داربستی برای سروهای کهنسال

از قدیم گفته اند دود از کنده بلند می شود واقعا هم درست گفته اند گاهی اوقات افراد کهنسال تجربه و توانایی هایی دارند که جوان ترها آنها را ندارند

از قدیم گفته‎اند دود از کنده بلند می‌شود. واقعا هم درست گفته‎اند. گاهی اوقات افراد کهنسال تجربه و توانایی‎هایی دارند که جوان‌ترها آنها را ندارند.

ولی باید توجه داشت که اگرچه تجربه و ذکاوتی که همگام با گذشت ایام کسب می‎کنند آنها را از آسیب‎‌های مسیر زندگی حفظ می‎کند،‌ اما درعوض آسیب‎های فیزیکی و صدمات ناشی از محیط اطراف، می‎تواند سلامت آنها را به خطر اندازد.

اغلب افراد در دوران سالمندی، در حفظ تعادل بدن اندکی با مشکل روبه‌رو می‎شوند. برای همین هم در آمریکا، بسیاری از آنها به منظور پیشگیری از افتادن و صدمات ناشی از آن، دوره‎های ویژه‎ای را برای تمرین حفظ تعادل می‎گذرانند. هرساله در آمریکا، یک‎سوم سالمندان ۶۵ سال به بالا (حدود ۱۲ میلیون نفر) زمین خوردن را تجربه می‎کنند؛ این افتادن‎ها علت اصلی مرگ‎های ناشی ازآسیب‎ها و رایج‎ترین عامل صدمه و بستری شدن سالمندان در بیمارستان است.

بیشتر از ۹۰ درصد از ۳۲۵ هزار مورد شکستگی‎های مفصل ران که هرساله در آمریکا رخ می‎دهد، براثر به زمین افتادن است و اینگونه شکستگی‎ها می‎تواند عواقب ناخوشایندی داشته باشد. طبق آمارهای موجود، فقط یک‎چهارم این بیماران به‎طور کامل بهبود می‎یابند؛ ۴۰درصد از آنها به پرستاری و مراقبت در منزل نیاز دارند و ۲۴ درصد از بیماران مبتلا به شکستگی‎ مفصل ران در گروه سنی بالای ۵۰ سال، پس از یک‎سال می‌میرند. این حوادث‎، به شدت کیفیت زندگی فرد را تحت‌تأثیر قرار می‎دهد؛ ترس از سقوط، به تنهایی می‎تواند باعث کم شدن فعالیت افراد مسن شود و بنابراین منجر به کم‎رنگ‎ شدن حضور آنها در فعالیت‎های اجتماعی شده و در عین‎حال زمینه ایجاد افسردگی را فراهم می‎آورد.

تحقیقات نشان می‎دهد که افراد با استفاده از تمرین می‎توانند هم‎گام با افزایش سن، مهارت‎های حفظ تعادل را در خود به خوبی نگه‎داشته و حتی بعضی از مهارت‎های از دست رفته را از طریق ورزش دوباره بازیابند.

مغز، به منظور حفظ تعادل بدن، مجموعه حس‎های دریافت شده از ۳ مرکز اصلی را به‎طور همزمان پردازش می‎کند؛ این ۳ مرکز شامل: چشم‎ها، ساختار دهلیزی مربوط به حس حرکت و جاذبه در گوش داخلی و همچنین سیستم حس‎های پیکری است. هنگامی که فرد رو به سالمندی می‎رود، حفظ تعادل در بدن به‎تدریج دچار نقصان می‎شود، یعنی پاها دیگر توانایی درک سریع پستی و بلندی‎های زمین را نخواهد داشت؛ از سرعت واکنش‎های طبیعی بدن به محرک‌های محیط کاسته می‎شود؛ ماهیچه‎ها قدرت قبل را نخواهند داشت و مغز، اطلاعات حسی را با سرعتی مطلوب داده‎پردازی نخواهد کرد.

