جمعه, ۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 26 April, 2024
مجله ویستا
مرزهای خشونت و مدارا
فلسفه اصلی تساهل و تسامح در اسلام، تربیت مومنان و نزدیكساختن دلهای آنها به یكدیگر است; به عبارت روشنتر، قلمرو مدارادر درون نظام دینی است و قلمرو صلابت و اقتدار در بیرون نظامدینی. صلابتبرای حفظ دین، جلوگیری از تهاجم بیگانگان، پیشرفتاسلام و نفوذ ناپذیر بودن رهبران دینی در برابر معاندان است.
درواقع خشونت در اسلام پاسخی به متجاوزان به حدود و احكام الهیو ارزشهای اعتقادی است.
● تعریف تساهل و تسامح
در كتابهای لغوی معروف این است كه تساهل و تسامح یك معنادارد و مفهوم آسان گرفتن و گذشت را میرساند. ولی ظاهرا به یكمعنا بودن این دو واژه زمانی است كه با هم استعمال شوند. اگریكی بدون دیگری به كار رود، معنایشان تفاوت مییابد. چون تساهلنوعی بیتفاوتی و اباحهگری در پیدارد. به خلاف تسامح كه درآنمدارا و گذشتبا اقتدار و بزرگواری نهفته است.
● تعریف خشونت
خشونت ضد ملایمت است و خشونت در گفتار یعنی تندی. در معنایخشونت نوعی صلابت و اقتدار نهفته است.
● دین سمحه و سهله
در آیات قرآن واژههای تسامح و تساهل یاكلمه دیگری از مادهسمح و سهل به كار نرفته است. آنچه معروف است، محدود روایاتیاست كه اسلام را دین سمحه و سهله معرفی میكند. این روایات درقبال ادیان دیگر است و تعداد آن از انگشتان یك دست فراتر نیست.
در واقع احادیثسمحه و سهله در ردیف آیات و روایات رفع و نفیعسر و جرح جای دارد.
بر اساس این روایات، احكام اسلامی چنان سخت نیست كه فقطمعدودی بتوانند به آن عمل كنند. فقیر، غنی، قوی، ضعیف، عالم،جاهل و همه طبقات اجتماعی میتوانند در عمل آن را به كارگیرند;چون خداوند هركه را به مقدار توانش مكلف ساخته است.
مرحوم علامه مجلسی در كتاب شریف بحارالانوار، ج ۶۸، در بارهدین سمحه و سهله به تفصیل سخن گفته است.
● فلسفه مدارا در اسلام
آیات و روایات نشان میدهد تساهل و تسامح با هدف حفظ ایمانمسلمانان و پرجاذبه ساختن این آیین در برابر دیگر ادیان الهیشكل گرفته است; نه پدید آوردن حالت انفعالی در مسلمانان.
بنابراین، اسلام برخلاف پندار ناآگاهان، در برابر انحرافاتفكری با قاطعیت میایستد. خداوند به پیامبرش میفرماید: «وكسانی را كه صبح و شام خدا را میخوانند و جزذات پاك او نظریندارند، از خود دور نكن. نه چیزی ازحساب آنها بر تو است و نهچیزی از حساب تو بر آنها. اگر آنها را طرد كنی، از ستمگرانخواهی بود... هرگاه كسانی كه به آیات ما ایمان دارند، نزد توآیند، به آنها بگو: سلام بر شما، پروردگارتان رحمت را برخودواجب ساخته است. هریك از شما از روی نادانی كاری زشت كند و بهتوبه و اصلاح(و جبران)روی آورد، مشمول رحمتخدا میشود; زیرا اوآمرزنده و مهربان است.»
دراین دوآیه خداوند متعال به پیامبرش روش مدارا و گذشت ازمومنان را میآموزد; در ادامه در مقابل مشركان و بت پرستان كهدارای خطای فكری و انحراف اعتقادی بودند. میفرماید: «بگو: مناز پرستش كسانی غیر از خدا كه میخوانید، نهی شدهام. بگو: من ازهوسهای شما پیروی نمیكنم. اگر چنین كنم، گمراه شدهام و ازهدایتیافتگان نخواهم بود.»
بنابراین، یكی از اصول اولیه پیامبراسلام(ص)در دعوت به دین،مدارا است. پس از پذیرش اسلام، رسول خدا از گذشته مشركانوكافران چشم میپوشید و به آنها مسولیت میداد. این انعطافپذیریحضرت در طی بیست و سه سال دوران رسالتبرای رسیدن به اهدافبلندالهی، ارائه الگوی درست رفتاری به مسلمانان و پیوند دلهابود. گذشت پیامبر از مسلمانان در جنگ احد و جنگ تبوك، خیانتابولبابه و حتی وحشی قاتل حمزه سیدالشهداء نشان دهنده قلمرومدارا در سیره پیامبراكرم(ص)است.
● ناروایی مدارا در دین خدا
البته عطوفت و رافت تنها در برابر تجاوز به حقوق شخصیپیامبر(ص)اعمال میشد. اگر خطا و گناه كسی سبب تجاوز به حدودالهی میگردید، دیگر جای تساهل نبود; زیرا پیامبر(ص)همان طور كهمامور رساندن دین خدا است، ماموریت اجرای آن را نیز به عهدهدارد و خداوند تسامح را در اجرای حدود الهی با روح ایمان بهخدا و آخرت ناسازگار میداند. در قرآن كریم میخوانیم: «هرگزنباید شما در دین خدا و اجرای حد الهی، دچار رافت و دلسوزیشوید.»
بنابراین، اجرای حدود الهی هرگز قابل تسامح و تساهل نیست،هرچند برای عدهای ناخوشایند باشد.
● صلابتحضرت علی(ع)در راه خدا
حضرت علی(ع)بعد از گرفتن مالیات از مردم نجران در راه بازگشتبه مدینه در نیمه راه فرماندهی سربازان اسلام را به یكی ازیاران خود واگذار كرد و به كاروان پیامبر(ص) كه برای مراسم حجعازم مكه بود. پیوست. رسول خدا(ص)پس از دریافت گزارش حضرتعلی(ع)دستور داد سربازان را برای انجام مراسم حجبه مكهبیاورد. وقتی حضرت علینزد سربازان آمد، دید سربازان پارچههایگرفته شده از مردم نجران را میان خود تقسیم كردهاند. حضرت بهخشم آمد و فرمود: چرا پیش از آنكه پارچهها به پیامبرخدا تحویلداده شود، چنین كردید؟ سپس همه پارچهها را از آنان پس گرفت ودر مكه تحویل پیامبر(ص) داد. عدهای نزد پیامبر(ص)ازعلی(ع)شكایت كردند، حضرت فرمود:
«ارفعوا السنتكم عن علیبن ابیطالب فانه خشن فیذات اللهعزوجل غیرمداهن فی دینه.»
از بدگویی به علی دستبردارید. او در راه خدا خشن و بیپرواستو اهل تملق و دورویی دردین خدا نیست.
● سیره پیامبر(ص)در برابر دشمنان
تاریخ زندگانی پیامبر اكرم(ص)نشان میدهد آن حضرت همان طور كهاز عطوفت و لطف به مسلمانان سرشار بود، در برابر كفار ومنافقان ذرهای انعطاف نشان نمیداد. پیشرفت اسلام در مقابلدشمنان وامدار صلابت و استواری پیامبر و مسلمانان است.
مسلمانان در طی ده سال هجرت در بیش از هفتاد جنگ شركت كردندو در تمام این جنگها تعداد مسلمانان از دشمنان كمتر بود.
● صلابت پیامبر(ص)در پیشبرد ارزشهای دینی
پیامبر اكرم(ص)برای تبلیغ دین از بهترین شیوههای منطقیاستفاده كرد و هرگز راه خشونت نپیمود. پیامبر و اصحاب وفادارشسیزده سال در مقابل ظلمهای مكیان مقاومت كردند و از واكنشهایخشونتبار چشم پوشیدند. در این مدت، پیامبر(ص)برای صدور اسلامبه خارج از مكه سفیران تبلیغاتی به مدینه میفرستاد و با آیاتنورانی قرآن مجید، در جذب مردم خو گرفته با فرهنگ جاهلیمیكوشید. نقش قرآن درجذب دلها چنان بود كه گفتهاند: «فتحتالمدینه بالقرآن» ; مدینه به وسیله قرآن فتح شد.
بر اساس بعضی از روایات، وقتی گروهی از مشركان را به عنواناسیر نزد پیامبر(ص)آوردند، پیامبر(ص)فرمود: آیا آنها را ازابتدا دعوت به اسلام كردید؟ گفتند: نه. فرمود: پس آنها را آزادكنید تا به محل خود بروند. شهادت كاروان تبلیغی پیامبر(ص)گواهروشنی بر شیوه تبلیغی آن حضرت است.
