تجزیه و تحلیل بیومکانیکی شوت تأخیری در واترپلو

مقدمه: شوت فیت در واترپلو به شوتی اطلاق می‌شود که بازیکن جلو یا فوروارد برای فریب دادن حریف توپ را هنگام پرت کردن به سمت دروازه به چپ و راست حرکت داده و در نتیجه وقت‌کشی می‌کند. بررسی‌های محدودی در ارتباط با پرتاب پنالتی در واترپلو انجام شده است. همچنین کتاب راهنمای مربیگری جزئیات انواع دیگر توپ‌های وارد شده به دروازه را شرح داده‌اند. این کتاب توسط کامرون و کوجین در سال ۱۹۹۰ نوشته شده است. این بررسی در حالی است که شوت فیت به هیچ‌وجه مورد بررسی قرار نگرفته است. دلیل اصلی این تحقیق شوت فیت با پرتاب‌های سریع است تا بیومکانیکی و عوامل مربیگری پرتاب مورد محاسبه قرار گیرد.
روش: برای مقایسهٔ دو آزمایش انجام شد. از سه شوت فیت و سه شوت سریع به دروازه به‌وسیلهٔ دوربین‌های ۵۰ هرتزی اس‌وی‌اچ‌اس فیلمبرداری شد. این دوربین‌ها در دو گروه دوتائی کار گذاشته شدند. یکی از دوربین‌ها در بالای آب و آن یکی درست در زیر آب بر روی دیواره‌ای که دقیقاً از آنجا زیر آب دیده می‌شد کار گذاشته شدند. تصاویر از یک دستگاه میکسر و ویدیوئی برای به‌دست آمدن یک تصویر کاملی از بدن عبور داده شدند. یک سری دوربین‌ها عمود بر توپ در حال پرواز به‌کار گذاشته شدند و سری دیگر برای اینکه دید مستقیم داشته باشند در پشت دروازه در زاویهٔ ۹۰ درجه قرار گرفتند. دوربین اس‌وی‌اچ‌اس دیگر برای، اندازه‌گیری سرعت توپ عمود بر مسیر توپ قرار داده شد. برای تجزیه و تحلیل و مقایسهٔ سرعت، موفقیت (گل‌های زده شده) و همچنین برای اینکه مربی و ورزشکار هر کدام بتواند شخصاً برآورد کنند که کدام آزمایش بهتر پرتاب‌های مربوطه را نشان می‌دهد، دو تست از هر کدام از پرتاب‌ها انتخاب شد. آزمایش‌ها به‌صورت کامپیوتری درآورده شدند و سپس به‌صورت سه‌بعدی درآمدند. فقط تصاویر بخش اول، از بالای آب کامپیوتری شدند یعنی از جائی که دست پرتاب‌کننده قبل از حرکت به سمت عقب دیده می‌شود تا جائی که پس از رها کردن توپ وارد می‌شود. اطلاعات به‌دست آمده سپس در میکروسافت اکسل به‌وسیلهٔ روش‌های شرح داده شده توسط فلتنر در سال ۱۹۹۴ تجزیه و تحلیل شدند و حرکت بازوها و شانه‌ها از نظر آناتومیکی بررسی شدند. نتایج: سرعت توپ شوت فیت کمتر از سرعت شوت سریع است. (۸/۱۴ و ۱/۱۸ اس/ام برای شوت فیت، ۶/۱۶ و ۲/۲۱ اس/ام برای شوت سریع) مقایسهٔ پارامترهای شوت فیت و سریع جدول مقیاس شمارهٔ یک: بررسی مسیر توپ در زمان تاب دادن دست به سمت جلو نشان می‌دهد که مشخصات مشابهی بین هر دو شوت برای همهٔ بازیکنان وجود دارد مسافتی که توپ طی می‌کند در هنگام تاب به سمت جلو در هر دو شوت برابر است اما در هر دو مورد مدت زمان تاب به سمت جلو مشخصاً در شوت فیت بیشتر است. پس از تجزیه و تحلیل بیشتر با استفاده از سرعت خطی توپ مشخص شد که نیمهٔ اول تاب از نظر زمانی به کندی صورت می‌گیرد ولی سرعت یکنواخت است. وقتی از نیمه رد شد سرعت توپ تا قبل از رها شدن به شدت افزایش پیدا می‌کند. (که در این تحقیق به آن فاز شتاب می‌گویند) این با نمودار سرعت توپ شوت سریع متفاوت است که در آن بالا رفتن سرعت به‌طور ناگهانی بعد از شروع تاب به سمت جلو (سونیگ) افزایش می‌یابد. میزان حرکت شانه و سرعت زاویه‌ای توپ در هنگام رها شدن در شوت فیت کاهش می‌یابند. این نشان می‌دهد که چرخش شانه در شوت فیت روی افزایش سرعت توپ نسبت به شوت سریع اثر کمتری می‌گذارد. تغییر زاویهٔ شانه در زمان شروع فاز شتاب در شوت فیت ۴۸ درجه و ۴۲ درجه است در مقابل ۸ و ۲۴ درجه شوت سریع (۹۰ درجه موازی با خط دروازه می‌باشد) کمتر شدن تغییر زاویهٔ شانه‌ها سرعت توپ را نیز در هنگام پرتاب افزایش می‌دهد. چرخش داخلی قسمت فوقانی بازو در شانه تفاوت‌های فاحشی را در سرعت زاویه‌ای نشان می‌دهد در هنگام رها شدن توپ این سرعت‌ها در شوت فیت ۲ تا ۵ برابر بزرگتر از شوت سریع هستند. (شوت فیت ۹/۴۳۳ و ۵/۴۷۷ درجه بر ثانیه، شوت سریع = ۹/۲۴۷ و ۵/۸۷ بر ثانیه) این نشان می‌دهد که چرخش داخلی شانه عامل اصلی در افزایش سرعت توپ در شوت فیت می‌باشد. نزدیک شدن افقی قسمت فوقانی بازو به شانه نتایج متفاوتی از سرعت رها شدن توپ در بین بازیکنان نشان می‌دهد. یکی از افراد مورد آزمایش در هنگام رها کردن توپ برای شوت فیت نسبت به شوت سریع در نزدیک شدن افقی سرعت زاویه‌ای بیشتری داشت. دومین فرد برای این پارامتر سرعت زاویه‌ای مشابهی داشت، این امکان وجود دارد که با توجه به قدرت بدنی بازیکن عمدتاً سرعت توپ به‌وسیلهٔ چرخش داخلی یا ترکیبی از چرخش داخلی و نزدیک شدن افقی ایجاد می‌شود. نتایج: نقش اصلی شوت فیت در فریب به این‌صورت است که حرکت بازیکن شبیه تاب به سمت جلو در شوت سریع است اما با کم کردن سرعت این تصویر ایجاد می‌شود که بازیکن از شوت صرف‌نظر کرده است عمل تاب دادن به سمت جلو فوروارد سونیگ از زمان پایان تأخیر تا زمان رها کردن توپ باید سریع انجام شود تا فریب کارساز شود. شوت سریع تکنیک پرتابی کلاسیک‌تری دارد و بیشتر سرعت از چرخش تند ایجاد می‌شود. در شوت فیت کمتر شدن درجهٔ شانه‌ها شاید نقش بیشتری در افزایش سرعت توپ در هنگام شوت سریع دارد. نزدیک شدن افقی هم ممکن است عامل مهمی در تولید سرعت باشد، ۵۰ هرتزی بودن دوربین، کم بودن افراد تست شده از محدودیت‌های این آزمایش بودند. امکان تولید یک تصویر کامل از بدن و ورزشکار در آینده شاید برای بررسی کمی و کیفی قابل استفاده باشد.

منبع : مجله دنیای ورزشهای آبی