فضیلت گریه هنگام تلاوت قرآن

یکی از مستحبات تلاوت قرآن , آمیختن تلاوت با حزن و گریه است قاری قرآن باید هنگام تلاوت , خود را محزون و اندوهگین , فروتن و با گریه جلوه دهد

ٓ● تلاوت با حالت حزن

یکی از مستحبات تلاوت قرآن ، آمیختن تلاوت با حزن و گریه است . قاری قرآن باید هنگام تلاوت ، خود را محزون و اندوهگین ، فروتن و با گریه جلوه دهد. روایاتی در این باره وارد شده است از جمله :

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: قرآن را تلاوت کنید و بگریید و اگر نگریستید، حالت حزن و گریه به خود بگیرید.(۱) در صورتی که قلب محزون شود زمینه گریه فراهم می شود. از این رو پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله در سخن دیگری فرمود: قرآن با حزن و اندوه نازل شده است پس هنگام تلاوت آن ، محزون شوید و بگریید.(۲)

نیز از امام صادق علیه السلام روایت شده است که فرمود: قرآن همراه با اندوه نازل شده پس با صدای حزین بخوانید.(۳)

در همین مورد حفص می گوید:

ندیدم کسی را مانند امام کاظم علیه السلام که بر خود بیم ناک و هم امیدوار باشد. قرآن را با حزن و اندوه می خواند. هنگامی که قرآن را تلاوت می کرد گویا انسانی را مخاطب خود ساخته بود.(۴)

نیز نقل شده است ، هنگامی که آن حضرت قرآن را تلاوت می فرمود صدایش را حزن انگیز می کرد و می گریست و شنوندگان تلاوت حضرتش نیز می گریستند.(۵)

تلاوت قرآن با صوت حزین اثر معنوی و روحانی خاصی را به قاری می بخشد و زمینه بسیار خوبی برای گریه اش فراهم می کند.

نشان معرفت قلب حزین است دل پاکان به درد و غم قرین است

درخت معرفت بار آورد درد سرشک سرخ بارد بر رخ زرد

ز هر غم خاطری باشد پریشان غم یار و غم جسم و غم جان

چو مشتاقی ز قید جسم و جان است به چهره اشک خونین ز اشتیاق است

غم آن آتش بود کز شعله طور دل غمدیدگان را کرد پر نور

غم آن نور است کز طور تجلی دل بشکسته را بخشد تسلی

غم دین شادی هر دو جهانست غم دنیای دون خوردن ، زیان است

چو خوش گفت : آن حکیم ذوق پرور غم دین خور مخور اندوه دیگر

غم دین خور که دنیا غم ندارد عروس یک شبه ماتم ندارد

عروسی زشت و بی مهر و وفا هم ندارند از فراقش عاقلان غم

چو کار این جهان کاری است باطل چرا در غم نشیند مرد عاقل (۶)

راه محزون شدن قاری قرآن این است که در وعده ها و عهد و پیمان های قرآن دقت کند و سپس به اعمال خویش بنگرد که اگر در اجرای امرها و ترک نهی ها کوتاهی کرده است ، محزون شود و گریه کند.

امیرالمؤ منین علیه السلام درباره صفات متقین می فرماید: پرهیزکاران ، با خواندن قرآن جان خویش را محزون می سازند.(۷)

حزن متقین و قاریان حقیقی قرآن ، به علت وعید الهی است ، و این که مبادا این تهدیدها گریبان گیر آن ها شود. از این رو به یاد عذاب افتاده و محزون می شوند.علمای اخلاق حزن را چنین تعریف کرده اند:

حسرت و ناراحتی برای از دست دادن شخصی که او محبوب انسان بوده ، یا از دست رفتن چیزی که مطلوب او بوده است .(۸)

● حزن جهت ترس از خدا

حزن متقین و قاریان حقیقی قرآن ، به علت وعید الهی است ، و این که مبادا این تهدیدها گریبان گیر آن ها شود. از این رو به یاد عذاب افتاده و محزون می شوند.

آنان با تلاوت قرآن ، به یاد طولانی بودن راه آخرت و کمی زاد و توشه می افتند و نمی دانند در نهایت ، عاقبت آن ها بر چه پایه ای استوار است . با تلاوت قرآن به یاد فرصت های از دست رفته می افتند که می توانستند بیشتر بهره ببرند ولی نبردند. آن ها به یاد مرگ و قبر و سئوال نکیر و منکر و برزخ و عقاب و فراز و نشیب مسیر خود به طرف آخرت می افتند، گرچه امیدوارند، ولی محزونند که آخرالامر چه می شود. آیا با این مقدار طاعات و عبادات ، جوابگوی سؤالات دادگاه الهی خواهیم بود یا خیر؟! این ها واقعا خداترسان روزگاراند، این ها کسانی هستند که با تلاوت و مرور به قرآن به خود آمده و بر خود می لرزند، گویا پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله را می بینند که آیات قرآن را بر آنان می خواند. چرا نترسند! خداوند خطاب به پیامبرش می کند و می فرماید:

«وَ أُوحِیَ إِلَیَّ هَذَا الْقُرْآنُ لأُنذِرَکُم بِهِ وَمَن بَلَغَ» ‌(۹) ؛ ای پیامبر (به مردم ) بگو این قرآن به سوی من نازل شد تا شما را و کسانی که این آیات به آنها می رسد بترسانم .

این خدا ترسان ، نمونه های بارزی هستند که انذار خدا و رسولش را پذیرفتند و به دنبال این ترس ، از جهل و بی خبری خویش محزون شدند، آن ها نوای قرآن را در فضای گوش جان خود جای دادند. گویا قرآن با آنها گفتگو نموده و امر و نهی می کند این ویژگی قرآن است . چرا آنان نترسند؟ زیرا جای تعجب نیست ، کسانی که با دل و جان ، کلام الهی و سخنان ائمه و هادیان راه را می شنوند بلرزند و قالب تهی کنند. کسانی که حقیقت روز واپسین را درک کنند و قابلیت معارف الهی را داشته باشند، باید بترسند.

منبع : تأثیر قرآن در جسم و جان مولف: نعمت الله صالحی حاجی آبادی

تنظیم: محمدی