داروهای نیروزا (دوپینگ) و عوارض آن

● واژه «دوپینگ
واژه «دوپینگ» از زبان افریقای جنوبی مشتق شده است و به نوعی نوشیدنی الکلی باستانی اشاره دارد که به عنوان محرک در مراسم رقص استفاده می شد. این واژه در دنیای امروز به معنای استفاده ورزشکار از مواد یا روشهایی است که به قصد افزایش کارایی در ورزش انجام می شود.
● تاریخ دوپینگ:
اولین مورد مرگ ورزشکاران برا اثر استفاده از مواد نیروزا در سال ۱۲۶۵ ه ش رخ داد که دوچرخه سواری به نام «لینتون» بر اثر استفاده بیش از حد داروی «تری متیل» درگذشت. امروزه، برای مبارزه هرچه شدیدتر با این پدیده شوم، کمیته مبارزه با دوپینگ تشکیل شده است و با متخلفان برخورد جدی می کند.
● علل مخالفت با دوپینگ:
مبارزه با دوپینگ بر سه اصل استور است:
۱ ) احترام به اخلاق پزشکی و ورزشی
۲ ) محافظت از سلامت ورزشکاران
۳ ) فراهم آوردن محیطی برابر برای همه ورزشکاران
● داروهای نیروزا:
الف ) داروهای محرک دستگاه عصبی مرکزی؛ مانند آمفتامین، کوکائین، افدرین، پسودو افدرین، فلیل پروپانولامین.
ب) داروهای مخدر؛ مانند هروئین، مورفین، متادون.
ج ) استروئیدهای آنابولیک؛ نظیر ناندرولون، تستوسترون، اکسی متولون، استانوزولول.
د ) داروهای ادرارآور؛ در این گروه، می توان از فوروسماید، تیازید، اسپیرونالاکتون، ... نام برد.
ه ) ورمونهای پپتیدی و گلیکوپروتئینی و آنالوگهای آنها؛ داروهایی مثل هورمون رشد اریتروپویتین و ... در این دسته جای می گیرند.
با این حال، برخی از داروها نیز موجودند که مصرف آنها تا حد خاصی مانع ندارد؛ ولی استفاده بیش از حد مجاز از آنها دوپینگ تلقی می شود. از این میان، می توان از الکل، ماری جوآنا (حشیش)، داروهای بیحس کننده موضعی، کورتیکوستروئیدها، بتابلوکرها، نام برد.
● قوانین و مجازاتهای دوپینگ:
در صورت استفاده از استروئیدهای آنابولیک، داروهای ادرارآور، هورمونهای پپتیدی و گلیکوپروتئینی و آنالوگهای آنها، یا دستکاری فیزیکی و شیمیایی یا دارویی ادرار، این محرومیتها اعمال می شود:
- در اولین ارتکاب جرم : ۲ تا ۴ سال تعلیق
- در دومین ارتکاب جرم : تعلیق مادام العمر
در صورت استفاده از مواد و روشهای غیر مجاز، بجز مواردی که ذکر شد، محرومیت به این شرح خواهد بود:
- در اولین ارتکاب جرم : به مدت ۳ تا ۶ ماه تعلیق
- در دومین بار : به مدت ۲ سال
- در سومین ارتکاب : به صورت مادام العمر
این داروها معمولاً در پنج گروه دارویی طبقه بندی می شوند:
به هنگام استفاده از مواد محدود شده، حکم محرومیت بر حسب مورد صادر خواهد شد. در نهایت، فدراسیون ملی هر کشور مسئول شرکت سالم و عاری از دوپینگ ورزشکاران در مسابقات است. به همین سبب، در صورت احراز دوپینگ در ورزشکار، مجازاتها و جریمه هایی نیز برای فدراسیون مربوط در نظر گرفته می شود.
● دوران محرومیت:
در این دوران، ورزشکار دوپینگی صلاحیت شرکت در هیچ کدام از مسابقات بین المللی به رسمیت شناخته شده و یا هر مسابقه تحت نظارت فدراسیون ملی را ندارد.
از شرکت در سمینار یا همایش محروم است.
صلاحیت انتخاب بازی یا هر موقعیت شغلی نظیر داوری، مربیگری، مسئولیت، ریاست، مشاوره، ... را ندارد.
هرگونه ترفیع و مدال و عناوین و مقامهایی که در هنگام یا پس از تاریخ دوپینگ کسب کرده است از وی سلب خواهد شد.
هر ورزشکار، مربی، داور، رئیس، مشاور، یا هر شخصی که در زمینه مواد ممنوع یا روشهای ممنوع مجرم شناخته شود، در همان اولین ارتکاب جرم برای همیشه محروم می شود.
انتخاب ورزشكاران برای آزمایش دوپینگ:
در بازیهای المپیک، به طور معمول، مقامهای اول تا چهارم در هر رشته، به علاوه یک یا چند نفر دیگر (که به صورت اتفاقی انتخاب می شوند)، برای آزمایش در نظر گرفته می شوند. در رشته های ورزشی رکوردی (نظیر دو ومیدانی، وزنه برداری، شنا)، نتیجه منفی آزمون برای ثبت رکورد ورزشکاران الزامی است. بنابر این، در هر مکان و در هر زمانی این احتمال وجود دارد که هر ورزشکار برای آزمایش دوپینگ انتخاب شود؛ هرچند که در آن مسابقه موفقیتی کسب نکرده باشد.
