تاثیر ورزش بر بهبود عملکرد مفاصل

آرتریت روماتوئید و ورزش شایع ترین بیماری روماتیسمی آرتریت روماتوئید است

آرتریت روماتوئید و ورزش شایع ترین بیماری روماتیسمی آرتریت روماتوئید است. دکتر محمدرضا هاتف فوق تخصص روماتولوژی و استاد دانشکده پزشکی دانشگاه مشهد درباره این بیماری به خراسان می گوید: در این بیماری ساختمان های داخل مفصل بنا به دلایل ناشناخته ورم کرده و ملتهب می شود و سپس موادی از آن ترشح می شود که به تجمع مایع در مفصل منجر می شود. این مواد کم کم باعث تخریب مفصل شده و پس از تخریب غضروف و مفصل محدودیت حرکتی برای مبتلا به همراه دارد. تقریبا همین مکانیزم در مورد سایر بیماری های مفصلی نیز صادق است. مفصل اندک اندک دچار محدودیت در انجام حرکات طبیعی می شود و در چنین شرایطی عضلات همجوار با مفصل لاغر می شوند و آتروفی عضلانی بروز می کند و استخوان های اطراف مفصل نیز دچار پوکی می شوند. ورزش در تمامی موارد به جز مواردی که مفصل دچار التهاب حاد و شدید شده ضرر دارد فرد مبتلا به توصیه پزشک تا چند هفته از فعالیت بدنی و ورزش محروم می شود اما بلافاصله پس از کنترل التهاب در مفصل می تواند ورزش کند.توصیه ما به بیشتر بیماران این است که ورزش هایی را انجام دهند که تحمل آن را دارند، در کشورهای پیشرفته مبتلایان به آرتریت روماتوئید توسط یک تیم شامل روماتولوژیست، متخصص فیزیوتراپی، توان بخشی و ارتوپد آموزش داده می شوند، حرکات مفید ورزشی به آن ها یاد داده می شود و محدوده فعالیت های ورزشی برای آن‌ها تعیین می‌شود. در این کشورها کلاس های ورزشی مخصوص مبتلایان به کمردرد و آرتریت روماتوئید برگزار می شود و کارشناسان به آن ها آموزش می دهند که چه حرکت هایی را برای بهبود درد و چه تمریناتی را برای این که درد مجدد به سراغ آن ها نیاید انجام دهند. در این کشورها بیماران انجمن هایی تشکیل می دهند و سعی می کنند به صورت گروهی درباره داروها و شیوه های معالجاتی و مشکلاتشان باهم صحبت کنند و از یکدیگر کمک بگیرند.این روماتولوژیست برجسته با اشاره به ضعف عضلات در بیماران روماتیسمی توضیح می دهد: وقتی مفصل دچار محدودیت حرکتی شد، عضلات مجاور آن لاغر می شوند و هرقدر عضله ضعیف تر شود، سرعت تخریب مفصل بیشتر می شود. خوب است بدانید عضله سالم نقش محافظتی برای مفصل دارد و زمانی که عضله لاغر شد، فشارهایی که باید عضله تحمل کند به مفصل وارد می شود و مفصل آسیب پذیر می شود. بنابراین توصیه ما تقویت عضلات است، هرقدر عضلات بیمار قوی تر باشد، مفصل تحت حفاظت بیشتری خواهد بود. توصیه ما به ورزش در واقع برای افزایش ضریب محافظت از مفصل توسط عضلات قوی است.

بیماری های مفصلی جزو شایع ترین بیماری ها در سراسر جهان است. طبق آمار سازمان جهانی بهداشت در حال حاضر حدود ۳۵۵میلیون نفر در سراسر جهان به بیماری های مفصلی مبتلا هستند که از این تعداد ۱۹۰میلیون نفر دچار استئوآرتریت و بیش از ۵/۱۶میلیون نفر دچار آرتریت روماتوئید هستند. بیماری های مفصلی در صورت عدم درمان می تواند به از کارافتادگی کامل بیمار و محدودیت حرکتی او منجر شود و فقر حرکتی و اختلالات در راه رفتن کیفیت زندگی فرد را به طور کلی تحت تاثیر قرار می دهد.علائم کلی این بیماری درد مفاصل، خشکی مفصل و خستگی مفرط است که در صورتی که به موقع تشخیص داده شود، قابل کنترل است. در این گزارش درباره نقش ورزش در بهبود عملکرد مفاصل در این بیماران با یکی از متخصصان روماتولوژی کشور گفت وگو کردیم. پیش از آن بد نیست بدانید محققان آمریکایی طی تحقیقاتی که نتیجه آن اخیرا در ژورنال تحقیقاتی آرتروز منتشر شده اعلام کرده اند که ورزش منظم می تواند در کاهش درد، بهبود عملکرد مفاصل و افزایش کیفیت زندگی بیماران تاثیر داشته باشد. به نوشته سایت هلث دی مطالعه بر روی ۱۰۰۰بیمار مبتلا به آرتریت روماتوئید بین سنین ۴۳ تا ۶۸ ساله نشان داد که بیمارانی که بیماری آن ها به مرحله ثبات رسیده است می توانند از مزایای ورزش منظم بهره گرفته و شاهد افزایش کیفیت زندگی خود باشند.

