دونگا, قاتل بزرگ خلاقیت های فردی

کارلوس دونگا در ۳ سال و ۱۰ ماهی که از انتصاب وی به عنوان سرمربی تیم ملی فوتبال برزیل می گذرد پیروزی های بزرگی را نصیب این تیم کرده است

کارلوس دونگا در ۳ سال و ۱۰ ماهی که از انتصاب وی به عنوان سرمربی تیم ملی فوتبال برزیل می‌گذرد پیروزی‌های بزرگی را نصیب این تیم کرده است.

سله‌سائو با هدایت این هافبک سرسخت سابق اشتوتگارت آلمان، کوپا آمریکا ۲۰۰۷ و جام کنفدراسیون‌های ۲۰۰۹ را فتح کرده و با کسب رتبه اول در رقابت‌های منطقه آمریکای جنوبی در دور مقدماتی جام‌جهانی ۲۰۱۰ به مرحله نهایی راه یافته و در سال‌های اخیر تقریبا تمام بزرگان سنتی فوتبال جهان را در مسابقه‌های تدارکاتی، به حق و با برتری محسوس شکست داده است.

اما دونگا در برزیل تحت انتقاد شدید قرار دارد و سایه او را با تیر می‌زنند، زیرا به اعتقاد مردم این کشور که همگی شیفته فوتبالند و با آن زندگی می‌کنند زیبایی‌های سنتی و هنرمندی‌های ذاتی کم‌نظیر فوتبال این کشور را قربانی نظم تشکیلاتی کرده و پیروزی‌های فوق‌الذکر را نه در درجه اول با مهارت‌های فنی برزیلی‌ها بلکه با سازماندهی «مدل اروپایی» به دست آورده و یک فوتبال حساب شده گروهی را جانشین بازی‌های غریزی و قشنگ فردی برزیلی‌ها کرده است. کاپیتان تیم فاتح جام‌جهانی ۱۹۹۴ به واقع از چشم مردم کشورش قاتل بزرگ خلاقیت‌های فردی در فوتبال برزیل و باعث و بانی رویکرد فزاینده زرد و آبی‌پوشان به نظام تشکیلاتی اروپایی‌هاست و دقیقا به همین دلیل به جای این که برای کسب فتوحات بزرگ سال‌های اخیر تحسین شود، به سبب مهار زدن به هنرهای فردی چشمگیر ملی پوشان کشورش باید تحت بازخواست قرار گیرد!

● سند جدید

این که حتی با در پیش بودن مرحله نهایی جام‌جهانی ۲۰۱۰ احساس‌ها ولو به طور مصلحتی و موقتی نسبت به طراح این همه پیروزی برای برزیلی‌ها مساعد نشده و مردم او را دوست نمی‌دارند، جالب‌ترین قسمت قضیه است. در ماه‌های اخیر عدم رویکرد دونگا به رونالدینیوی احیا شده در میلان نماد و محصول بزرگ رویکرد اروپایی وی و سند جدید محکومیت تخلفات(!) او به حساب آمده و روزی نبوده که وی مجبور به جوابگویی در این خصوص نباشد. این در حالی است که زرد و آبی‌پوشان در پیکارهای انتخابی جام‌جهانی ۲۰۱۰ در شرایطی که آرژانتین سایه‌ای از خودش هم نبود و پاراگوئه و شیلی هم به رغم صعودی راحت‌تر بارها لرزیدند، مظهر استحکام نشان دادند و بندرت کم آوردند و در هر دو بازی رفت و برگشت آرژانتین مارادونا را به توپ بستند.

اما این یک رویکرد جدید از طرف دونگا نیست، چون او در فوتبال اروپا و در قلب بوندس‌لیگا و در مرکز خط میانی اشتوتگارت رشد کرد و بسیار بیشتر از هموطنانش با نظم تشکیلاتی فوتبال اروپا خو گرفت، از آغاز هم آن را بر مهارت‌های غریزی فوتبالیست‌های کشورش ارجح می‌دانست. همین مدل سازماندهی از سوی کارلوس آلبرتو پری‌یرا در جام‌جهانی ۱۹۹۴ پایه‌گذار چهارمین قهرمانی سله‌سائو در جام‌های جهانی شده بود و پنجمین قهرمانی این کشور در سال ۲۰۰۲ نیز پیامد اتخاذ روش‌هایی تقریبا مشابه ولی با ساز و برگ‌ها و نفراتی بالنسبه متفاوت از سوی لوییز فیلیپه اسکولاری، سرمربی وقت این کشور بود.

