تئاتر خیابانی‌ در کنار مردم، در دل مردم‌

نشست تخصصی انجمن نمایشگران خیابانی خانه تئاتر با حضور علی پویان (مدرس و كارگردان تئاتر) در خانه هنرمندان ایران برگزار شد.
وی در ابتدا در خصوص چگونگی شكل‌گیری تئاتر خیابانی یادآور شد: از سال ۱۹۱۵ تا ۱۹۴۵ و در جریان جنگ جهانی دوم در معادن و زندان‌ها در قالب تئاتر، اطلاع‌رسانی می‌كردند كه این شیوه تأثیری هیجان‌انگیز بر مردم می‌گذاشت. در حقیقت تئاتر خیابانی یك بخش هدایت شده و از پیش نوشته شده نیست و كارگردان انتهای آن را نمی‌داند.
پویان در ادامه افزود: در سال ۱۳۵۷ در ایران یك تئاتر خیابانی با بازی سعید سطانپور به عنوان "عباس‌آقا كارگر ایران ناسیونال" اجرا شد و نحوه آن به این صورت بود كه با حضور خود كارگر و با شهادت وی بازی می‌شد و از رسمی‌ترین كارهایی بود كه در ایران به اجرا در می‌آمد، بعد از آن نیز همان گروه، تئاتر دیگری را با عنوان (مرگ برآمریكا) در سال‌های ۵۸-۵۷ اجرا كردند.
این سخنران در ادامه صحبت‌های خود اضافه كرد: نباید تصور كنیم هر معركه بازی می‌تواند تئاتر خیابانی باشد، تئاتر خیابانی یك‌بار می‌تواند اتفاق بیافتد، اما تئاتر خیابانی چطور می تواند دردی از درد‌های جامعه را مطرح كند و با حمایت دولت و مسؤولان آن مواجه شود؟ آیا هر تئاتری كه در سالن برگزار می‌شود، می‌تواند وارد عرصه خیابان شود؟
برشت در پایان نمایش تئاتر خود ، خروج بازیگران و مخاطب‌های نمایش را به اجرا در می‌آورد كه در اینجا دو قشر بازیگر و مخاطب با همدیگر در این حركت مشاركت می‌كنند، ازاین‌رو به این نوع تئاتر كه با حضور مردم برگزار می‌شود، تئاتر مشاركتی می‌گویند. در كل، تئاتر خیابانی با مسائل روزمره سروكار دارد.
این مدرس تئاتر همچنین با بیان این نكته كه تئاتر خیابانی كاربرد آرشیوی ندارد گفت: تئاتر خیابانی نمایش زنده‌ای است كه واقعیت‌های مهم جامعه و همچنین جدید‌ترین مسائل روز را مطرح می‌كند و موضوع آن بسیار متفاوت با نمایش‌های صحنه‌ای است. همچنین تئاتر خیابانی یك جریان غیرقابل كنترل است و اگر بخواهد كنترل شود، یعنی موضوعی به آن داده شود، دیگر از شكل خود خارج می‌شود، بنابراین تئاتر خیابانی ، تئاتر از پیش نوشته شده نیست و زمان اجرای آن غیر قابل پیش‌بینی است.
وی با تأكید بر این نكته كه تئاتر خیابانی، تئاتری آگاهی دهنده است افزود: شاید این سؤال مطرح شود كه تفاوت تئاتر خیابانی با تئاتر صحنه‌ای چیست؟ به نظرم بستگی به قدمت، موضوعیت و كاربرد آن دارد. تئاتر خیابانی در كنار مردم است، به عنوان مثال اجرای یك تئاتر خیابانی می‌تواند اثری مثبت بر مسائل بعد از زلزله بم و كمك‌رسانی مردم داشته باشد، اما از ویژگی‌های مهم تئاتر خیابانی مشاركت و حضور فعالانه مردم است. تئاتر خیابانی نمی‌تواند جدا از دیدگاه سیاسی و فكری اجرا‌كننده آن باشد، بنابراین در این نوع تئاتر هر كس نظرش را مطرح می‌كند. تئاتر خیابانی تئاتر دولتی نیست ولی دولت می‌تواند از آن حمایت كند، اما اگر قرار باشد شرایط و محدودیت‌هایی برای آن قائل شوند دیگر یك تئاتر خیابانی نیست، بلكه یك تئاتر دولتی به‌شمار می‌آید.
این سخنران در بخش‌ دیگری از سخنان خود تصریح كرد: هر تئاتری كه در خیابان اجرا شود، تئاتر خیابانی نیست مگر شرایط اجرای آن، به گونه‌ای باشد كه مسائل اجتماعی را مطرح كند و البته موضوع آن از قبل تعیین نشده باشد. بازیگر این نوع تئاتر آنقدر باید آزاد باشد كه بتواند مسائل جامعه را در قالب نمایش خود مطرح كند. در یك كلام، ابزار پیش‌برنده و شكل‌دهنده تئاتر خیابانی، مردم هستند . این مدرس تئاتر همچنین تأكید كرد: هر موضوع و مساله‌ای كه بتواند دردی ازجامعه كم كند، یك موضوع جذاب برای تئاتر خیابانی است، همچنین تئاتر خیابانی می‌تواند پایه تئاتر ملی قرار گیرد، پس باید به آن اهمیت بدهیم تا به جایگاه اصلی خود دست یابد.
وی در پایان یادآورشد: از جمله تئاتر‌هایی كه در سطح ملی اهمیت دارد، تئاتر شكسپیر است. تئاتر خیابانی هرگز درمحدوده زمانی و مكانی خاص نمی‌گنجد. همچنین نكته‌ای كه در مورد تئاتر خیابانی اهمیت دارد این است كه تئاتر خیابانی هنگام راحتی و آسایش جامعه اتفاق نمی‌افتد، بلكه در سختی‌ها و مشقات رخ می‌نماید.

مریم برزگربهروز