آیا عدم پذیرش بیمار جرم است؟

یکی از سوالاتی که به‌طور مکرر از طرف همکاران مطرح می‌شود، این است که اگر بیماری را که به بیمارستان یا درمانگاه و یا مطب ما مراجعه نموده است، نپذیریم آیا جرمی ‌مرتکب شده‌ایم و آیا قانون خاصی در این مورد وجود دارد یا خیر؟...
در اینجا باید مساله را در دو قسمت مورد بررسی قرار داد. حالت اول، موارد اورژانس و حالت دوم، موارد غیر اورژانس.
در حالت اول یعنی موردی که بیمار با وضعیت اورژانس به مرکز درمانی مراجعه نموده است عدم پذیرش وی قانوناً جرم محسوب شده و مرتکبین مورد مجازات قرار خواهند گرفت.
در اینجا لازم است به «قانون مجازات خودداری از کمک به مصدومین و رفع مخاطرات جانی» مصوب سال ۱۳۵۴ (که موارد اورژانس را شامل می‌گردد) اشاره نمود. در قسمتی از این ماده قانونی آمده است:
........ مسوولان مراکز درمانی اعم از دولتی یا خصوصی که از پذیرش شخص آسیب دیده (موارد اورژانس) و اقدام به درمان او یا کمک‌های اولیه امتناع نمایند به حداکثر مجازات (دو سال حبس یا جزای نقدی) محکوم می‌شوند ......... هرگاه کسانی که حسب وظیفه یا قانون مکلفند به اشخاص آسیب دیده یا اشخاصی که در معرض خطر جانی قرار دارند، کمک نمایند از اقدام لازم و کمک به آنها خودداری کنند، به حبس جنحه‌ای از شش ماه تا سه سال محکوم خواهند شد.
در آیین نامه اجرایی قانون مذکور چنین آمده: «فوریت‌های پزشکی به مواردی اطلاق شده است که باید بیمار را سریعاً مورد رسیدگی و درمان قرار داد و چنانچه اقدام فوری به عمل نیاید باعث خطر جانی، نقص عضو یا عوارض صعب العلاج و یا غیر قابل جبران خواهد شد.» سپس در این آیین نامه به پاره‌ای از موارد اورژانس اشاره شده است،از جمله مسمومیت، سوختگی، زایمان، MI،CVA خون‌ریزی و شوک، اغما (کما)، اختلالات تنفسی شدید، تشنج، مننژیت و ....
در چنین مواردی عدم پذیرش بیمار از طرف مراکز درمانی به هر دلیل غیر قانونی و قابل مجازات است و ضرورتاً باید بیمار پذیرفته شود و حتی اگر امکانات لازم جهت درمان وی در آن مرکز درمانی وجود نداشته باشد، لازم است بدون فوت وقت اقدامات اولیه برای بیمار انجام گرفته و سپس با رعایت کلیه موازین علمی‌و احتیاطی لازم اقدام به انتقال بیمار به یک مرکز درمانی مجهز نمود (مثل آمبولانس واجد امکانات و در صورت لزوم، حضور کادر درمانی مجرب در زمان انتقال بیمار). در شماره بعد به عدم پذیرفتن بیمار در موارد غیر اورژانس می‌پردازیم.

دکتر کامران آقاخانی - متخصص پزشکی قانونی، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران

منبع : هفته نامه سپید