بررسی تحولات کارکردی بازار آمل از گذشته تا کنون

شهرام یوسفی‌فر ـ معصومه یدالله‌پور

یوسف‌فر، شهرام و یدالله‌پور، معصومه (1390)، بررسی تحولات کارکردی بازار آمل از گذشته تا کنون، پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران، دوره 1، شماره 2، صص: 56ـ 29.

بازار آمل از پیشینه تاریخی، موقعیت جغرافیایی و تنوع کارکردی خاصی در منطقة شمالی کشور برخوردار است و در مقایسه با دیگر بازارهای شهری ایران کارکردهای گوناگونی را در خود متحقق کرده ‌است. بازار آمل عملکرد‌های چندگانه‌ همزمانی مانند بازارهای دائمی، بازارچه‌های محلی و نیز بازار هفتگی را دارا است که سبب استقرار فضاهایی با کاربری مسکونی در کنار مکان‌های تجاری در کالبد بازار شده و در نتیجه این پیوستگی فضایی، نیازهای ساکنان محله‌های مجاور و کل شهر را در دوره‌های مختلف تاریخی درون بازار تامین گشته است. در این مقاله نقش کارکردی بازار در مناسبات شهر آمل مورد بررسی قرار گرفته است، بنابراین موقعیت و کارکردهای بازار در روند ساخت و گسترش کالبدی شهر بررسی می‌شود تا نقش آن در شکل‌دهی ساخت فضایی شهر و تأسیس و تداوم حیات نهادها (مراکز اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی) در گذشته و حال مشخص گردد. نتایج این بررسی نشان می‌دهد، کارکردهای اجزای اصلی کالبدی بازار در آمل نظم زندگی اجتماعی و اقتصادی شهری را سامان می‌دادند. محور اصلی بازار آمل به مانند شریان اصلی ارتباط ساکنان شهر عمل کرده و نقش محوری آن در کالبد شهر، بر زندگی روزانة مردم شهر در زمینه‌های مختلف تأثیر داشته است: به دلیل آنکه بازار نهادهای اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی شهری را در خود جای داده و به دلیل مرجعیت خود در فضای شهری، تداوم و کارکردهای مؤثر آن‌ها را تا کنون تضمین نموده است. امروزه کارکردهای اماکن و اجزای کالبدی در بازار آمل به مانند بخشی ارزشمند از میراث معنوی و فرهنگی شهر به شمار می‌روند و این امر نشان‌دهنده تداوم ارزش‌آفرینی بازار در زندگی کنونی این شهر همزمان با دگرگون شدن آن است. در این تحقیق از روش مطالعة کتابخانه‌ای و آرشیوی برای دستیابی به اطلاعات مربوط در کنار روش مطالعة میدانی مبتنی مشاهدة مستقیم و انجام مصاحبه استفاده شده است.

کلید واژگان: آمل، بازار، تغییرات اجتماعی، فضای شهری، مشاغل سنتی، میراث فرهنگی.

این مقاله ابتدا در نشریه پژوهش‌های انسان‌شناسی ایران به چاپ رسیده است و سپس در پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران با آدرس http://ijar.ut.ac.ir/?_action=articleInfo&article=30601&vol=4212 در دسترس عموم قرار گرفته است. انسان‌شناسی و فرهنگ با هدف فراهم آوردن امکان مطالعه مقاله‌های ارزشمند علمی- پژوهشی اقدام به بازنشر این مقاله کرده است.

برای خواندن مقاله در زیر کلیک کنید: