباترین بازی‌ها، قلب هواداران فوتبال را ربود. وقتی فدراسیون فوتبال دستور داد چمن و ظرفیت استادیوم‌ها افزایش یافته و استاندارد شود، ریور بزرگترین دردسر را متحمل شد.

آنها برای بهره‌گیری از شور هواداران مجبور به ساخت استادیوم ۱۴هزارنفری (که در آن‌زمان برای کشوری مثل آرژانتین رکورد بود) شد. مسئولان باشگاه که متعلق به طبقه مرفه بوینس‌آیرس باشکوه بودند، برای نشان دادن عظمت تیم بالادست‌های پایتخت با صرف هزینه‌ای گزاف ورزشگاه جدید را ساختند. یک نتیجه افراط در خرج کردن خوشی است و سر دیگر فقر. ”ریور“ هر ۲ را تجربه کرد. ابتدا با آن مراسم افتتاحیه حسرت برانگیز و سپس با ورشکستگی کامل! ”کارلوس پیسله“ از راه رسید و با خرید ریور پلاته شبح ورشکستگی را از اطراف بوینس‌آیرس دور کرد.

از آن پس به خاطر ولخرجی‌های این رئیس، باشگاه را ”میلیاردرها“ نامیدند. ریور در سال ۱۹۳۲، ۱۰۵هزار پزو خرج کرد و بهترین ستارگان فوتبال کشور را گرد هم آورد. از همان زمان هم در فوتبال، پول حلال مشکلات بود. تیم با بازی‌های جادوئی ”فریه‌را“ که ۴۳ گل به ثمر رساند (او با مبلغ ۳۵ هزار پزو راهی تیم شده بود) عنوان قهرمانی لیگ را به‌دست آورد.

● اولین سوپر کلاسیکو

”ریور“ و ”بوکا“ اولین صفحه داستان هزار و یک شب نفرت را نگاشتند. در یکی از روزهای سال ۱۹۳۳، ۲ رقیب، یکی با لباس‌های قرمز و سفید سرمایه‌دارها و دیگری با پیراهن زرد و مشکی سنتی کارگران و مهاجران، رویاروی یکدیگر قرار گرفتند.

برخورد عقاید مختلف، عصر داغی را البته به کام ریورپلاته رقم زد. ریور اولین سوپر کلاسیکو را با نتیجه ۳ بر یک به سود خود خاتمه داد. هنوز اندک زمانی تا فرا رسیدن روزهای طلائی باقی مانده بود و باشگاه همچنان به رکورد خریدهای خود افتخار می‌کرد. در دهه ۴۰ اروپا تحت تأثیر دیوانگی‌های هیتلر در آتش جنگ می‌سوخت. اما در آتلانتیک، فریاد روی سکوها زده می‌شد. در فصل ۱۹۴۱ ـ ۱۹۴۰ ”ریور“ با اختلاف ۴ امتیاز نسبت به ”سن لورنزو“ مقام قهرمانی لیگ را به‌دست آورد. یک فصل بعد این افتخار تکرار شد.

عناوین قهرمانی و نایب‌قهرمانی، پی‌درپی از آن ریورپلاته می‌شد. عصر طلائی امتداد داشت و ورود یک چهره افسانه‌ای نام باشگاه را فراتر از آرژانتین به‌گوش اروپای جنگ‌زده رساند. او، ”آلفردو دی‌استفانو“ بود که در سال ۱۹۴۷ به جمع سفید و قرمزها پیوست و با ۲۷ گل زده عنوان قهرمانی لیگ را از آن تیم جدید خود کرد. درخشش ریورپلاته در دهه ۵۰ به افسانه رئال‌مادرید برنابئو در اروپا، طعنه می‌زد. این تیم از فصل ۱۹۵۲ تا ۱۹۵۷، ۵ بار مقتدرانه بر بام فوتبال آرژانتین ایستاد. یک سال قبل از شروع این قهرمانی‌های زنجیره‌ای یک اروگوئه‌ای به نام والتر گومز با مبلغ ۷۵۰هزار پوند راهی باشگاه شد.