تعدادی از بیماری‎هایی که به‎طور معمول در این سنین شایع هستند می‎توانند مزید بر علت شوند و حفظ تعادل بدن را تحت‌تأثیر قرار دهند؛ برای مثال آب‎ مروارید و یا بیماری‎های تخریبی مربوط به شبکیه چشم، می‎توانند ساختار بینایی را تضعیف کنند. بیماری دیگر مربوط به سرگیجه‎هاست؛ وضعیتی که براثر اختلال در بخش دهلیزی گوش درونی ایجاد می‎شود؛ این حالت باعث ایجاد حس دوران در فرد پس از تغییر وضعیت می‎شود؛ همانند بلند شدن ناگهانی از رختخواب. بیماری‎هایی همانند دیابت نیز که انتقال اطلاعات توسط اعصاب را (از مغز و نخاع به اندام‎ها و برعکس) تخریب می‎کند، در حقیقت تعادل فرد را از طریق دخالت در ارتباط سیستم اعصاب پیکری با مغز دچار مشکل می‎کند. در این افراد، حس دما، لرزش و درد و همچنین وضعیت بازوها و پاها دچار اختلال می‎شود.

تمرین‎های حفظ تعادل معمولا تمرکز بر حفظ قدرت بدنی و انعطاف‎پذیری دارد و در عین‎حال ساختارهای حسی مرتبط با تعادل بدن را درگیر می‎سازد. بیشتر افراد زمانی که در یک حالت ثابت قرار می‎گیرند، تعادل خود را از دست می‎دهند درحالی‎که مهم آن است که نه تنها در حال حرکت، بلکه در حالت‎های سکون نیز تعادل خود را حفظ کنند.

تمرین‎ها می‎تواند ایستا (استاتیک) باشد، همانند ایستادن بر یک پا به مدت ۶۰ ثانیه و همچنین می‎تواند پویا (دینامیک) باشد همانند خم و راست شدن به جلو به‎طوری که فرد تا آنجا که می‎تواند به جلو خم شود بدون اینکه قدمی بردارد. ایستادن روی یک پا، ممکن است چیزی بیش از تمرینی ساده به نظر نیاید ولی تعداد زیادی از فعالیت‎‎های روزانه فرد بر پایه این حرکت تعادلی است؛ همانند پوشیدن شلوار در حالت ایستاده؛ سوار یا پیاده شدن از ماشین؛ عبور از روی جدول خیابان و یا بالا و پایین رفتن از پله. اگر فردی نتواند به مدت کوتاهی روی یک پا بایستد، به‎طور حتم در انجام بسیاری از فعالیت‎های روزمره مشکل خواهد داشت.

تمرین‎های دیگری نیز برای کمک به پیشرفت و بهبود حفظ تعادل بدن پیشنهاد شده است؛ همانند تمرین راه رفتن روی پاشنه و یا انگشتان پا و همچنین تمرین ساده «بشین و پاشو»؛ البته با توجه به اینکه موقع نشستن، طرز قرارگیری بدن روی صندلی، مناسب و صحیح باشد. به منظور بالاتر بردن میزان مهارت، می‎توان جسمی مسطح و سبک همانند کتاب یا مقوا را روی سر قرار داده و سپس این تمرین‎ها را انجام داد. معمولا توصیه عمومی این است که ابتدا باید با تمرین‎های ساده شروع کرد و به‎تدریج آنها را مشکل‎تر ساخت. در افراد تازه‎کار، سطحی که روی آن تمرین تعادل انجام می‎شود باید سفت و وسیع باشد، ولی به‎تدریج با افزایش مهارت، روی سطح‎های شیب‎دار، باریک و یا نرم همانند فوم، می‎توان تمرین‎ها را انجام داد.

انجمن‎های اجتماعی و بهداشتی، به منظور بالا بردن توانایی حفظ تعادل، دوره‎های ورزشی ویژه‎ای را پیشنهاد می‎دهند؛ در این راستا ورزش‎هایی چون تای‎چی (از فنون شرقی)، یوگا و حتی انجام نرمش‌های ریتمیک روی تخته‎ای باریک یا طناب می‎تواند مفید باشد. طبق تحقیقات انجام شده، مؤثرترین روش‎های تقویت تعادل بدن، مربوط به پرورش عضلات است.

مطالعه دیگری که روی گروهی از سالمندان انجام شده بود نشان داد که در افرادی که یک ساعت در هفته و به مدت ۴ ماه به تمرین تای‎چی می‎پرداختند، خطر افتادن به میزان ۵۰ درصد کاهش یافته بود و آنها در حفظ تعادل، نسبت به افراد بی‎تحرک، موفق‎تر بودند.

تحقیقات نشان داده که برخی از افراد سالمند، اهمیتی را که فعالیت‎های بدنی در حفظ سلامت دارند به سختی درک می‎کنند؛ آنها نمی‎توانند باورکنند که چقدر در دوران خانه‎داری و بزرگ کردن فرزندان، فعال بوده‎اند و اکنون در دوران سالمندی، آن فعالیت‎ها را از دست داده‌اند.

بنا به آمارهای انستیتوی ملی سالمندی در آمریکا، بین سال‎های ۲۰۰۰ تا ۲۰۳۰ میلادی، جمعیت افراد بالای ۶۵ سال ۲ برابر خواهد شد؛ یعنی از ۳۵ میلیون به ۷۲ میلیون نفر خواهد رسید و تا سال ۲۰۲۰، هزینه‌های درمان به‎علاوه هزینه‎‌های غیرمستقیم ناشی از ناتوانی افراد و یا هزینه پرستاری آنها نیز به بیش از ۴۰ میلیارد دلار در سال خواهد رسید. آنچه در این راستا اهمیت دارد این است که حفظ تعادل بدن و رسیدن به وضعیتی مطلوب، نیاز به تعهد دارد؛ یعنی یک فرد تنها با گذراندن چند هفته دوره آموزشی و سپس متوقف کردن آن، نباید انتظار دستیابی به نتایج مطلوب را داشته باشد؛ توصیه می‎شود که تمرین‎های حفظ تعادل، به‎طور منظم و دست‎کم ۲ یا ۳ بار در هفته و در تمام طول زندگی انجام شود؛ بنا به گفته محققان، این تمرین‎ها همانند مراقبت از دندان‎ها باید همیشگی، مستمر و منظم باشد.

● توصیه‌هایی برای پیشگیری از زمین خوردن

مرکز ملی کنترل و پیشگیری از صدمات در آمریکا، به منظور پیشگیری از زمین‎افتادن افراد، نکات ایمنی زیر را توصیه می‎کند:

- راه‎پله‎های منزل دارای نرده و همچنین چراغ‎های کافی باشد و در دستشویی، توالت و حمام، دستگیره‎‎هایی برای تکیه کردن دست‎ها بگذارید.

- اجسامی که باعث گیر کردن و لغزیدن پا می‎شود را از مسیر حرکت افراد خانواده و همچنین از روی پله‎ها کنار بزنید.

- قالیچه‎هایی که روی زمین سر می‎خورند را جمع کرده و یا زیر آنها صفحات ایجاد‌کننده اصطکاک بگذارید.

- وسایلی را که اغلب به آنها نیاز دارید، در قسمت جلوی کابینت بگذارید تا دست‎هایتان به آسانی به آنها برسد.

- کف حمام و همچنین داخل وان، صفحاتی که دارای اصطکاک کافی هستند بگذارید.

- روشنایی منزلتان به میزان کافی باشد. - کف اتاق و راهرو‎های منزل، خشک باشد.

- به وسایلی چون جارختی یا جای حوله حمام، تکیه ندهید.

- از دمپایی و کفش‎های غیرلیز استفاده کنید.

- بار و وسایل بزرگ حمل نکنید.

- توجه داشته باشید بعضی داروها همانند برخی ضد‎افسردگی‎ها، ضداضطراب‎ها، داروهای فشارخون و همچنین آنتی‎هیستامین‎ها می‎توانند باعث خواب‎آلودگی و یا سرگیجه شوند، بنابراین بهتر است در مورد مصرف هرگونه دارو و عوارض جانبی آن با پزشک خود مشورت کنید.

ترجمه - پروانه حجت

لس‎آنجلس تایمز