آب درمانی

آب درمانی یکی از بهترین روش های درمانی برای مبتلایان به آرتریت روماتوئید است، معمولا آب حدود ۳۲ تا ۳۳ درجه باعث کاهش التهاب عضلات، بالارفتن آستانه درد، راحتی در انجام حرکات ورزشی و افزایش دامنه حرکتی عضلات می شود. آب درمانی حتی برای بیماران مبتلا به آرتروز که این روزها بسیار فراوان است نیز کارساز است. مبتلایان به آرتروز هم می توانند با حرکات ورزشی یا پیاده روی منظم عضلات خود را تقویت کرده و از درد و التهاب مفصل کم کنند.

البته تاکید می کنیم که ورزش هایی که با جهش و پرش همراه است برای این دسته از بیماران مفید نیست زیرا باعث فشار ناگهانی به مفصل می شود اما ورزش های ایروبیک عموما برای بیماران مفید است. نکته این جاست که مبتلایان به آرتریت روماتوئید و یا سایر بیماری های روماتیسمی توجه کنند که این ورزش ها در طولانی مدت ثمربخش است و اگر تداوم داشته باشد می تواند از التهاب و درد بیماران کم کند. برای بیشتر بیماران پیاده روی منظم بسیار کارساز است زیرا باعث تقویت عضله شده و از روند تخریب مفصل جلوگیری می کند. بیماران باید بدانند که این روند طولانی است و این طور نیست که پس از یک ماه پیاده روی علائم بهبودی را ببینند. باید پیاده روی را جزو برنامه های زندگی خود قرار دهند و تا سال ها آن را ادامه دهند تا اثرات آن را در درازمدت بر سلامت خود مشاهده کنند پیاده روی فقط در کسانی که دچار التهاب های شدید هستند ممنوع است.در مورد این دسته از بیماران ابتدا با استفاده از متخصص فیزیوتراپیست سعی می کنیم توان حرکتی فرد بیمار را بالا ببریم. سپس او را به پیاده روی تشویق می کنیم.استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد با اشاره به نقش ورزش در مبارزه با افسردگی تصریح می کند: اصولا بیماری های مزمن روان بیمار را تحت تاثیر قرار می دهند و بیمار پس از مدتی دچار علائم افسردگی می شود. بیمار متوجه می شود مجبور است مدت های طولانی دارو استفاده کند بدون این که ظاهرا در بیماری اش بهبودی حاصل شده باشد. این حالت به اضافه گوشه گیری و تنهایی باعث افسردگی فرد می شود.در چنین شرایطی است که ورزش نه فقط به بهبود سلامت جسمی بلکه به سلامت روان بیمار نیز کمک می کند زیرا با ترشح هورمون اندروفین به هنگام ورزش کردن، فرد دچار احساس شادی و شعف می شود.

همین جا خوب است اشاره کنیم که بسیاری از بیماران روماتیسمی از آب یا ورزش وحشت دارند. آن ها می ترسند که تماس با آب برای مفصل روماتیسمی یا مبتلا به آرتروز بد باشد اما ما می گوییم آب یا رطوبت یا هوای بد از نظر علمی باعث تشدید روند روماتیسم نمی شود. ممکن است بیماران در آب احساس ناراحتی در ناحیه مفصل خود داشته باشند اما مطمئن باشند که آب به تنهایی نمی تواند این عارضه را بدتر کند، بلکه بالعکس می تواند به آن ها کمک زیادی بکند تا آستانه دردشان بالاتر رود و از میزان التهاب مفصل کم شود و در نهایت در طول زمان عضله مجاور مفصل آسیب دیده قوی تر شود و از میزان تخریب مفصل کاسته شود.

توجه داشته باشید که مفصل یا غضروفی که در بیماری آرتروز یا روماتیسم تخریب شده متاسفانه قابل برگشت نیست اما نکته این جاست که محدودیت حرکتی و درد بیماران فقط به مفصل مربوط نمی شود بلکه گاه به تاندون ها، عضلات و زردپی مربوط می شود و می توان با تقویت عضلات و تاندون ها توان حرکتی را به بیمار برگرداند و از تخریب بیشتر مفصل یا غضروف جلوگیری کرد. دکتر هاتف با اشاره به شیوه های جدید درمان روماتیسم می گوید: ظرف سه چهار سال گذشته محققان به این نتیجه رسیدند که ظرف ۳ تا ۴ ماه اول باید قوی ترین درمان ها را برای بیماران روماتیسمی به کار بگیرند زیرا تخریب مفصل ظرف چند ماه اول صورت می گیرد و سپس با تمهیداتی دیگر باید به افزایش محدودیت های حرکتی کمک شود. ورزش می تواند از ادامه تخریب مفصل در کنار داروها جلوگیری کند و نقش اساسی در این زمینه دارد.