برای تیم دی‌استفانو، آرژانتین و آمریکای جنوبی کوچک به‌نظر می‌رسید. قرمز و سفیدها راهی سفر اروپائی شدند و طی نمایش‌های خیره‌کننده، ۶ پیروزی، ۷ تساوی و یک باخت را رقم زده و سربلند به خانه بازگشتند. ریورپلاته در جریان این سفر، ۴ بر ۳ منچسترسیتی را شکست داد و به‌عنوان اولین آرژانتینی پیروز در خانه یک تیم انگلیسی معرفی شد. ”ریور“ دستاورد دیگری نیز داشت: برتری ۴ بر ۳ مقابل رئال‌مادرید؛ قهرمان افسانه‌ای ۵ دوره پیاپی لیگ اروپا!

این موفقیت‌ها بر تعداد هواداران قرمز و سفیدپوش‌ها افزود. به‌طور مثال طی یک آمارگیری تعداد هواداران باشگاه، ۶۰ هزار تخمین زده شد. به هر حال تیم پرطرفدار پایتخت آرژانتین در سال‌های ۱۹۵۵، ۱۹۵۶ و ۱۹۵۷، ۳ مقام قهرمانی لیگ را به چنگ آورد. پایان دهه طلائی باشگاه با ۲ اتفاق تلخ و شیرین به پایان رسید.

از یک‌سو ”عمر سیوری“ بزرگ راهی باشگاه شد و از سوی دیگر ”آنخل آمادئو لابورونا“ روز ۱۲ اکتبر ۱۹۵۹ پس از انجام ۵۱۴ بازی و ۲۹۲ گل زده در سن ۴۱ سالگی از دنیای فوتبال خداحافظی کرد. مقام نایب قهرمانی فصل ۱۹۶۰ تنها دستاورد بزرگ تیم در دهه ۶۰ محسوب می‌شد. پس از یک دوره طلائی، خزان از راه رسیده بود.

● سقوط و در ادامه صعود

ارقام خرید باشگاه از هزار به میلیون ارتقاء یافته بود اما طی کردن فاصله مقام دوم تا پله اول به این سرعت انجام نشد، ریور در جام لیبرتادورس می‌درخشید اما از قهرمانی در لیگ خبری نبود. وقتی آنها برپنارول (رقیب دیرینه تیم‌های آرژانتینی) غلبه کردند، خشم و کینه طرفداران بوکا، فوران کرد. در جریان یکی از بزرگترین تراژدی‌های تاریخ فوتبال آرژانتین، سویر کلاسیکوی فصل بعد به صحنه درگیری هواداران ۲ تیم تبدیل شد. ۷۱ کشته و ۶۶ زخمی حاصل اغتشاش روی سکوها بود. ریور بی‌اعتنا به این وقایع در حسرت کسب جام‌های بین‌المللی می‌سوخت.

در پایان فصل ۱۹۶۸ عده‌ای از بزرگان تیم، خداحافظی کردند. پایان رومانتیک دهه ۶۰ با آغاز تراژیک دهه ۷۰ توأم شد. ریور تا سال ۱۹۷۵ در انتظار قهرمانی در لیگ ماند. با حضور یک ناجی؛ تحول، کارنشدنی تلقی نمی‌شد. آنخل لابرونا به قحطی ۱۸ ساله باشگاه پایان داده و قرمز و سفیدها را به مقام قهرمانی لیگ فصل ۱۹۷۵ رساند هر چند آنها در فینال جام لیبرتادورس مغلوب کروزیروی برزیل شدند.

تب جام جهانی سراسر آرژانتین را فرا گرفته بود. این دما در سال ۱۹۷۸ به ۴۰ درجه رسید. هیچ‌کس از باشگاه سخن نمی‌گفت؛ دیکتاتور بزرگ تنها می‌خواست جام در خانه نگه داشته شود. این اتفاق صورت گرفت و بیش از همه ریورپلات مسرور شد. فیلول، لوکه، پاسارلا، اورتیز و آلونسو اعضاء ریورپلات در تیم قهرمان جهان بودند.

به هر حال قرمز و سفیدها این‌بار در مرحله نیمه‌نهائی لیبرتادورس بر بوکاجونیورز غلبه کرده و تا فتح جام پیش رفت. هر چند در لیگ مغلوب سن‌لورنزو شدند. این دوران به دانیل پاسارلا تعلق داشت. مردی که همراه آرژانتین جام جهانی را بالای سر برده و از ارکان تیم بزرگ در سال‌های دهه ۷۰ و ۸۰ محسوب می‌شد. در ادامه ماریو کمپس نیز با مبلغ ۴ میلیون دلار به جمع سایر ملی‌پوشان ریورپلاته پیوست اما حتی حضور او نیز که نتوانست آنچه مقدر شده بود را تغییر دهد. ریور در فصل ۱۹۸۳ یکی از بدترین فصول تاریخ خود را پشت سر گذاشت و تنها سقوط نکرد. مسئولان باشگاه خیلی زود دست به‌کار شدند. نتیجه چه شد؟

”پلاته“ در سال ۱۹۸۵ لیگ را فتح کرد و در ادامه با غلبه بر ”آمریکا کالی“ کلمبیا برای اولین‌بار لیبرتادورس، باارزش‌ترین جام فوتبال آمریکای جنوبی را نیز به ویترین افتخارات باشگاه افزود. قصه به قسمت‌های خوبی رسیده بود. ریورپلاته در توکیو، یک بر صفر استوابخارست را از پای درآورد و فاتح جام بین قاره‌ای شد. پس از فتح آرژانتین، آمریکای جنوبی و جهان نوبت به آمریکای شمالی رسید. ”پلاته“ به این جام هم رحم نکرد. آنها با غلبه بر ”آلیولنز“ از کاستاریکا به فصل رویائی خود ادامه دادند. سال باشکوه اهالی ”رودخانه نقره‌ای“ در فصل ۱۹۹۰ رقم خورد. با ستارگانی چون زاپاتا آستراده، هکتور انریکو، خوزه بورلی و روبن داسیلوا آسمان باشگاه در دهه ۹۰ نورانی شد. در سال ۱۹۹۱ ریور در فینال جام لیبرتادورس مغلوب کروزیرو شد. ۳ فصل بعد، انزو فرانچسکولی بازگشت و آمریکیو با هدایت تیم، رویای کسب هفتمین قهرمانی را عملی کرد. ”میلیونرها در جعبه شکلات غوطه‌ور شده‌اند“. این عبارت تیتر یک پرتیراژترین روزنامه آرژانتینی بود.

● یک بازی تاریخی

ریور در سال ۱۹۹۵ جام لیبرتادورس را فتح کرد و راهی رقابت با یوونتوس شدند. مارچلو سالاس، تک ستاره تیم ادعا می‌کرد یک تنه تیم ایتالیائی را مغلوب خواهد کرد اما در میدان مسابقه برتری یک بر صفر یووه یک حقیقت محض بود. چاره‌ای نبود. ریور باید بلند می‌شد چه با پول و چه به کمک شور هواداران. طبق معمول این اتفاق، زود رخ داد. طی فصل ۱۹۹۷ تیم آرژانتینی ۲ بر یک سائوپائولو را مغلوب و برای چندمین بار جام بین‌قاره‌ای را برد.

طی این ۲ سال ”ریور“ ۵ جام مختلف را به کلکسیون افتخارات خود افزود. همانطور که نسل جدید به نمایندگی پابلو آیمار و خاویر ساویولا از راه می‌رسیدند، بازیکنان قدیمی و آنهائی‌که ردپای درخشانی از خود به‌جای گذاشته بودند، از تیم خداحافظی کردند.

تا روز ۲۵ می ۲۰۰۱ هیچ اتفاق خاصی رخ نداد. در این روز باشگاه صدمین سال تأسیس خود را جشن گرفت. به‌همین مناسبت هواداران باشگاه با تشکیل یک اجتماع ۱۰۰هزارنفری از میدان اوبلیسکوی بوینس‌آیرس تا استادیوم مونومنتال پیاده‌روی کردند اما آن‌سال یکی از بی‌ثمرترین دوران باشگاه بود، چرا که قرمز و سفیدها حتی یک جام را نیز کسب نکردند. مربع طلائی شامل اورتگا، آنخل، آیمار و ساویولا نیز نتوانستند در صدسالگی باشگاه، شورآفرین شوند. آندرس دی الساندرو و فرناندو کاوناگی نابغه‌های جدید باشگاه بودند. با وجود آنها ”ریور“ تا مرحله یک‌چهارم نهائی جام لیبرتادورس بالا آمد. حضوریک مربی جدید به نام لئوناردو آستردا (بازیکن سابق باشگاه) دوای دردهای به‌ظاهر بی‌درمان ریور نشد. آنها رفتند و رفتند تا اینکه به هفته گذشته رسیده و با برتری ۳ بر یک مقابل بوکاجونیورز بار دیگر برتری خود را اثبات کردند. به‌نظر می‌رسد مردان رودخانه نقره‌ای به دریای طلائی پرتاب شده‌اند.