آنچه باید درباره استخرهای شنا بدانیم

شنا از زمان های قدیم جزئی از مهارت های انسان بوده است، مهارتی که بشر بوسیله آن برای حفظ جان و تامین مایحتاج روزانه خود، آن را فرا می گرفته است. در برخی قوم ها فراگیری شنا ریشه در اعتقادات قومی داشت، مثلا در روم باستان ورزش های آبی از برنامه های تربیت بدنی آتن قدیم بود که هر سال با حضور تعداد زیادی از افراد اجرا می شد. طبق دست نوشته های کهن، در ایران تا قبل از دوران قاجار استخری وجود نداشت. اما حوض هایی در طول ۱۰ متر و عرض ۶ تا ۸ متر با عمق یک تا دو متر در حمام های قدیمی می ساختند و در این حوض ها آموزش شنا می دیدند و در اطراف این حوض ها، سکوهایی به ارتفاع ۲ متر وجود داشت که از آن برای شیرجه و پرش به داخل حوض استفاده می کردند.
تا سال ۱۳۱۴ در سراسر ایران حتی یک استخر شنا هم وجود نداشت و نخستین استخر در اردوگاه نظامی اقدسیه تهران برای آموزش دانشجویان دانشکده افسری ساخته شد و پس از آن توسط وزارت فرهنگ استخر دیگری در باغ فردوس شمیران ساخته شد. نخستین استخر برای استفاده ورزشکاران و تعلیم اصول شنا در منظریه تهران بود.
● ظرفیت تکمیل است ...
ورزش شاخه های متنوعی دارد که شنا یکی از آن شاخه ها محسوب می شود. شنا کردن، آن هم در فصل تابستان عالمی دارد. این حرف کسانی است که هر روز یا یک روز در میان استخر می روند و در کنار سلامت جسمانی، به سلامت روح خود کمک می کنند. استخر را می توان بهترین راه فرار از گرمای دیوانه کننده تابستان عنوان کرد. این روزها بیشتر استخرها با استقبال خوب از مشتریان شان فعالیت های خود را به دو یا سه شیفت افزایش داده اند. همیشه رسم بر این بوده وقتی استقبال مردم زیاد می شود، قیمت هم بالا می رود. این موضوع درباره استخرها هم صدق می کند. افزایش تقریبا دو برابری بلیت های ورودی در برخی از استخرهای شهر شاهد این ادعا است. البته درباره استخرهای درجه یک، درجه دو و درجه سه بهای بلیت متفاوت است.
در یک معادله آسان می توان به یک نتیجه رسید؛ زمانی که قیمت ها بالا می رود افراد متمول به استخرهای درجه یک و افراد کم بضاعت به اجبار به استخرهای درجه دو و بعضا درجه سه می روند و در شرایط نامناسب استخرها شنا می کنند ـ شنا در کانال ها و رودخانه های اطراف شهر که دربردارنده انواع و اقسام بیماری های پوستی و عفونی است، پیامد دیگر این موضوع است ـ، این روزها ظرفیت بیشتر استخرها تکمیل می شود، اما متاسفانه برخی استخرها بیش از ظرفیت خود شناگر قبول می کنند و ما کمتر با جمله؛ «ظرفیت تکمیل است» روبه رو می شویم.
● بهداشت رعایت می شود ... ؟!
هجوم افراد گرمازده و شیفت های متوالی و بدون وقفه در استخرها و رعایت اصول های بهداشتی مانند مجهز بودن به دستگاه تصفیه، متناسب بودن تعداد دوش ها، حوضچه آب کلر، میزان کلر و... نکاتی است که هر فرد هنگام استفاده از استخر باید به آنها توجه کند. کارشناسان بهداشت معتقدند بر اساس استانداردهای بهداشت و رعایت بهداشت عمومی آب استخر باید مرتبا تصفیه و هر دو یا سه روز یکبار تعویض شود، اما این موضوع با توجه به کمبود ذخایر آبی در کشور خصوصا در فصل تابستان تقریبا غیرممکن است.
گاهی اوقات آب استخر به نظر خیلی زلال و شفاف به نظر می رسد و ما فکر می کنیم در آبی سالم و بدون آلودگی شنا می کنیم، اما در واقع این ماده کلر است که آب را شفاف می کند؛ ماده ای که به چشم ها آسیب می زند و باعث بروز بیماری های مختلفی می شود. کارشناسان بهداشت معتقدند؛ باید قبل از شروع هر سانس میزان کلر آب سنجیده شود و در صورت وجود آلودگی مجددا ضدعفونی شود. استاندارد میزان کلر آزاد باقی مانده در آب استخر از یک تا ۵/۳ میلی گرم در لیتر است که مرتبا باید توسط متصدی استخر آزمایش شود.