● فلسفه جهاد
هدف از جهاد در اسلام، دفاع است نه تبلیغ. پیامبراكرم(ص)بهحضرت علی(ع)فرمود: «لاتقاتل حتی تدعوهم الی الاسلام»
جنگ نكن تاآنگاه كه آنان رابه اسلام دعوت كردهباشی.
بنابراین، جهاد در واقع تلاش مظلومان در برابر ستمگران برایحفظ جان، مال، فرهنگ و مقدسات مسلمانان است. پیامبر(ص)هرگز درمقابل ستمگران مسامحه روا نمیداشت. آیه(و انذر عشیرتكالاقربین)گواه درستی این سخن است.
● قاطعیت پیامبر(ص)در برابر نفاق
پیامبرص)رحمه للعالمین بود; ولی وقتی كانون دین مورد تهاجمقرار میگرفتبا تمام قدرت به دفاع برمیخاست. واقعه مسجد ضرارنمونهای از این حركت پیامبر بود. قبل از جنگ تبوك، عدهای ازمسلمان نماها كه دارای روح نفاق بودند، بنایی به نام مسجدساختند تا بتوانند در پناه آن علیه پیامبر و یارانش توطئهكنند. خداوند از اهداف پلید آنها پرده برداشت و روح نفاق آنانرا آشكار ساخت: «كسانی هستند كه برایزیان(مسلمانان)و(تقویت)كفر و تفرقه افكنی میان مومنان مسجدساختند; آنها سوگند یاد میكنند: جز نیكی نظری نداشتهایم; اماخداوند گواهی میدهد آنها دروغگویند. »
وقتی خداوند این خبر را به پیامبر(ص)داد، حضرت عدهای رافرستاد و آن مسجد را ویران كردند.
آری، حتی وقتی مسجد به كانون دینستیزی و نفاق تبدیل شود،بیارزش و سزاوار ویران شدن است.
● قاطعیت مومنین در برابر دشمنان
فروتنی مسلمانان در ایجاد یكپارچگی و وحدت، بسیار موثر است;ولی محبتبه یكدیگر، به ویژه نزدیكان، نباید باعث فراموشی وغفلت از فرصتطلبان شود. مومنان باید در برابر كفار و دشمنانیكه لباس دوست پوشیدهاند، قاطع باشند تا از مهربانی آنان سوءاستفاده نشود. قرآن مجید به مومنان میفرماید: «ای كسانی كهایمان آوردهاید! با كافرانی كه با شما نزدیكترند، پیكاركنید.(و دشمن دورتر، شما را از دشمنان نزدیك غافل نكند.)آنهاباید در شما شدت و خشونت احساس كنند; و بدانید خداوند باپرهیزكاران است.»
این آیه، مثل آیه «وانذر عشیرتك الاقربین» است و وظیفهمومنان را در برابر دشمنانی كه لباس دوست پوشیدهاند و نیزدوستان ناآگاه، بیشتر میكند.
صاحب اثر : محمدباقر بابانیا
منبع : ماهنامه كوثر شماره ۳۵
منبع : ماهنامه كوثر شماره ۳۵
منبع : سایت پیامبر اعظم
همچنین مشاهده کنید
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
خرید میز و صندلی اداری
خرید بلیط هواپیما
گیت کنترل تردد
ایران رئیس جمهور طالبان رئیسی گشت ارشاد ابراهیم رئیسی توماج صالحی سریلانکا دولت پاکستان مجلس شورای اسلامی رهبر انقلاب
کنکور تهران حجاب سیل هواشناسی سازمان سنجش شهرداری تهران پلیس سلامت اصفهان فراجا وزارت بهداشت
قیمت خودرو قیمت طلا خودرو بازار خودرو دلار قیمت دلار ارز مسکن بانک مرکزی ایران خودرو قیمت سکه سایپا
ترانه علیدوستی تلویزیون فیلم سینمای ایران مهران مدیری سحر دولتشاهی کتاب تئاتر موسیقی
کنکور ۱۴۰۳ عبدالرسول پورعباس
آمریکا اسرائیل غزه رژیم صهیونیستی فلسطین جنگ غزه روسیه حماس چین طوفان الاقصی اوکراین ترکیه
فوتبال پرسپولیس استقلال بارسلونا بازی ژاوی فوتسال باشگاه پرسپولیس تیم ملی فوتسال ایران باشگاه استقلال تراکتور لیگ برتر انگلیس
تیک تاک همراه اول ناسا فیلترینگ اپل وزیر ارتباطات سامسونگ
مالاریا کاهش وزن پیری سلامت روان زوال عقل داروخانه