اعتیــاد، سقوط به اعماق تاریکی

اعتیاد به مواد مخدر یكی از پیچیده ترین و بغرنج ترین آسیب ها و از مصادیق عمده انحرافات محسوب شده و می تواند پایه بسیاری از آسیب های اجتماعی همچون طلاق، سرقت، نزاع خانوادگی، همسرآزاری، كودك آزاری و. . . باشد.
این در حالی است كه شیوع مصرف مواد مخدر در جامعه ای با ساختار جمعیتی جوان، تباهی، آشفتگی و فرو پاشی ارزش ها و هنجارهای آن جامعه را به همراه دارد.
بنابر شواهد تاریخی بشر از ۷ هزار سال قبل با مواد مخدر آشنا بوده و برحسب شرایط و زمینه های مختلف در هر جامعه از این ماده برای تسكین درد، تغذیه، لذت و غیره استفاده می كرده است.
البته گفته می شود استعمال مواد مخدر در گذشته بیشتر جنبه طبی داشته و به دستور طبیبان مصرف می شده همانطور كه در ایران قدیم نیز این ماده برای عموم بیشتر جنبه دارویی داشته و فقط برخی از اقشار مرفه به عنوان تفریح و لذت جویی، مواد مخدر مصرف می كرده اند.
سابقه اعتیاد به مواد مخدر به عنوان یك عامل تهدید كننده جوامع بشری به ۴۰۰ سال اخیر بر می گردد كه با فرآیند توسعه غرب، تریاك به یك كالای تجاری پر سود تبدیل شد.
در حال حاضر نیز باندهای مافیایی غربی با همكاری برخی كشورهای استعماری علاوه بر برخورداری از سودها و درآمدهای میلیاردی سالانه از راه خرید و فروش مواد مخدر از این ماده به عنوان وسیله ای برای نابودی نسل جوان و نیروی كار یك كشور و در نهایت استثمار كشورهای جهان سوم بهره می گیرند.
البته جوانان و نوجوانان این كشورها خود نیز از این قاعده مستثنی نیستند به طوری كه امروزه در امریكا بعد از سوانح و بلایای طبیعی و سرطان، اعتیاد مهم ترین عامل مرگ جوانان ۱۸ تا ۳۵ ساله و همچنین اصلی ترین عامل قتل و جنایت است.
● در ایران چه می گذرد...
به گزارش مهر، ایران به لحاظ جغرافیایی، همسایه بزرگترین كشور تولید كننده خشخاش و مخدرهای طبیعی است كه به طور متوسط سالانه حدود ۳ هزار تن مواد مخدر تولید می كند و در سال جاری نیز بنا بر اطلاعات دریافتی، با كمك و همكاری بیشتر كشورهای مستقر در افغانستان، كشاورزان خشخاش كار توانستند این میزان را به ۵ هزار تن برسانند.
با توجه به فرهنگ اعتقادی اسلامی ایرانیان و ناهنجار شناختن مصرف مواد مخدر جامعه ایران در بعد مبارزه با عرضه و تقاضا هر ساله هزینه های هنگفتی صرف می كند. به طوری كه طی این سالها سهم ایران از این مبادلات به شهادت رسیدن ۳ هزار و ۵۰۰ نفر از بهترین جوانان این مرز و بوم در راه مبارزه با باندهای قاچاق مواد مخدر بوده است.
وجود دو میلیون معتاد رسمی و تفننی، ۳۰۰ هزار معتاد تزریقی، ارتباط مستقیم ۶۰ درصد طلاق های كشور با اعتیاد، وارد آمدن سالانه بین۴ تا۵ هزار میلیارد تومان خسارت مالی از این طریق به كشور و مرگ روزانه ۱۰ تا ۱۲ معتاد و صدها معضل و مشكل دیگر، از پیامدهای شوم اعتیاد است.
كارشناسان و آسیب شناسان مسایل اجتماعی معتقدند كه بسیاری از انسان های سست بنیاد و بی اعتقاد به مسایل مذهبی به ویژه كسانی كه دارای مشاغل پر زحمت هستند یا افرادی كه به تازگی از محیط های كوچك راهی شهرهای بزرگ شده اند و در مقابل مشكلات زندگی شهری توان ایستادگی ندارند، بیش از دیگران در معرض گرایش به سمت اعتیاد و سایر آسیب های اجتماعی قرار دارند.
بر اساس آمار موجود طی۵/۱۱سال گذشته ۲۱ هزار و ۶۷۰ معتاد به دلیل سوء مصرف مواد مخدر در كشور فوت كرده اند و این در حالی است كه بر اساس آخرین آمار در سال ۸۳ روزانه یك هزار نیروی مولد به دلیل دستگیر شدن در زمینه مواد مخدر از چرخه اقتصادی خارج شده و به آن لطمه زده اند كه این تحلیل نیروهای انسانی مولد، افزایش بیكاری و. . . را به دنبال داشته است.
بررسی های صورت گرفته بیانگر این است كه ۷۰ درصد مجرمان مواد مخدر ورودی به زندان ها متاهل هستند و حدود ۱۰ میلیون نفر از همسران و فرزندان این افراد نیز در سطح كشور روی گسل اعتیاد قرار دارند و این در حالی است كه هم اكنون به طور میانگین ۴۵ درصد زندانیان كشور را زندانیان مواد مخدر تشكیل داده اند.
● ۱۰ هزار میلیارد تومان خسارت سالانه مواد مخدر
مواد مخدر سالانه ۱۰ هزار میلیارد تومان به اقتصاد كشور ضرر می زند كه معادل ۲۹ درصد كل درآمد ناخالص كشور و ۱۵۵ درصد مالیاتی است كه مردم می پردازند.
رییس دفتر مشاركت های مردمی ستاد مبارزه با مواد مخدر، مواد مخدر را چهارمین تجارت دنیا عنوان كرد كه سالانه ۵۰۰ میلیارد دلار برای تاجران آن سودآوری دارد.
محمدرضا خطیبیان بیش از ۲۵۰ میلیون نفر در دنیا را مصرف كننده این مواد دانست و افزود: در حال حاضر سیر رشد مصرف مواد مخدر شیمیایی و صناعی نسبت به مواد مخدر سنتی افزایش یافته و الگوی مصرف در حال تغییر است.
وی با اشاره به ارتباط اعتیاد با بزهكاری، ۵۰ درصد زندانیان كشور را به نوعی مرتبط با مواد مخدر دانست و گفت: از گذشته های دور مواد مخدر سنتی از مرزهای طولانی كشور با افغانستان وارد می شد و اكنون حتی اگر بتوانیم ۱۵۰۰ كیلومتر مرز مشترك با افغانستان را كنترل كنیم، مواد مخدر صناعی و شیمیایی از مرزهای غربی و از هر سو با روش هایی بسیار ساده تر وارد جامعه می شود.
مبارزه با این شكل جدید اعتیاد كه بسیار ویرانگرتر از اعتیاد سنتی است و حتی یكبار مصرف آن می تواند به مرگ یا عوارض شدید و غیر قابل جبران جسمی و روحی منجر شود، فقط با همكاری آحاد مردم و هوشیاری و آموزش آنان میسر است.
اما معضل اعتیاد در كشور به همین جا ختم نمی شود، چرا كه آخرین پژوهش های صورت گرفته بیانگر این حقیقت تلخ است كه میزان زنان مراجعه كننده به مراكز درمان سرپایی سازمان بهزیستی كشور طی سالهای ۷۷ تا ۸۱ از ۹/۲ درصد به ۴ درصد رسیده كه این امر می تواند بیانگر شیوع اعتیاد در میان زنان و همچنین مراجعه بیشتر آنان به مراكز درمانی باشد.
همچنین دیگر بررسی های صورت گرفته بر روی مراجعه كنندگان به مراكز درمان سرپایی اعتیاد بیانگر این است كه طی سال های ۷۷ تا ۸۱ میزان افراد پذیرش شده در این مراكز در طیف سنی ۲۰ تا ۲۴ سال بوده است.
البته افراد روستایی مراجعه كننده به مراكز درمانی در طول سال های اخیر نیز ۲ برابر شده كه این امر می تواند ناشی از نبود مراكز درمان اعتیاد در روستاها و در نتیجه افزایش مراجعه روستاییان به شهر باشد.
● آغاز تباهی...
تحقیقات و بررسی های كارشناسان و آسیب شناسان مسایل اجتماعی نشان می دهد كه ۴۰ درصد معتادان اولین بار مصرف مواد مخدر را در مهمانی ها آغاز كرده اند. در حالی كه آمار بیانگر این است كه ۱۰ درصد معتادان مصرف مواد مخدر را از محیط های كاری خود آغاز می كنند.
بررسی ها نشان می دهد كه آمار آغاز مصرف مواد مخدر در محل كار طی ۵ سال گذشته ۲ برابر شده و از ۵/۶ درصد در ۵ سال گذشته به حدود ۱۵ درصد رسیده كه این امر لزوم پیشگیری در محیط های كاری را دو چندان می كند.
● ۹۰ درصد معتادان كشور متاهل هستند...
نتایج بررسی مشترك دفتر كنترل مواد مخدر سازمان ملل و سازمان بهزیستی بین سالهای ۷۸ - ۷۷ بیانگر این امر است كه ۴/۹۳ درصد از معتادان ایرانی را مردان متاهل بین ۲۳ تا ۴۴ سال سن تشكیل می دهند كه این افراد می توانند به نوعی بر روی سایر اعضای خانواده نیز تاثیر منفی برجای بگذارند.
این در حالی است كه اگر تعداد كل معتادان ایرانی را دو میلیون نفر محاسبه كنیم كه تنها ۷۰ درصد آنها متاهل باشند و ۸۵ درصد آنان بیش از ۲ فرزند نداشته باشند، بر این اساس حدود ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار كودك پدر معتاد در كشور شرایط سخت و دشواری را در محیط خانواده تجربه می كنند.
اضطراب و نگرانی دایمی همواره بر زندگی خانواده های معتادان سایه افكنده و اعضای خانواده همواره دچار بیم دستگیری پدر خانواده هستند. فرزندان هنگام مراجعه پدر به خانه به جای اینكه او را با دست پر ببینند، معمولا هنگام رفتن از منزل نظاره گرند كه با دست پر از منزل خارج می شود تا وسیله ای را به پول تبدیل كند.
حداقل ۶۰ درصد معتادان بیش از یكبار سابقه ترك مواد مخدر را داشته و در كمتر از یكسال مجدد به سمت مصرف مواد روی آورده اند.
به اعتقاد كارشناسان شرایط نامطلوب محیط خانواده و عدم برخورداری از حمایت های اجتماعی ناشی از روند معیوب درمان معتادان است كه این مساله امكان گرایش دوباره این افراد به مواد مخدر را فراهم می آورد.
رییس سازمان بهزیستی، نبود حمایت های اجتماعی و مقاومت جامعه در پذیرش معتادانی كه اعتیاد خود را ترك كرده اند دلیلی بر بازگشت مجدد ۹۰ درصد معتادان پس از سپری شدن فقط چند ماه پس از ترك به دامان اعتیاد دانست و گفت: متاسفانه ضعف در آموزش معتادان و مهارت یابی آنان برای بازگشت به زندگی سالم و پذیرش نشدن در محیط های شغلی و اجتماعی در اكثر موارد دوباره معتادان درمان شده را به سمت مواد مخدر می كشاند.
دكتر ابوالحسن فقیه با تاكید بر اینكه نباید با ارایه آمارهای رویایی تصور كنیم درمان معتادان فقط با سم زدایی از آنان نتیجه بخش است، تصریح كرد: در صورتی كه پس از سم زدایی از معتادان برنامه ای نداشته باشیم و نتوانیم آموزش های لازم در مورد مهارت های زندگی به آنان داده و بستر مناسب را برای پذیرش آنان در جامعه و محیط های شغلی فراهم كنیم، در واقع كار مهمی انجام نداده ایم. زیرا معتاد پس از ترك برای اشتغال به مراكز كاری مراجعه می كند اما در این مراكز با درخواست انواع چك، سفته و ضامن در مقابل آنان سنگ اندازی می كنند.
فقیه افزود: در حال حاضر مراكز CT در مراكز استانی كشور به منظور آموزش مهارت های زندگی به معتادان زیر نظر بهزیستی فعال شده اما تعداد این مراكز بسیار اندك بوده و تعداد زیادی از معتادان سم زدایی شده پشت نوبت استفاده از خدمات این مراكز قرار دارند.
وی با بیان اینكه حل معضل اعتیاد نیازمند تعامل سازمانهای مختلف بوده و بهزیستی آماده هماهنگی و همكاری با سایر سازمانها است تاكید كرد: در بهزیستی تعصب خاصی بر روشهای بهزیستی برای حل آسیب های اجتماعی نداریم و انتقادات را برای اصلاح روشهای موجود می پذیریم.
حل معضل اعتیاد و مشكلات مصرف مواد مخدر در كشور به حدی وسیع و پیچیده است كه باید با همه توان در جهت حل این مشكل تلاش كنیم.
مساله مبارزه با مواد مخدر در كشور موضوعی است كه نیاز به بازنگری دقیق دارد. پروژه هایی كه تا به حال در این زمینه به اجرا درآمده است چندان موفق نبوده و آمار معتادان و گرایش جوانان به اعتیاد خود گواه این مدعاست.

منبع : روزنامه جوان