● زوج بی‌هنر

شاید هم دونگا قدری در به کارگیری خشکی اروپایی در سیستم بازی تیم ملی برزیل از افراد فوق بیشتر پیش رفته باشد. وی در حالی در دیدارهای اخیر از زوج دفاعی فیلیپه ملو و گیلبر تو سیلوا در مرکز خط میانی برزیل سود جسته که این دو از کم تکنیک‌ترین هافبک‌های برزیل هستند. اولی در یوونتوس یک فصل واقعا بد را سپری کرده و دومی دور از دوران اوجش در لیگ یونان توپ می‌زند. اما دونگا چون هافبک‌هایی توپ نگه دار و صاحب قدرت دفاعی و جنگندگی و قادر به تکل‌زنی و تخریب بازی حریفان را می‌خواهد به آنها روی آورده و با این که بر پایه حضور آنان به بردهای متعددی رسیده، از دید مردم فوتبالدوست برزیل روح زیبای فوتبال این کشور را کشته است و آنها مکررا می‌پرسند که چرا تیم ملی برزیل دیگر زیبا و تماشایی بازی نمی‌کند.

این مردم همچنین می‌پرسند چرا در سال‌های ۱۹۸۲ و ۸۶ هافبک‌های وسط برزیل امثال رایکو، سوکراتس و فالکوئوی معروف بودند و حالا دو تکل‌زن بی‌هنر (!) آن وسط اداره کار را در دست دارند!

مطرح‌کنندگان این سوالات و منتقدان روش‌های دونگا از یاد برده‌اند که در بسیاری از موارد رویکرد برزیلی‌ها به فوتبال‌‌های زیبا در ادوار گذشته جام جهانی فقط پیام‌آور شکست بوده است. مگر در دهه ۱۹۸۰ نفراتی مثل آنها که نامشان آمد یا کاره‌کا، سرجینیو و جونیور با مربیگری ته‌له سانتای معتقد به فوتبال زیبا و روان و سیال در جام‌های جهانی به جایی رسیدند و مگر سله سائو در سال‌های ۱۹۸۲ و ۱۹۸۶ پیش از مرحله نیمه‌نهایی حذف نشد و حتی از کسب رتبه چهارم هم محروم نماند؟

حتی در دهه ۱۹۵۰ که استفاده کشورها از ۵ مهاجم همزمان در تیم‌هایشان بسیار رایج بود و به همین سبب نتایج مسابقه‌های فوتبال گاه شبیه به هندبال می‌شد،‌ برزیل به روش‌های محتاطانه‌تر ۴ ـ ۲ ـ ۴ و ۳ ـ ۳‌ـ ۴ روی می‌آورد و فتح جام‌های جهانی ۱۹۵۸ و ۶۲ و همچنین ۷۰ از همین طریق مقدور گشت.

منتقدان دونگا از یاد برده‌اند که حتی جام‌جهانی ۱۹۵۸ با یک مدل اروپایی نصیب برزیل شد و سیستم ۱ ـ ۵ ـ ۴ توسط اکثر تیم‌ها در جام‌جهانی پیش رو به کار گرفته خواهد شد.

روش ۱ ـ ۵ ـ ۴ که اینک نه فقط دونگا بلکه بسیاری از تیم‌های اروپایی در برخی روزها به آن روی می‌آورند، در گذشته نیز بارها توسط زرد و آبی‌پوشان به کار گرفته شده و قطعا در مسابقه‌های متعددی از جام جهانی پیش رو هم به اجرا در خواهد آمد اما مردم معترض برزیل فقط دونگا را به خاطر آن می‌کوبند و او را بابت به کارگیری آن مقصر می‌دانند. این از بد اقبالی دونگاست که از دید مردم برزیل همیشه ستاره‌ها و قابلیت‌های چشمگیر فردی آنهاست که مسابقه‌ها و جام‌های بزرگ را فتح می‌کند، حتی اگر خلاف این بوده و کار سیسماتیک و بازی گروهی بانی آن بوده باشد. نگاه دیگر دونگا در چشم هموطنانش این است که همسو با اروپایی‌ها به وجه آمادگی جسمانی و ماندگاری نفرات تیمش برای نه فقط ۹۰ بلکه ۱۲۰ دقیقه نبرد جانانه با رقبا بسیار بها می‌دهد و تمرینات بدنسازی را همیشه در اولویت قرار داده و هیچ‌گاه به همان اندازه برای مرور کارهای تکنیکی و تاکتیکی در تمرینات ارزش قائل نشده است.

آنها نمی‌بینند که دقیقا همین ویژگی‌ها سله سائو را از معابر سخت سال‌های اخیر عبور داده و به نقطه‌ای رسانده که در آستانه جام‌جهانی نوزدهم همپا با اسپانیا امیدوار اصلی فتح جام نشان می‌دهد و چندی پیش طوری تیم ملی انگلیس را در مسابقه‌ای تدارکاتی به آسانی برد که انگار با حریفی متوسط و معمولی طرف است.

● دندان‌های ترمیم‌ شده

دونگا در حالی به خیانت به ایده‌آل‌های فوتبال برزیل و ارجح شمردن اسلوب‌های فاقد طراوت اروپایی متهم شده که بسیاری از شواهد نشان می‌دهند هر دو قهرمانی نخستین برزیل در جام‌های جهانی در سال‌های ۱۹۵۸ و ۶۲ نیز با به‌کارگیری مدل‌هایی بدوی از نحوه تدارکات دونگا حاصل آمدند. به نوشته جاناتان ویلسون که کتابی تحقیقی در این خصوص به نام «Inverting the Pyramid» نگاشته، زرد و آبی‌پوشان تیمی را به جام جهانی ۱۹۵۸ در سوئد بردند که اضافه بر بازیکنان و مربیان معمول، دو پزشک، یک روانپزشک، یک متخصص روابط عمومی، یک مربی بدنساز و یک آنالیزور را همراه داشت و به‌کارگیری این متاع‌ها و افراد در آن زمان بسیار غیررایج بود. از دو پزشک مورد بحث، یکی دندانپزشک بود که گفته می‌شود از زمان اردوی ابتدایی تا اردوی نهایی تیم بیش از ۴۰۰ دندان را در دهان ۳۴ بازیکن اردونشین ترمیم و برخی را پر کرد و بعضی را هم کشید! پزشک روانکاو هم که دکتر کاروالائس نام داشت در گزارشی مکتوب به مربیان تیم و سران فدراسیون فوتبال برزیل که هنوز نمونه آن در دفتر فدراسیون موجود است، متذکر شده بود په‌له ۱۷ ساله برای قبول مسوولیت‌های بزرگ در تمام طول برگزاری مسابقه‌ها ناآماده است و بهتر است فقط گاهی از او استفاده شود و افزوده بود که باید مراقب رفتار گارینشا بود، زیرا دردسرسازی اجتماعی از سر و رویش می‌بارد!

● چرا لوسیو؟

امروز دونگا به خاطر همراه بردن یک روانکاو به تمام سفرهای مهم تیمش زیر تیغ مطبوعات قرار دارد و از او پیوسته سوال می‌شود که چرا هر جلسه تمرینی تیم ملی را به دو ساعت افزایش داده و یک ساعت آن صرف بدنسازی می‌شود، حال آن که در اروپا بسیار بیش از این و به واقع از دو جلسه تمرین تیم‌ها، یک جلسه، یعنی تمام زمان آن صرف همین قضیه می‌شود. دونگا همچنین متهم به این است که هیچ گاه لوسیوی فیزیکی را از ترکیب ثابت بیرون نمی‌گذارد و حتی بازوبند کاپیتانی را به دست او بسته و اغلب در پست مدافع راست هم مایکون فیزیکی را بر دنی الوز فنی ارجح شمرده است. حتی هافبک‌های فنی مورد اعتماد دونگا هم امثال الانو هستند که تکنیک فوق‌العاده‌ای ندارند و در نوک حمله پیوسته به لوئیس فابیانویی بازی می‌دهد که به رغم آقای گل شدن در جام کنفدراسیون‌های ۲۰۰۹ به زعم هموطنانش دست‌کم ۱۰ مهاجم برتر از او به لحاظ مهارت‌های فردی اینک در لیگ برزیل توپ می‌زنند.

دونگا در چنین فضایی به جام جهانی نوزدهم پا می‌گذارد. میزان حمایت از سرمربی سله‌سائو کمتر از چیزی است که در جام قبلی از سلف وی ـ کارلوس آلبرتو پری‌یرا ـ به رغم ناموفق‌تر بودن آشکار او صورت می‌پذیرفت. عشاق فوتبال برزیل از یاد برده‌اند که دونگا و شاگردانش در مرحله نخست جام باید با رقبای قدرتمندی مثل پرتغال و ساحل عاج مصاف بدهند و این نکته نیز از یادها رفته است که در تیم منتخب دونگا امثال کاکا و روبینیو هم عضویت دارند که اگر از فنی‌ترین فوتبالیست‌های فعلی تمام جهان نباشند، در برزیل به سختی می‌توان مشابه آنها را یافت.

اینها دردسرهای ویژه و عجیب مربی‌ای است که اگر تیمش فاتح جام جهانی نوزدهم نشود، دقیقا به خاطر رویکردهای مورد بحث مقصر اصلی تلقی خواهد شد و مورد هجوم بیرحمانه‌ای قرار خواهد گرفت و حتی اگر جام به دست به برزیل بازگردد، به اتهام قتل روح زیبای فوتبال برزیل تحت پیگرد رسانه‌ها و مردم این کشور قرار خواهد گرفت و روزگارش سیاه‌تر خواهد شد!

سایت Soccernet

مترجم:‌ وصال روحانی