آگورا: وجه افتراق میان معماری ایران و یونان

مهدی خلیلی، میثم نیکزاد

مقدمه
آگورا سازه ای با کاربری اجتماعی و عمومی، به صورت میدان و فضایی باز در مرکز شهرهای یونانی است  که در دوران کلاسیک یونان پدیدار و در دوره هلنیستی به اوج شکوفایی خود می رسد. در واقع آگورا محل فعالیت های تجاری، اقتصادی، قضایی، جشن ها، اجتماعات مذهبی، مراسم هنری، تصمیم گیری های عمومی و... بوده است. با توجه به وضعیت اجتماعی یونان و دموکراسی حاکم در این دوران در واقع اگورا پاسخی به نیازها و مقتضیات اجتماعی زمان خود است. در حالیکه در ایران دوره هخامنشی، فاقد چنین سازه ای با کاربری عمومی هستیم. در این نگارش با نگاهی به تعدادی از آگوراهای باقیمانده در یونان  و بطور اخص  آگورای آتن به تبیین کاربری اجتماعی آن پرداخته می شود.

هنر و جامعه یونان باستان
  هنر غرب مدیون هنر یونان است. هیچ فرهنگ و هنری در غرب نتوانسته به اندازه ی هنر یونان در مغرب زمین تاثیر گذار باشد. جهان نگری یونانی بر مدار و محور انسان پایه گذاری می شود. در جهان نگری ((انسان محورانه)) آنچه اهمیت دارد انسان است و انسان به گفته ((پروتاگوراس)) مقیاس همه چیز است. در هنر یونانیان آنچه آدمی را از همه چیز متمایز میکند عقل است وعقل آدمی که استدلال کردن را آموخته باشد، برترین پدیده یا کارکردی است که طبیعت آفریده است.  رسیدن به ((روح زیبا)) در گرو ((شناخت خود)) است. در نظر یونانیان نظام طبیعت و عقل زیبا ساده است و زیبایی اشیاء با شناخت ما از آن چیز یکی است. دین در یونان نیز بر اساس و محور انسانی می چرخد. بارزترین ویژگی نگرشی دینی یونان باستان که در آثار هنری آن نیز منعکس است جهان بینی انسان گرایانه (اوامانیستی) است. دین در فرهنگ یونانی مفهومی متفاوت با سایر تمدن ها دارد. دین یونانی دینی شاعرانه-افسانه ای و مخلوق بشر است و خدایان نیز چیزی نیستند جز انسان های آرمانی با عمری طولانی و این درست است در مقابل جهان خدایان در مصر باستان است. هنر در یونان نیز بر اساس همین نگرشی رشد و نمو پیدا میکند. اسلوب هنری یونانیان مبتنی بر طبیعت پردازی است و هر چند که در ابتدا تحت تاثیر هنر مصر و بین النهرین قرار دارد ولی به خاطر تلقی انسان محورانه ی یونانیان که عاملی در رشد قوه ی استدلال و تلاش در تغییر محیط اطراف و انطباق آن با معیارهای انسانی است، هنر یونان نیز کم کم را پیشرفت و تحول را طی نموده و مرحله به مرحله از خامی و کودکی تا پختگی و کهولت را می پیماید. عناصر ثابت در فرهنگ و هنر یونانی عبارتند از: انسان، طبیعت و عقل.    

برای خواندن متن کامل و مشاهده عکس ها در زیر کلیک کنید:

پیوست	اندازه
9102.doc	993 KB