جاذبه های گردشگری شیراز

شیراز یکی از شهرهای بزرگ ایران و مرکز استان فارس است. شیراز به سبب جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی فراوان، همواره گردشگران بسیاری را به سوی خود فرا می‌خواند.این شهر جاذبه های گردشگری فراوانی دارد که اینجا مختصرا به آنها اشاره می شود.

جاذبه های گردشگری شیراز

دروازه قرآن

در دوران دیلمیان، در ميانه تنگ الله اکبر و در میان کوه های باباکوهی و چهل مقام، تاق مرتفعی به صورت دروازه ساخته شده بود که بنیانگذار آن را عضدالدوله دیلمی می‌دانند. بنای نخستين دروازه قرآن از سنگ و گچ بوده است. وي پس از ساختن دروازه، دستور داد تا قرآنی بزرگ معروف به قرآن «هفده من» بر بالای آن قرار دهند تا کاروان‌ها به سلامت از زیر آن گذشته و به راه خود ادامه دهند. از زمان قرار دادن قرآن، این دروازه به دروازه قرآن مشهور شد و تاکنون به این نام باقی مانده است. اين قرآن دو جلدی، مربوط به دوران تیموریان است و با خطوط ثلث و محقق منسوب به ابراهیم سلطان نوشته شده است. این اثر تاریخی اولین جاذبه گردشگری شیراز است که هنگام ورود به شهر خواهیم دید.

---

ارگ کریم‌خانی

ارگ کریم‌خاني، مهمترین و بزرگترین بنای دوران زندیه است که در سال 1180 هجري قمري به دستور کریم‌خان زند ساخته شده است. این ارگ، مرکز حکومتی کریم‌خان و خاندان زند و همچنين محل سکونت آنان بوده است. این ساختمان با زیر بنای 4000 متر مربع و در زمینی به گستردگي 12800متر مربع بنا شده است. دیوار‌های آجری این بنا، 12 متر ارتفاع دارند و در هر چهار گوشه ارگ، برجی به ارتفاع حدود 15 متر قرار دارد. بر روی بدنه دیوارها و برج‌ها، نگاره‌های ساده و زیبای آجری دیده می‌شود. بر سردر ارگ، صحنه نبرد کشته شدن دیو سفید به دست رستم به صورت کاشی‌کاری هفت رنگ نقش بسته است. این کاشی‌کاری در دوران قاجاریه به ارگ افزوده شده است. یک هشتی، ورودی ارگ را تشکیل می‌دهد که از یک سو به حیاط خلوت و از سويي دیگر، به محوطه داخلی ارگ راه پیدا می‌کند. ارگ دارای شاه‌نشین شمالی (زمستان‌نشین)، شاه‌نشین جنوبی (تابستان‌نشین) و ساختمان غربی چهار فصل است. برخلاف نمای بیرونی، ساختمان داخلی ارگ از نمای زیباتری برخوردار است.

---

حافظیه (آرامگاه حافظ)

نام مجموعه آرامگاهی موجود در شمال شهر شیراز و در جنوب دروازه قرآن است. این مجموعه بهدلیل جایدادن آرامگاه حافظ شیرازی در خود به این نام مشهور شدهاست. مساحت حافظیه ۲ هکتار بوده و از ۲ صحن شمالی و جنوبی تشکیل یافته که این صحنها توسط تالاری از یکدیگر جدا شدهاند. این مجموعه ۴ درب ورودی-خروجی دارد که درب اصلی در سمت جنوب آن، دو درب در سمت غرب آن و یک درب در سمت شمالشرق آن قرار گرفته است. تالار حافظیه که از آثار دوره زندیان است، ۵۶ متر طول و ۸ متر عرض داشته و از ۲۰ ستونن سنگی، هرکدام به ارتفاع ۵ متر تشکیل شدهاست. این تالار پیشتر شامل ۴ ستون و ۴ اتاق بوده که بعدها اتاقها از محدوده آن حذف گردیدهاست. در سمت شرق و غرب تالار ۲ اتاق -یکی متعلق به سازمان میراث فرهنگی و دیگری مربوط به دفتر آرامگاه- وجود دارد. شیوهه معماری این تالار مربوط به دورههای هخامنشیان و زندیان  است.

---

باغ ارم

باغ ارم يكي از مشهورترین باغ‌های شیراز است که در شمال شيراز و در خیابان ارم جاي دارد و از زیباترین جاذبه های گردشگری شیراز است. پیشینه این باغ به دوران سلجوقی بازمی‌گردد و در تمام دوران آل اینجو پا برجا بوده است. در دوران زندیه، کریمخان زند در سازندگی و بهسازی این باغ اقداماتی انجام داد.

در اواخر دوران زندیه و اوایل دوران قاجار این باغ به مدت 75 سال به دست سران ایل قشقایی افتاد. در روزگار پادشاهی ناصرالدین شاه قاجار، حسنعلی‌خان نصیرالملک، ساختمانی زیبا در آن پی‌ریزی کرد اما با مرگ وی در سال 1311 هجري قمري، خواهرزاده او ابوالقاسم‌خان (نصیرالملک دوم) امور باغ را برعهده گرفت و ساختمان نیمه‌کاره دایی خود را کامل کرد و آن را به نحو شایسته‌ای به پایان رساند که تاکنون باقی مانده است. این بنای ارزشمند را حاج محمد حسن، معمار برجسته دوران قاجار ساخت. پس از آن باغ به دليل بدهی مالکان به تصرف دولت درآمد و به دانشگاه شیراز واگذار شد. این باغ در بين سال‌های 1345 تا1350 خورشيدي بازسازی شده و در سال 1359 خورشيدي به باغ گیاه‌شناسی تبديل گردید.

---

باغ دلگشا

باغ دلگشا در نزدیکی آرامگاه سعدی و در غرب خیابان بوستان جاي گرفته است. نزدیک بودن این باغ به کوه قلعه بندر، باعث شده که برخی از پژوهشگران، پيشينه این باغ را به دوران كهن نسبت دهند. این باغ با گستردگي 5/7 هکتار از زیباترین گردشگاه‌هاي شیراز به شمار می‌رود. باغ دلگشا در دوران صفویه و نادرشاه افشار، آباد بوده است اما در شورش تقی‌خان، حاکم وقت شیراز در سال 1150 هجري قمري، بیشتر باغ‌های شیراز از جمله باغ دلگشا رو به ویرانی گذاشت. کریم‌خان زند این باغ را بازسازی کرد و به جای درختان از بین رفته، دوباره درخت کاشت. پس از او لطفعلی‌خان زند، باغ را بهسازی کرد و در پایان سلطنت فتحعلی شاه قاجار در سال 1236 هجري قمري، شاهزاده رضا قلی میرزا حاکم فارس این باغ را از مالکش خریداری و پس از بهسازی، کاخی با شکوه در آن ساخت. وي نام این کاخ را «فین» یا «کلاه فرنگی» گذاشت. پس از او میرزا علی اکبرخان قوام‌الملک و فرزندش میرزا فتحعلی‌خان صاحب دیوان در سال 1266 هجري قمري این باغ و ساختمان آن را بازسازي كردند. او حمامی در سمت شرق باغ ساخت و پانصد اصله درخت نارنج، چند اصله خرمای شاهانی جهرمی و انواع گل‌های زینتی در آن کاشت. این باغ از زمان صاحب دیوان همچنان در دست خاندان قوام‌الملک شیرازی قرار داشته و آخرین صاحب باغ، خانم خورشید کلاه قوامی معروف به «لقاءالدوله» دختر قوام‌الملک بوده است. در سال 1348 خورشیدی شهرداری آن را خریداری كرد و هم اکنون به عنوان بوستانی عمومی مورد استفاده همگان می باشد و از جاذبه های گردشگری شیراز است.

---

باغ نظر (موزه پارس)

باغ نظر یکی دیگر از شاهکارهای دوران زندیه و از جمله جاذبه های گردشگری شیراز می باشد که بین سال‌های 1179 تا 1193 هجري قمري ساخته شد. این مکان به نام‌های باغ موزه، باغ حکومتی، عمارت کلاه فرنگی و آرامگاه کریم‌خان زند نیز مشهور است. این عمارتِ هشت ضلعی در زمان کریم‌خان زند محل پذیرایی ميهمانان داخلی و خارجی و مرکز عمده تشریفات سیاسی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. عمارت كلاه فرنگي باغ نظر دربرگيرنده یک تالار مرکزی و چهار شاه‌نشین جانبی است. در سال 1206 هجري قمري آقا محمدخان قاجار، جسد کریم‌خان زند را که در شاه‌نشین شرقی به خاك سپرده شده بود را به تهران منتقل کرده و در زیر راه پله‌های کاخ گلستان، محل رفت و آمد دائمی خود دفن كرد. تا سال 1315 خورشيدي اطلاع درستي از جای اصلی قبر در دست نبود. در همان سال، هنگام تعمیر بنای کلاه‌فرنگی در شاه‌نشین -شرقی موزه، قبر ساخته شده‌ای نمودار شد که خالی از اسکلت بود و تنها شامل تکه‌های مختصر چرمی بود. اکنون قبر بازسازی شده در محل شاه‌نشین شرقی قرار دارد.

---

خانه زینت‌الملک

در ضلع غربی نارنجستان قوام، عمارت زیبایی قرار دارد که به خانه زینت‌الملک مشهور است. این خانه محل سکونت زینت‌الملک قوامی (دختر قوام‌الملک چهارم) بوده است. ورودی این بنا به شکل زیبایی مقرنس‌کاری شده است. با عبور از یک هشتی، وارد حیاط خانه می‌شویم که دارای حجاری‌های سنگی و مشبک‌کاری است. هر یک از اضلاع این ساختمان با توجه به موقعیت فصلی، کاربرد خاص خود را داشته و مورد استفاده قرار مي‌گرفته است. تالار اصلی این خانه در ضلع غربی آن قرار دارد که با نقاشی و آیینه‌کاری هنرمندان از دوران قاجار تزئین شده است.

---

نارنجستان قوام

ساخت نارنجستان قوام توسط علی محمدخان قوام‌الملک دوم در سال 1290 هجري قمري آغاز و در سال 1305 هجري قمري توسط فرزندش محمد رضا خان قوام‌الملک به پایان رسید. این باغ محل حکومت خاندان قوام‌الملک و همچنين براي تشکیل جلسات عمومی و نشست‌های بزرگان و اشراف در دوران قاجار مورد استفاده قرار می‌گرفته است. این باغ به دلیل داشتن درختان نارنج فراوانش به «نارنجستان» معروف شده و یکی از جاذبه های گردشگری شیراز است. مساحت کل نارنجستان 3085 متر مربع است که حدود 940 متر آن زیربناست. عمارت نارنجستان دربرگيرنده دو طبقه و یک طبقه زیرزمین است. ساختمان بیرونی نارنجستان به وسیله تونلی به اندرونی خانه زینت‌الملک متصل می‌شده است. نارنجستان مدت‌ها محل اقامت خاندان قوام بود و در دهه چهل از سوی ابراهیم قوام به دانشگاه شیراز واگذار شد. اين مجموعه پس از انقلاب اسلامی بازسازی شد و هم اینک به عنوان موزه مورد بازدید گردشگران قرار می‌گیرد

گردآوری: مجله اینترنتی وب