تحولات بازار نفت

بازار نفت خام در هفته گذشته شاهد افزایش قیمت های نفت خام بود. قیمت سبد اوپک در هفته منتهی به اول سپتامبر ۲۰۰۵ به طور متوسط به میزان ۰۹/۲ دلار هر بشکه افزایش یافت و به ۵۸/۶۰ دلار هر بشکه رسید. آمار منتشر شده مؤسسه API نشان داد که میزان ذخیره سازی های تجاری بنزین در هفته منتهی به بیست و ششم ماه اوت در آمریکا به میزان ۶۷/۱ میلیون بشکه کاهش یافته و به ۰۸/۱۹۷ میلیون بشکه رسیده که ۵۲/۱۳ میلیون بشکه کمتر از زمان مشابه در سال گذشته و از متوسط پنج سال گذشته در زمان مشابه نیز به میزان ۵/۴ میلیون بشکه کمتر است. این ارقام آمادگی افزایش قیمت ها را فراهم کرد، اما رویداد دیگری در بازار نفت اتفاق افتاد که تمام معیارهای بازار نفت را بر هم ریخت.طوفان موسوم به کاترینا که نخستین آثار خود را در بیست و ششم اوت آشکار کرده بود، در بیست و نهم اوت ۲۰۰۵، سه ایالت جنوبی آمریکا: «لوییزیانا»، «می سی سی پی» و «آلایاما» را که در شمال خلیج مکزیک قرار دارند، را در نوردید. این طوفان که بزرگ ترین طوفان موسمی در چند دهه اخیر تاریخ آمریکا بود، آسیب هایی جدی به صنایع نفت و گاز این کشور وارد ساخت. در حدود ۹۱ درصد از تولید نفت خام خلیج مکزیک به دلیل وقوع این طوفان متوقف شد. تولید خلیج مکزیک در حالت عادی به ۵/۱ میلیون بشکه در روز می رسد که ۲۵ درصد از تولید نفت خام آمریکا را تشکیل می دهد. علاوه بر آن، ۸۳ درصد از تولید گاز طبیعی در این منطقه که در وضعیت عادی به ۱۰ میلیارد فوت مکعب در روز می رسد نیز، تعطیل شد. این طوفان سبب توقف عملیات پالایشگاهی به میزان ۴۴۷/۲ میلیون بشکه در روز نیز شد. این وضعیت در حالی که آمار ذخیره سازی های بنزین نیز از کاهش این ذخیره سازی ها در آمریکا حکایت داشت، موجب شد که قیمت های فرآورده در آمریکا به شدت افزایش یابد. این افزایش قیمت به سایر بازارهای بین المللی نفت خام نیز سرایت کرد. قیمت بنزین از ۹۰/۷۷ دلار هر بشکه در خلیج مکزیک در بیست و ششم اوت به ۷۶/۱۲۱ دلار هر بشکه در اول سپتامبر افزایش یافت که حاکی از ۸۶/۴۳ دلار هر بشکه افزایش بود. تاریخ نفت هیچ گاه به یاد ندارد که قیمت بنزین در فاصله چهار روز کاری با چنین افزایشی رو به رو شده باشد. افزایش قیمت فرآورده های نفتی به ویژه بنزین ناشی از قطع و یا توقف فعالیت پالایشگاه ها در منطقه خلیج مکزیک بود. کمبود ظرفیت پالایشی در سطح جهانی، بازار نفت را دچار نگرانی های جدی کرده بود. این نگرانی ها در آمریکا که با مشکل طوفان و آسیب های ناشی از آن رو به رو شده بود، بیش از هر منطقه دیگری از جهان، احساس می شد.نرخ کرایه نفتکش های مخصوص فرآورده به مقصد آمریکا نیز با افزایش چشمگیری رو به رو شد؛ به گونه ای که نرخ اجاره نفتکش های مخصوص حمل فرآورده از منطقه کاراییب به خلیج مکزیک با افزایش ۱۰۸ واحد شاخص جهانی از ۲۲۳ واحد شاخص جهانی در هفته منتهی به یازدهم اوت به ۳۳۱ واحد شاخص جهانی در هفه منتهی به اول سپتامبر افزایش یافت که کاملاً چشمگیر بود. افزایش نرخ هایی که تاکنون بیان شد، در تاریخ صنعت نفت بی سابقه بود و از وجود بحرانی عمیق حکایت داشت. جورج بوش، رئیس جمهوری آمریکا، با توجه به اوضاع نابسامان بازار نفت در این کشور اعلام کرد که آمریکایی ها انتظار دارندعربستان سعودی که متحد آمریکا است، هر اقدامی می تواند انجام دهد تا به آمریکا نفت بیشتری ارسال کند. علی النعیمی، وزیر نفت عربستان سعودی نیز اعلام کرد که کشورش آماده است تولید خود را به ۱۱ میلیون بشکه در روز برساند تا هر گونه کمبود ناشی از طوفان کاترینا را پوشش دهد، اما این اعلام با بی تفاوتی شرکت های نفتی رو به رو شد، زیرا ظرفیت مازاد عربستان سعودی شامل نفت خام های سنگین و ترش است، در حالی که بازار نفت به نفت خام های سبک و شیرین نیاز دارد.الصباح، وزیر نفت کویت و رئیس کنفرانس اوپک نیز اعلام کرد که کشورهای عضو اوپک به تلاش های خود برای اطمینان دادن به بازار نفت درباره این که عرضه نفت به اندازه کافی در بازار وجود خواهد داشت، ادامه خواهند داد و اوپک به هر روشی که از آن طریق بتوان به این اوضاع کمک کرد، توجه خواهند کرد. او گفت که به اوپک پیشنهاد خواهد کرد در اجلاس آتی خود، سقف تولیدش را ۵۰۰ هزار بشکه در روز افزایش دهد که البته بخش عمده آن از طریق عربستان تأمین خواهد شد. وزیر نفت کویت همچنین اعلام کرد که ۵۰۰ میلیون دلار به صورت فرآورده های نفتی و کمک های انسانی به آمریکا خواهد فرستاد. عدنان شهاب الدین، جانشین دبیر کل اوپک، نیز در مصاحبه ای اظهار داشت که برخی از کشورهای عضو اوپک مانند کویت که پالایشگاه صادراتی دارند، سرگرم بررسی هستند تا بتوانند درصد بهره برداری از پالایشگاه های خود را افزایش دهند و اگر بتوانند برنامه تعمیرات اساسی پالایشگاه هایشان را به تأخیر اندازند و صادرات فرآورده خود را افزایش دهند، همچنین اگر ذخیره سازی های تجاری دارند، از آنها برای عرضه فرآورده به بازار استفاده کنند.آژانس بین المللی انرژی اعلام کرد که از کشورهای عضو خود طبق دستورالعملی خواسته است که ۶۰ میلیون بشکه نفت در ۳۰ روز از محل ذخیره سازی های اضطراری خود به آمریکا بفرستند که ۷۵۰ هزار بشکه در روز آن فرآورده های نفتی خواهد بود و سهم عمده ای از آن به بنزین تعلق خواهد داشت. آژانس بین المللی انرژی بعد از جنگ خلیج فارس در سال ۱۹۹۱ نخستین بار است که از ذخیره سازی های اضطراری خود برای برطرف کردن کمبود عرضه نفت استفاده می کند.دولت آمریکا نیز اقدام هایی برای کنترل این بحران انجام داد. دولت این کشور براساس دستورالعملی، استانداردهای زیست محیطی بنزین و سوخت دیزل را که از جابه جایی این فرآورده ها در میان ایالت های مختلف جلوگیری می کند، به مدت دو هفته قطع کرد. همچنین به نفتکش های خارجی اجازه داد که به حمل و نقل سوخت میان بنادر مختلف آمریکا مبادرت کنند. علاوه بر آن، دولت آمریکا به میزان ۱/۹ میلیون بشکه نفت خام از ذخایر راهبردی نفتی این کشور را به پالایشگران آمریکایی قرض داد. دولت آمریکا همچنین اعلام کرد که در صورت نیاز، نفت خام بیشتری از این ذخایر به پالایشگران تحویل داده خواهد شد. البته هنوز تحلیل گران نفتی معتقدند که این اقدام ها تنها در کوتاه مدت می توانند روند صعودی قیمت ها را کنترل کنند و در صورت بروز هر رویداد دیگری که زنجیره عرضه را مختل کند، دوباره این وضعیت تکرار خواهد شد و مشکلات بازار به صورت ریشه ای حل نشده است.در این میان بورس بازان نیز با افزایش خالص وضعیت خرید خود به روند صعودی قیمت ها کمک کردند. آنها خالص وضعیت خود را با افزایش ۶۴۰/۳ هزار برگه از ۷۲۰/۱۵ هزار برگه به ۳۶۰/۱۹ هزار برگه افزایش دادند (هر برگه معادل هزار بشکه). در این میان، ناامنی های سیاسی نیز به استحکام قیمت ها کمک کرد. شبکه خبری الجزیره در گزارشی که از «ایمن الظواهری» تهیه شده بود، نشان داد که گروه تروریستی القاعده اعلام آمادگی کرده است که حمله های انتحاری دیگری همانند حمله های انتحاری لندن را در کشورهای غربی انجام خواهد داد. از سوی دیگر، درگیری پلیس عربستان با گروه های تروریستی، توجه بازار را به خود جلب کرد. مقام های نفتی عراق نیز اعلام کردند که انفجار خط لوله صادراتی سیهان در ترکیه را کاملاً متوقف کرده است. انتشار این اخبار نیز به استحکام قیمت های نفت کمک کرد.به هر حال همان طور که تحلیل گران نفتی معتقد بودند، اقدام هایی که برای کنترل بحران ناشی از طوفان کاترینا گرفته شد، توانست روند صعودی قیمت ها را تعدیل کند. به این ترتیب، قیمت نفت خام وست تگزاس اینترمدیت که در سی ام اوت ۹۱/۶۹ دلار هر بشکه رسیده بود، تا دوم سپتامبر ۲۰۰۵ به ۸۲/۶۶ دلار هر بشکه کاهش یافت. البته قیمت ها همچنان ظرفیت افزایش بیشتر را دارند، زیرا مشکلات ساختاری بازار نفت نیز همچنان حل نشده باقی مانده است.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا