۲۳ آوریل سال ۴۷۸ ـ اتحادیه «دلوس» بر ضد امپراتوری ایران - نتایج ایجاد این اتحادیه عهد باستان

ـ ۲۳ آوریل سال ۴۷۸ پیش از میلاد سران کشور ــ شهرها و جزایر یونانی که اتحادیه «دلوس» را به منظور مقابله گروهی با تهدیدهای ایران ــ تنها ابرقدرت وقت جهان ــ تشکیل داده بودند اعلامیه ای را امضاء کردند که در آن آمده بود: وجود یک ابر قدرت در جهان؛ مغایر نظم گیتی، منطق و عقل سلیم و منافع ملل است و آنان این اتحادیه را تشکیل داده اند تا در برابر هرگونه زورگویی بایستند و بدون دغدغه از خطر تجاوز نظامی و تنها ماندن در برابر تعرض، به زندگانی خود ادامه دهند.
مورخان یونانی و بعدا رومی، بخشهایی از این اعلامیه را در تالیفات خود آورده اند. «دلوس» نخستین اتحادیه ملل کوچک در برابر یک دولت بزرگ در طول تاریخ بشمار می رود. نام این اتحادیه از جزیره «دلوس» گرفته شده است، زیرا طلا و نقره جمع آوری شده از اعضای اتحادیه (خزائن) در این جزیره نگهداری می شد. اتحادیه «دلوس» که بی شباهت به کنفدراسیونهای امروز نبود به ابتکار آریستیدس آتنی (متوفا در ۴۶۸ پیش از میلاد) تاسیس شده بود.
پس از دو حمله سنگین ایران به یونان و سقوط آتن، بیشتر یونانیان انتظار حمله دیگری را می کشیدند. در حمله دوم ایران، آتنی ها مجبور به انتقال خانواده های خود به کشتی و انتقال آنان به جزایر شده بودند و پس از بازگشت ایرانیان تصمیم به کشیدن دیوار به گرد شهر آتن گرفتند که اسپارتی ها مخالفت کردند و استدلالشان این بود که ایرانیان شهر را تصرف و چون دارای دیوار است آنجا را تبدیل به یک دژ دائمی در قلب جهان یونانیان خواهند کرد. آتنی ها به این مخالفت توجه نکردند و دیوار را کشیدند و اسپارت نیز از شرکت در اتحادیه «دلوس» خودداری کرد و به سوی ایران متمایل شد، مخصوصا که پائوسانیاس (پوزانیاس) ژنرال اسپارتی به ایران نزدیک شده بود و پولی را که منظما ایران برای او ارسال می داشت می پذیرفت.
پس از تشکیل اتحادیه «دلوس» بدون شرکت اسپارت، ایران از این وضعیت استفاده کرد و هنگامی که میان اسپارت و آتن جنگ در گرفت، به رساندن پول و کمک نظامی و تجهیزات به اسپارت پرداخت و به دست اسپارتی ها استقلال آتن را نابود ساخت و از همین زمان مورخان یونانی واژه «امپریالیست» را برای توصیف ایران بکار بردند. زد و خوردهای اسپارت و آتن که توسیدیدس مورخ آن عصر، شرح آنها را نوشته است در تاریخ به جنگهای «پلوپونز» معروف شده اند.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز