حضور « پدر » تا لحظه تولد عشق

در اکثریت آنها بر تأثیر مثبت حمایت های عاطفی و اجتماعی ازسوی همسر، والدین، ماما و سایر کارکنان بیمارستان و بخش زایمان روی سلامت مادر و کودک تأکید می شود. این حمایت ها سبب می شود زایمان با وجود درد، اضطراب و ناراحتی به صورت تجربه ای خوشایند درک شود که خود نتایج مثبتی در دوره پس از زایمان به دنبال دارد و باعث سازگاری بهتر با شرایط جدید می شود. مطالعات نشان می دهند حمایت های عاطفی _ اجتماعی و حمایت های اطلاعاتی (ارائه اطلاعات ضروری در مورد فرایند زایمان) ارتباط مثبتی با سلامت روانی و جسمانی مادر دارد. دکتر عزیزه ابراهیم پور روانپزشک و کارشناس اداره سلامت و روان وزارت بهداشت می گوید: «حمایت های عاطفی درطول بارداری و همچنین تداوم آن درطول زایمان و حضور همسر موجب احساس راحتی و آرامش درمادر می شود. بویژه که نگرش مثبت همسر نسبت به حاملگی اهمیت دارد.
به اعتقاد وی نتایج حضور و حمایت همسر و یا سایر افراد (مادر، خواهر، دوست یا افراد آموزش دیده) هنگام زایمان منجر به کاهش موارد سزارین، کاهش استفاده از داروهای ضد درد، کوتاه شدن طول دوره زایمان، کاهش موارد استفاده از زایمان با فورسپس، واکیوم و استفاده از اکسی توسین می شود، همچنین باعث کاهش عوارض زایمان و افزایش سلامت روانی و جسمی مادر می شود، رضایت مادران از زایمان افزایش پیداکرده و زایمان را به صورت تجربه ای خوشایند درک می کنند، حمایت عاطفی همسر درطول دوران بارداری و حضور وی درطول زایمان موجب احساس راحتی و امنیت خاطر مادر می شود. بویژه هرچه رابطه زوج مثبت تر باشد این اثر به صورت بارزتری نمود پیدامی کند و موجب کاهش افسردگی پس از زایمان می شود.
●حضور همسر و سلامت روانی مادر:
در رابطه با اثرات حضور همسر بر سلامت روانی مادر و مراقبت از نوزاد، کارشناس اداره سلامت و روان وزارت بهداشت تصریح می کند: «حضور همسر در کنار زائو با دو اثر زودرس و دیررس همراه است. در اثرات زودرس ما با کاهش اضطراب، احساس مثبت در مورد تجربه زایمان و افزایش موارد شروع تغذیه نوزاد با شیرمادر روبه رو هستیم و در اثرات دیررس کاهش علایم افسردگی، افزایش اعتمادبه نفس، افزایش موارد تغذیه انحصاری با شیرمادر و افزایش حساسیت مادر نسبت به نیازهای نوزاد به وجود خواهدآمد.»
●ارتباط افسردگی پس از زایمان با حمایت های عاطفی:
حمایت عاطفی بویژه ازطرف همسر و والدین با میزان افسردگی پس از زایمان ارتباط دارد و حمایت مثبت باعث کاهش موارد افسردگی می شود. حمایت هایی که اثر مثبت دارند شامل:
- حمایت همسر: گوش دادن به نگرانی ها و اضطراب های مادر، توجه کردن و رسیدگی به نیازهای مادر، مشارکت در تغذیه کودک.
- حمایت والدین: مشاوره و ارائه اطلاعات در مورد زایمان، مراقبت از کودک و فرایند رشد کودک، مشارکت در مراقبت و پرستاری از کودک و بازی با کودک.
●کادر بهداشتی:
علاوه بر همسر، کارکنان بهداشتی _ درمانی (ماما، پرستار، پزشک) دارای موقعیت ویژه ای ازنظر آموزش همسران درمورد ضرورت حضور آنها هنگام زایمان و اثرات مفید حمایت عاطفی ازمادر روی سلامت مادر و کودک و کاهش عوارض زایمان دارند. ابراهیم پور به مطالعه ای که به منظور ارزیابی نیازهای زنان هنگام زایمان انجام شده بود، اشاره می کند و می گوید: «در مطالعه ای مشخص شد که ۲۹ درصد زنان حمایت عاطفی و راحتی جسمی را به عنوان نیاز اساسی و اصلی خود می دانند. برای ۲۴ درصد زنان ارائه اطلاعات درمورد زایمان از اهمیت بالاتری برخوردار است. ۲۱ درصد پایش و کنترل سلامت کودک و مادر را مهمترین نیاز خود می شناسند و ۵ درصد زنان سایر مراقبت ها (خارج از اتاق زایمان) را مهم می دانند.
●اسلام و حضور همراه هنگام زایمان:
اهمیت حضور همسر هنگام زایمان تا بدانجا است که از دید دین مبین اسلام دورنمانده و دستوراتی در این زمینه دارد. طبق اظهارات حجت الاسلام والمسلمین دکتر عباس زاده اهری، حضور شوهر در اتاق زایمان و هنگام وضع حمل همسرش از لحاظ شرعی مجاز است. زیرا مرد می تواند به بدن همسرش چه درحال حیات، چه در حال ممات، چه درحال صحت و چه درحال مرض نگاه کند.
بنا بر اظهارات دکتر عباس زاده اهری اگر حضور شوهر از حیث روانی موجب آرامش و قوت قلب برای همسرش باشد این حضور توأم با مبنای عقلی و شرعی است. یعنی از حکم استحباب هم برخوردار است.
بنابر توضیحات دکتر عباس زاده اهری حضور زن دیگر در اتاق زایمان با حفظ مسائل شرعی ایرادی ندارد.
دکتر مجد روانپزشک و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران و مؤسس بخش درمان غیردارویی انستیتو روانپزشکی تهران ازجمله افرادی است که اعتقاد به حضور شوهر هنگام زایمان همسرش ندارد. وی دلایل متعددی را برای این قضیه ذکرمی کند. بنابر اظهارات وی عدم فراهم بودن شرایط کاملاً خصوصی برای یک زن در بیمارستان های ایران وجود شوهر کنار همسر هنگام زایمان با فرهنگ کشور مغایرت پیدامی کند.
ازطرفی وی بر این باور است که وجود برخی تعصبات در بیشتر مردان ایرانی ممکن است در شرایطی که زن هنگام زایمان دارد مشکلاتی برای زائو و پزشک فراهم شود. علاوه بر این ممکن است برخی از مردان که تعدادشان کم نیست با دخالت های بیجا درکارهای درمانی مزاحم پزشک، ماما و دیگر اعضای کادر پزشکی شوند. او می گوید: «مردان ژنتیک شان طوری نهاده شده که این درد را درک نمی کنند پس چه بسا در آینده این قضیه نمی تواند تأثیر چندانی در بعد تربیتی فرزندانشان یا حمایت های روانی ازجانب او به همسرش داشته باشد.
از دیدگاه من حضور مرد کنار همسرش هنگام زایمان در بیشتر مواقع نمی تواند آن قدر مؤثر واقع شود که بعدها مانع بارداری های مکرر در جهت پسردارشدن یا دختردارشدن شود.»
وی در ادامه می افزاید: «زن در این شرایط بحرانی خود از لحاظ روانی آزرده است، وجود شوهر و نگرانی های وی ترس و اضطراب و نگرانی زن را نسبت به خود و همسرش بیشتر می کند تا حالا اگر به خود می اندیشید نگرانی اش نسبت به شوهر نیز افزوده می شود. ضمن این که به نظر من زنان خود حاضر نیستند دراین شرایط همسر کنارشان باشد.»
●وضعیت در ایران و جهان:
با توجه به دیدگاههای متفاوت سال هاست در بسیاری از کشورهای اروپایی این امر درحال اجرا است. طبق مطالعه ای که در امارات متحده عربی در مقایسه دو گروه از مادران، گروهی که هنگام زایمان، همراه داشتند با گروهی که همراه نداشتند مشخص شد حضور همراه موجب کاهش عوارض زایمان می شود و مادران از نظر روانی آرامش و راحتی بیشتری را تجربه می کنند.
بنابراین اگرچه حضور همراه (همسر یا خانواده) هنگام زایمان در کشور امارات مرسوم نیست ولی نتایج این مطالعه مشابه سایر مطالعات در جاهای دیگر دنیا است.
اثرات مثبت حضور همسر و حمایت عاطفی از مادر با عواملی درارتباط است نظیر میزان حضور همسر درطول زایمان، میزان ارائه حمایت های عاطفی به مادر، ارزیابی و احساس مادر نسبت به حمایت دریافت شده. رابطه زوج قبل از زایمان و نگرش همسر نسبت به حاملگی نیز از اهمیت ویژه ای برخوردار است. کارشناس اداره سلامت و روان وزارت بهداشت در رابطه باوضعیت ایران می گوید: «اگرچه در ایران چنین مطالعه ای صورت نگرفته است، ولی با مقایسه نتایج مطالعات انجام شده در نقاط مختلف دنیا (آسیا، اروپا، آمریکا) و درمیان فرهنگ های متفاوت این احتمال وجوددارد که درایران هم انجام چنین برنامه ای نتایج مثبتی بر سلامت مادر و کودک داشته باشد و بدون شک انجام مطالعه در این زمینه ضروری است.»
شاید با حضور مردان درکنار همسران هنگام زایمان شرایط بیمارستان های کنونی ما به نفع بیماران رقم خورده و بخش های زایمان خصوصی با حرکت به سمت زایمان های طبیعی در کشور اشاعه پیداکند.
افسانه بهرامی

منبع : روزنامه ایران