مسعود شیروانی، کارشناس بهداشت محیط درباره شرایط مناسب استخرها میگوید: «استاندارد آب استخرها تقریبا با استانداردهای آب آشامیدنی یکسان است و فقط میزان کلر در استخرها کمی بیشتر است. همچنین به ازای هر پنج شناگر باید یک دوش وجود داشته باشد و تمامی کارکنان باید دوره چهار ساعته آموزش بهداشت فردی و عمومی را بگذرانند و کارت معاینه پزشکی دریافت کرده باشند».
شیروانی درباره استانداردهای جهانی استخرها نیز می گوید: «ظرفیت استخر برای هر شناگر۳/۲ تا ۵/۲ مترمربع تعیین شده است، به طوری که هنگام شنا برای باز و بسته کردن دست ها به کسی برخورد نکنند. همچنین سیکل تعویض آب در استخرهای عمومی هر ۶ تا ۸ ساعت یکبار و در استخرهای خصوصی هر ۱۲ ساعت یک بار است».
● یک آمار جهانی
هر دو سال یک بار «مرکز بین المللی بهداشت و کنترل بیماری ها (CDC)» عوامل جدید آلوده کننده آب ها و بیماری های ناشی از آن را به صورت فهرست منتشر می کند. این فهرست شامل انواع میکروب ها و عوامل بیماری شناخته شده در آب استخرها، رودخانه ها و برکه ها است، همچنین در کنار این فهرست از ۶ عامل به عنوان تشدیدکننده های آلودگی آب استخرها و جکوزی ها نام می برد، که عبارتند از ؛
▪ ضدعفونی نکردن یا ضدعفونی کردن نامناسب و ناکافی استخر و جکوزی.
▪ تصفیه نامناسب یا تصفیه نکردن آب استخر و جکوزی (بیش از دو روز) .
▪ تجمع آلودگی های انسانی مانند؛ چربی بدن (به علت تعرق یا استفاده از کرم های آرایشی).
▪ استفاده از آب نامناسب؛ به عبارتی می توان گفت استفاده از آب هایی غیر از لوله کشی شهری برای کاهش هزینه مصرف آب.
▪ بی توجهی به نظافت محوطه استخرها.
▪ حضور افراد مبتلا به بیماری های واگیردار پوستی ـ قارچ ها و حساسیت ها ـ و عدم جلوگیری از ورود این افراد به استخر.
بر اساس آمار مرکز بین المللی بهداشت و کنترل بیماری ها، قارچ ها و حساسیت های پوستی، ناراحتی های معده - خصوصا زخم معده - و ناراحتی های گوش - به ویژه عفونت گوش میانی- شایع ترین بیماری های ناشی در استخرهای آلوده هستند.
کارشناسان مرکز کنترل و پیشگیری بیماری ها در آمریکا، توصیه می کنند؛ برای رفتن به استخر یا دریا حتما حوله و کرم ضد آفتاب همراه خود داشته باشید.
● چشم هایم قرمز می شوند
قرمزی و سوزش چشم پس از شنا کردن به ویژه در استخرها، یکی از مسائلی است که عده زیادی با آن روبه رو هستند. برخی افراد به راحتی از کنار این مسئله رد می شوند، چون قرمزی پس از شنا مدت زیادی طول نمی کشد. برخی می گویند این موضوع به دلیل کلر موجود در آب است، اما مسئله این است که از کلر برای ضدعفونی کردن و از بین بردن باکتری ها استفاده می شود و کلر خود به تنهایی آسیبی به چشم ها نمی رساند. مشکل زمانی رخ می دهد که کلر با نیتروژن یا آمونیاک موجود در آب مخلوط و ماده ای به نام کلرامین تشکیل می شود. علت اصلی قرمزی چشم همین کلرامین است. عروق سطحی روی سفیدی چشم به علت تماس با کلرامین ملتهب شده و چشم قرمز می شود. کلرامین لایه موقتی بر روی قرنیه ایجاد می کند که موجب التهاب، حساسیت، خشکی و قرمزی چشم می شود، حالتی که به آن «کراتیت» می گویند: در این موقعیت بهترین راه حل این است که از اشک مصنوعی استفاده کنید، اشک مصنوعی لایه ای روی قرنیه ایجاد می کند که به قرنیه فرصت می دهد تا التیام یابد. اگر شما جزو افرادی هستید که بعد از شنا چشم هایتان می سوزد و قرمز می شود می توانید علاوه بر اشک مصنوعی از عینک شنا استفاده کنید.
بیشتر افراد تصور می کنند قرمزی چشم به علت زیاد بودن کلر آب استخر است، در حالی که موضوع دقیقا برعکس است و کم بودن کلر دلیل این موضوع است، حتی بوی تندی که به مشام می رسد به خاطر کمبود کلر است و زمانی که کلر آب کم باشد احتمال عفونت چشم ناشی از وجود باکتری ها افزایش پیدا می کند. در صورتی که قرمزی چشم هایتان بعد از شنا در استخر از حد یک التهاب خفیف بیشتر شود و ترشح آن زیاد باشد بهتر است به چشم پزشک مراجعه کنید.
● رعایت کنیم بهتر است
▪ استخرهای خلوت، مطمئن و شناخته را برای شناکردن انتخاب کنید.
▪ دوش گرفتن پیش از ورود به استخر، سونا و یا جکوزی بهترین و آسان ترین شیوه جلوگیری و کاهش آلودگی آب استخرهاست.
▪ متخصصان توصیه می کنند، پیش از ورود به استخر مثانه خود را تخلیه کنید.
▪ معمولا زمانی که دوش می گیرید، آلودگی هایی مانند لایه های پوست مرده، رطوبت و نمک ناشی از تعرق، اوره و چربی از پوستتان پاک می شود، پس بهتر است قبل از وارد شدن به استخر یا جکوزی دوش بگیریم.
▪ قبل از ورود به استخر، پای خود را در حوضچه کلر قرار دهید.
▪ از تف کردن، مزه مزه کردن آب و شستن و خارج کردن ترشحات بینی در داخل آب خودداری کنید.
▪ گاهی افراد با آگاهی از بیماری های واگیردارشان و بدون توجه به حقوق همنوعان خود به استخر می آیند و موجب سرایت و شیوع بیماری شان به دیگران می شوند.
▪ سعی کنید از تماس پوست چربتان ناشی از استفاده از لوازم آرایشی یا کرم های ضدآفتاب با آب استخر خودداری کنید، زیرا آب استخر حاوی کلر است و تماس این دو ماده با یکدیگر موجب حساسیت پوستی می شود.
▪ از کلاه و عینک شنا استفاده کنید تا به موها و چشم هایتان آسیب نرسد.
▪ اگر دچار بیماری پوستی و یا ناراحتی گوش هستید به هیچ وجه استخر نروید، تا بیماریتان به دیگران منتقل نشود.
▪ حتما از لوازم شخصی مانند حوله، شانه و صابون استفاده کنید.
▪ قبل از لباس پوشیدن و پس از خروج از استخر، حتماً دوش بگیرید و بدن خود را با صابون و شامپو بشویید، این کار باقی مانده کلر را از روی پوست و موهای شما پاک می کند.
▪ اگر دچار خستگی، کوفتگی و گرفتاری عضلانی هستید از شنا در قسمت های عمیق خودداری کنید.
● فواید شنا
شنا از ورزش هایی است که طرفداران منحصر به فرد خود را دارد، خیلی از افراد به علت تحرک زیاد و سپس تعرق از ورزش کردن پرهیز می کنند. اما برایتان پیشنهادی دارم؛ شنا کنید. زیرا شنا فعالیتی بدنی است که انجام آن به دور از تعرق زیاد می تواند نشاط و شادابی خاصی به شما ببخشد. همچنین شنا به کسانی توصیه می شود که قبلا دچار آسیب دیدگی فیزیکی شده اند و از انجام ورزش های دیگر محروم هستند. شنا می تواند دوره درمان را سریع تر پیش ببرد و بهبودی شما را تسریع کند.
شنا به زنان باردار هم توصیه می شود؛ ورزش های ملایم برای بهتر گذراندن این دوران از توصیه های متخصصان معرفی شده است. ورزش در آب و انجام حرکات ملایم در آن علاوه بر شادی و نشاط، سستی و کسلی وزن زیاد این دوران را دور می کند و می تواند سبب بهبود وضعیت جسمانی در این افراد شود. آمادگی جسمانی خوب، مادر را در تحمل وزن رو به رشد جنین یاری می دهد و وی می تواند با تقویت عضلات کمر و شکم، یک زایمان خوب و سالم را به ارمغان بیاورد. شنا در دوران پس از زایمان، در برگشت عضلات به وضع اولیه قبل از زایمان موثر است.
اگر اضافه وزن دارید، شنا کمک خوبی برای کاهش وزنتان است. این ورزش به دلیل هوازی بودن در سوختن کالری های اضافی ـ که منجر به اضافه وزن می شودـ تاثیر خیلی خوبی دارد. همچنین شنا در کاهش استرس ها مفید است، خاصیت ماساژدهندگی آب موجب آرامش خاطر و تمدد اعصاب می شود. همچنین این ورزش به شما که علاقه مند به بهبود وضعیت روحی و جسمی خود هستید، جدا از سن، سابقه آمادگی جسمی یا بیماری به شما توصیه می شود. تقویت عضلات و بهبود ظرفیت تنفسی، همچنین بالارفتن قدرت خون رسانی به قلب از دیگر فواید شنا است.

ساره گودرزی

منبع : روزنامه کارگزاران