● دوپینگ با داروهای معمولی:
بسیاری از داروها و فراورده های ساده ای که حتی به نسخه پزشک نیاز ندارد (نظیر داروهای ضدسرفه و ضد سرماخوردگی و ...) ممکن است حاوی موادی باشد که آزمایش دوپینگ را مثبت کند. به همین سبب، قبل از مصرف هر گونه دارو، ورزشکار باید با پزشک مشورت کند.
● عوارض:
عوارض جانبی استروئیدهای آنابولیک (نظیر تستوسترون و ناندرولون و ...)؛ این داروها عوارض جانبی بسیاری دارند که برخی از آنها برگشت پذیر و بعضی دیگر برگشت پذیرند. از جمله می توان این موارد را نام برد:
الف ) عوارض قلبی و عروقی: احتباس آب و نمک، افزایش حجم خون، ازدیاد فشار خون، افزایش چربیهای خون، بینظمی آهنگ قلب، تغییر ابعاد قلب، انفارکتوس قلبی، سکته مغزی
ب ) عوارض کبدی: اختلال کبدی، اختلال درعملكرد كبد، افزایش آنزیمهای كبدی، یرقان،
سرطان كبد
ج ) عوارض جانبی خاص مردان: کاهش تعداد اسپرمها، تحلیل رفتن بیضه ها، عقیمی، بزرگ شدن پستانها، احساس دفع فوری و مکرر، ادرار، کاهش توانایی جنسی
د ) عوارض جانبی خاص زنان: اختلال در قاعدگی، هیرسوتیسم (رشد زیاد مو در نواحی غیر طبیعی، مثلاً در صورت خانمها)، تاسی، کلفت شدن صدا، تحلیل پستانها، سرکوب شیردهی، پوست چرب، آکنه
ه ) عوارض جانبی در پسران نابالغ: بسته شدن زودرس غضروفهای رشد و توقف رشد قدی، رشد غیر طبیعی مو، تیرگی پوست
و ) عوارض روانی: افسردگی، هیجان بیش از حد، پرخاشگری، بی ثباتی عاطفی، حالت تهاجمی و خشونت، بیخوابی، اضطراب، اختلالات شخصیت و وابستگی روانی به دارو
● علل استفاده از داروهای ادرار آور:
۱ ) این داروها ممکن است در کاهش سریع وزن و رسیدن به رده وزنی مورد نظر مؤثر باشد. این امر - بویژه در رشته های ورزشی مانند کشتی و وزنه برداری و بوکس (که در رده های وزنی خاصی انجام می گیرد) - صدق می کند.
۲ ) دیورتیک ها ممکن است برای رفع احتباس مایع ناشی از مصرف استروئیدهای آنابولیک به کار رود. این امر باحتمال در ورزشکاران پرورش اندام سودمند است که می خواهند هرچه بیشتر عضلانی به نظر برسند.
۳ ) ورزشکاران ممکن است از دیورتیک ها استفاده کنند تا میزان دفع ادرار را تغییر دهد و باعث تغییر غلظت داروهای غیر مجاز در ادرار شود. بدین ترتیب، ورزشکاری که برای آزمون دارویی انتخاب شده است سعی می کند حجم ادرارش را بالا ببرد و داروهای دوپینگ یا متابونیت های آنها را در ادرار رقیق کند.
البته، این تقلب معمولاً مؤثر نیست.
● دوپینگ خونی:
تزریق خون به فردی با سطح طبیعی گلبول قرمز، به سبب افزایش هموگلوبین، را «دوپینگ خونی» می گویند. هدف از این کار افزایش توانایی حمل اکسیژن در خون و – در نتیجه - افزایش قدرت استقامتی آن شخص است. انتقال خون ممکن است از دهنده ای با گروه خونی مشابه و سازگار (انتقال همسان) انجام شود؛ و یا تزریق مجدد خون فرد به خودش بعد از یک دوره ذخیره صورت گیرد (انتقال از خود). بدین ترتیب، افزایش ناگهانی توده گلبولهای قرمز با انتقال گلبولها به فرد موجب افزایش توان هوازی حداکثر و آمادگی جسمانی هوازی می گردد. با توجه به اینکه دوپینگ خونی مقاومت را افزایش می دهد، استفاده از آن در ورزشهای استقامتی (مثل اسکی و دو ماراتن و دوچرخه سواری) گزارش شده است.
● نمونه گیری برای آزمایش دوپینگ:
در موارد معمول، آزمایش دوپینگ روی نمونه ادراری انجام می شود. در صورت مثبت شدن نمونه ادرار، برای تأیید نتیجه، از تجزیه نمونه خون استفاده می شود. در صورت شک به دوپینگ خونی و یا مصرف موادی که با آزمایش خون بهتر شناسایی می شود، نمونه خونی از فرد گرفته خواهد شد.
» از زبان افریقای جنوبی مشتق شده است و به نوعی نوشیدنی الکلی باستانی اشاره دارد که به عنوان محرک در مراسم رقص استفاده می شد. این واژه در دنیای امروز به معنای استفاده ورزشکار از مواد یا روشهایی است که به قصد افزایش کارایی در ورزش انجام می شود.

منبع: شبكه پیام

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان