دوم اوت ۱۹۹۰ ـ تصرف کویت و چند نظر از چند مورخ درباره این رویداد ناتمام

چند ساعت پس از قطع مذاکرات عراق و کویت بر سر تقسیم درآمد نفت یک منطقه مرزی، ارتش عراق در دومین ساعت بامداد دوم اوت ۱۹۹۰(روزی چون امروز) به کویت حمله برد و برق آسا این سرزمین را متصرف شد و ضمیمه خاک عراق کرد. حمله نظامی با شرکت یکصد هزار سرباز، هفتصد تانک، چهار اسکادران هوایی و کل ناوگان عراق آغاز شده بود. امیر کویت و خانواده او قبلا به کشور سعودی فرار کرده بودند. کاخ امیر، ساختمان وزارت دفاع کویت و چند نقطه حساس دیگر بمباران شد. دفاع، چندان سنگین نبود و تلفات نخستین روز حمله، نسبتا سبک گزارش شده بود. دولت عراق که از دهها سال پیش از آن، کویت را جزیی از خاک عراق می دانست پس از استقرار در این سرزمین شنزار کوچک، آن را یک ایالت عراق اعلام کرد و فرماندار عراقی گمارد. شورای امنیت سازمان ملل همان روز ضمن تصویب قطعنامه ای عمل دولت عراق به ریاست صدام حسین را یک تجاوز آشگار اعلام داشت و خواست که نیروهای عراقی فورا و بدون قید و شرط خاک کویت را ترک گویند. دولت های اروپایی و آمریکا حسابهای بانکی و ذخایر کویت را بلوکه کردند تا عراق این پولها را دریافت نکند.
اختلاف ظاهری عراق و کویت بر سر بهره برداری از منطقه نفتی واقع در مرز مشترک بود. عراق حق خود را از محل صدور این نفت مطالبه می کرد و به علاوه دولت کویت را متهم می ساخت که از راه خصومت، بازارهای بین المللی را انباشته از نفت خام کرده تا عراق از محل صادرات نفت خود پولی به دست نیاورد و نتواند کشور را که هشت سال درگیر جنگ بود مرمت کند. اتحادیه عرب برای حل این مسئله، بموقع اقدام نکرده بود!. به علاوه، عراق قبلا از سفیر آمریکا در بغداد این اطمینان را به دست آورده بود که دولت آمریکا وارد مناقشات عراق با کویت نخواهد شد.
مورخانی که اخیرا درباره رویداد تصرف کویت در اوت ۱۹۹۰ کتاب نوشته اند به دلیل پیامدهای این عمل، آن را رویدادی ناتمام خطاب کرده و نظرات متعدد ابراز داشته اند که چند نمونه از این نظرات در زیر می آید:
صدام حسین در زمانی نادرست کویت را تصرف کرد، زمانی که از ابر قدرت شوروی تنها نامی باقی مانده بود و در شرف فروپاشیدگی بود. صدام حتی باور نمی کرد که شوروی در شورای امنیت برضد عراق که متحد قدیمی اش بود و باهم قرارداد دوستی داشتند رای دهد.
رئیس جمهور عراق خیلی آسان فریب سفیر آمریکا را خورده بود. صدام حساب نکرده بود که همه تلاش آمریکا، استقرار در منطقه خلیج فارس و قلمرو کشور سعودی است و با این که در طول جنگ با ایران در جریان بازی های آمریکا قرارداشت، دچار اشتباه محاسبه شد.
صدام حسین نه نظامی بود و نه دیپلمات و نه تاریخ تحولات جهان را خوانده بود. اگر کوچکترین اطلاعی از جنگ داشت، قبل از این که بگذارد، آمریکا در سعودی، قطر و بحرین نیرو پیاده کند هر سه منطقه را متصرف می شد و در آن زمان قادر به این کار بود و یا دست کم منابع نفت منطقه را نابود می کرد تا جهان به التماس افتد و دولتهای عربی صاحب نفت نتوانند هزینه لشکرکشی آمریکا را تعهد کنند و بپردازند. اگر دیپلمات بود قبلا اختلافات خود را با سوریه برطرف می ساخت و پای مسکو را به ماجرای کویت می کشانید و با این کار احتمالا موفق به احیاء میلیتاریسم روسیه و نجات شوروی و در نتیجه خود می شد.
صدام پس از مشاهده ائتلافی که آمریکا برضد او ساخته بود باید دست عقب نشینی تاکتیکی نزد تا منتظر فرصت دیگری شود، همان کاری را که ژنرال عبدالکریم قاسم در اوایل دهه ۱۹۶۰ در برابر انگلستان انجام داد. (عراق از آن زمان که کویت هنوز تحت الحمایه و در کنترل انگلستان بود مدعی آن سرزمین بود و عبدالکریم قاسم رئیس دولت وقت عراق در آغاز دهه ۱۹۶۰ و هنگامی که صحبت از خروج انگلستان از شرق سوئز و دادن استقلال به کویت در میان بود در صدد تصرف مسلحانه کویت برآمده بود که با تهدید نظامی انگلستان روبرو شده و موقتا ساکت شده بود)
تنها کار درستی که صدام در آن زمان انجام داد حل چند مسئله فوری مرزی با ایران بود و اگر بقیه مسائل با ایران را حل کرده بود اینک در زندان نبود و در کشوری دیگر پناهنده بود.
صدام روی تهدید اولیه خود ایستادگی نکرد که اگر نیروی خارجی درصدد حمله به عراقی ها در کویت برآید شهر کویت را به گورستان تبدیل خواهد کرد و در برابر نیروهای موتلف دست به جنگ شهری و خیابانی نزد که طولانی و پر تلفات است.
صدام پس از اخراج از کویت، با این که از فکر ساختن اسلحه اتمی منصرف شده بود تکبر خود را فرو نداد و درهای عراق را به روی بازرسان بین المللی باز نگذارد تا دولت آمریکا فرصت اشغال نظامی عراق به دست نیاورد. او خود فرصت سازش با کلینتون را که ملایمتر از جورج بوش بود سوخت و از دست داد. تصور صدام که کلینتون بیش از حد هوادار اسراییل است اغراق آمیز بود.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز