خواب شیرین

بهنام کودک دوازده ساله‌ای است که پدرش او را به دلیل تنفس‌های سریع به اورژانس آورده بود. بهنام اندکی خواب‌آلود و بی‌حال بود. تنها موردی که برای پدرش جلب توجه کرده بود، مصرف مکرر …

بهنام کودک دوازده ساله‌ای است که پدرش او را به دلیل تنفس‌های سریع به اورژانس آورده بود. بهنام اندکی خواب‌آلود و بی‌حال بود. تنها موردی که برای پدرش جلب توجه کرده بود، مصرف مکرر آب و ادرار‌کردن متوالی طی شب بود. تنفس‌های سریع و عمیق بهنام همراه با بوی میوه‌ای که از دهانش به‌مشام می‌رسید، پزشک را به تشخیص قند بالا مشکوک کرد. آزمایش، میزان قند خون را ۶۵۰ نشان داد. از زمان ورود به بیمارستان تا زمان پاسخ آزمایش هوشیاری بهنام کمتر می‌شد. بهنام در حال رفتن به خواب شیرین بود!

یکی از عوارض دیابت بالاخص در افرادی که برای اولین بار کارشان به اورژانس می‌رسد، خواب شیرین یا به اصطلاح علمی کتواسیدوز دیابتی است و عارضه‌ای ناشی از قند بالاست که قابل استفاده در بدن نیست. قند اضافی از راه کلیه دفع شده و با خود آب فراوان می‌کشد. فرد برای جبران آب از دست‌رفته، آب می‌نوشد. فرد دیابتی برای تامین انرژی به جای قند از مواد دیگر ذخیره در بدن شروع به استفاده می‌کند. این چرخه آنقدر ادامه می‌یابد تا کم‌کم مغز که منبع انرژی‌اش از قند است، قادر به ادامه کار نبوده و کم‌کم خواب و افت هوشیاری بروز می‌کند.

این عارضه در سه گروه از افراد دیده می‌شود. گروه اول افرادی هستند که سابقه‌ای از قند خون ندارند و برای اولین‌بار با چنین عارضه‌ای راهی بیمارستان می‌شوند. گروه دوم بیماران تحت درمان برای دیابت هستند که به دلیلی درمان خود را قطع می‌کنند. تشخیص در این حالت راحت‌تر بوده و پزشک با توجه به سابقه‌ بیماری قند براحتی به موضوع پی می‌برد. گروه سوم بیمارانی هستند که به دلیل بروز عفونت، خرابی انسولین مصرفی و اختلال تغذیه‌ای دچار این عارضه دیابت می‌شوند.

مهم‌ترین نکته شناسایی افراد مبتلا، بر اساس علائم است. تاخیر در شناسایی ممکن است به عوارضی غیرقابل برگشت و حتی مرگ منجر شود. اگر فردی دچار پر‌نوشی، پر‌ادراری، تنفس‌های سریع یا کاهش وزن بدون علت مشخص شود، باید به احتمال بروز خواب شیرین شک کرد. اگر دستگاه سنجش قند خون در اختیار باشد، باید قند خون را بسرعت سنجید. در مواردی که قند خون بیش از ۲۵۰ باشد، باید فرد را به بیمارستان رساند. اگر بیمار علامتی ندارد، اما به طور اتفاقی قند خونش بالای ۳۵۰ باشد باید برای بررسی بیشتر به بیمارستان انتقال داده شود. دقت شود که افراد دیابتی در سیر بیماری‌های دیگر هم ممکن است به سمت این عارضه بروند. بنابراین هرگونه تب، اسهال و استفراغ، خواب‌آلودگی و بی‌اشتهایی را باید در افراد قندی جدی گرفت.

یکی از علل قند بالا، تزریق انسولین فاسد است. قبل از تزریق انسولین باید به تاریخ مصرف و شرایط نگهداری آن توجه کرد. اگر شرایط مناسب برای نگهداری انسولین و تاریخ آن مورد توجه قرار نگیرد، با فساد انسولین اثر آن از بین رفته و مانند آن است که بیمار دارویی مصرف نکرده است. انسولین‌ را می‌توان در دمای اتاق برای یک ماه نگهداری کرد. دقت شود که انسولین نباید در معرض نور خورشید یا گرما قرار گیرد.

دکتر بهروز هاشمی

متخصص طب اورژانس