از سیر تا پیاز درباره دوپینگ

دوپینگ به معنای استفاده از مواد متعلق به گروه داروهای ممنوع،محدود شده و یا استفاده از روشهای گوناگون غیرمجازی میباشد.به قول خوان آنتونیو سامارانش رییس كمیته بین المللی المپیك،دوپینگ نوعی تقلب است كه از جنبه های مختلف منجر به انحطاط و مرگ میشود:مرگ فیزیولوژیك چرا كه دستكاری غیرقانونی در فرایند طبیعی باعث تغییرات شدید و گاهاً برگشت ناپذیری در بدن میشود.مرگ جسمی نظیر برخی موارد اسف بار مرگ ورزشكارانی كه در سالهای اخیر مشاهده شده است.انحطاط روانیو شخصیتی ناشی از رضایت شخص به تقلب،نادیده انگاشتن توانایی ها و ظرفیت های شخصی و بزرگ كردن ناتوانی ها و معایب.و بالاخره انحطاط اخلاقی به واسطه تعدی فرد از قوانینی كه تمام جامعه بشری پایبند آن هستند.
از رخدادهای مهم در تاریخ دوپینگ می توان به موارد ذیل اشاره كرد:
اولین مورد مرگ ورزشكاران در سال۱۸۸۶ رخ داد كه یك دوچرخه سوار به نام لینتون در اثر استفاده بیش از حد داروی تری متیل درگذشت.
در مسابقات المپیك یك دونده ماراتن به نام توماس هیكس در اثر مصرف برندی و استریكلین در شرف مرگ قرار گرفت.
دهه ۱۹۵۰-روس ها از هورمون های مردانه برای افزایش قدرت و نیرو استفاده نمود و آمریكایی ها نیز استروییدها را به این منظور استفاده نمودند.
۱۹۶۰-دوچرخه سوار دانماركی در المپیك رم به علت مصرف بیش از حد آمفتامین ها فوت كرد.
۱۹۶۴-افزایش قابل توجهی در ظاهر عضلان ورزشكاران در المپیك دیده شد كه شك در مصرف داروها را برانگیخت.
۱۹۶۷-كمیته بین المللی المپیك بعد از مرگ تامی سیمپسون به علت مصرف غیر از آمفتامین ها واكنش نشان داد.
۱۹۶۸-این كمیته با تعریفی از دوپینگ لیست داروهای غیرمجاز را ارایه داد و بدین ترتیب انجام آزمایش در بازیهای المپیك شروع شد.
۱۹۸۸-در المپیك سئول،تست بن جانسون از نظر مصرف استروئید های آنابولیزان خلع و از ورزش محروم گردید. همچنین دو وزنه بردار بلغاری كه به مقام نخست المپیك دست یافته بودند به علت دوپینگ محروم شدند.
۱۹۹۴-دیه گو مارادونا فوق ستاره فوتبال آرژانتین در مسابقات جام جهانی ۱۹۹۴ آمریكا به علت مصرف داروهای محرك از همراهی با تیمش محروم گردید و بدین ترتیب آرژانتین بدون مارادونا از آن دوره مسابقات حذف گردید.
۲۰۰۰-برای مبارزه هر چه شدیدتر با این پدیده شوم،كمیته مبارزه با دوپینگ تشكیل شد و آماده برخورد جدی با متخلفین در مسابقات المپیك ۲۰۰۰ سیدنی شد.
علل مخالفت با دوپینگ
اصولاً چرا علی رغم آنكه دوپینگ با افزایش كارآیی ورزشكاران همراه است با آن مخالفت میشود؟
مبارزه بر علیه دوپینگ بر سه اصل استور است:
احترام به اخلاق پزشكی و ورزشی
محافظت از سلامت ورزشكاران
فراهم آوردن محیطی برابر برای تمامی ورزشكاران
داروهای دوپینگی
چه طبقاتی از داروها جزو موارد دوپینگ محسوب میشوند؟
این داروها معمولاً در پنج گروه دارویی طبقه بندی می شوند:
الف)داروهای محرك سیستم عصبی مركزی:از این رده میتوان آمفتامین،كوكائین،افدرین،پسودو افدرین،فلیل پروپانولامین و ...را نام برد.
ب)داروهای مخدر:از این داروها میتوان از هروئین،مورفین،متادون و ... نام برد.
ج)استروئیدهای آنابولیك:داروهایی نظیر ناندرولون،تستوسترون،اكسی متولون،استانوزولول و ... در این گروه جای میگیرند.
د)داروهای ادرارآور:در این گروه میتوان از فوروسماید،تیازید،اسپیرونالاكتون و ... نام برد.
ه)هورمونهای پپتیدی وگلیكوپروتئینی و آنالوگهای آنها:داروهایی مثل هورمون رشد اریتروپویتین و ... در این دسته جای میگیرند.
با این حال برخی از داروها نیز موجودند كه مصرف آنها تا حد خاصی بلامانع است ولی استفاده بیش از حد مجاز آنها دوپینگ تلقی می شود.از این میان می توان از الكل،ماری جوآنا(حشیش)،داروهای بیحس كننده موضعی،كورتیكوستروئیدها و بتابلوكرها نام برد.
قوانین و مجازاتهای دوپینگ
در صورت استفاده از استروئیدهای آنابولیك،داروهای ادرارآور، هورمونهای پپتیدی وگلیكوپروتئینی و آنالوگهای آنها یا دستكاری فیزیكی،شیمیایی یا دارویی ادرار محرومیت های زیر اعمال میگردد:
در اولین ارتكاب جرم:۴-۲ سال تعلیق
در دومین ارتكاب جرم:تعلیق مادام العمر
در صورت استفاده از مواد و روشهای غیر مجاز بجز مواردی كه در بالا ذكر شد:
در اولین ارتكاب جرم به مدت۳-۶ ماه
در دومین بار به مدت ۲سال
در سومین ارتكاب به صورت مادام العمر محروم میشود.
به هنگام استفاده از مواد محدود شده حكم محرومیت بر حسب مورد صادر خواهد شد.در نهایت فدراسیون ملی هر كشور مسوول شركت سالم و عاری از دوپینگ ورزشكاران در مسابقات است.به همین جهت در صورت احراز دوپینگ توسط ورزشكار مجازاتها و جریمه هایی نیز برای فدراسیون مربوطه در نظر گرفته می شود.
در دوران محرومیت ورزشكار:
صلاحیت انتخاب برای مسابقه در هیچكدام از مسابقات بین المللی به رسمیت شناخته شده و یا هر مسابقه ای كه تحت نظارت فدراسیون ملی باشد را ندارد.محروم از شركت در سمینار یا همایش است.
صلاحیت انتخاب بازی یا هر موقعیت شغلی نظیر داوری،مربیگری،مسئولیت،ریاست،مشاوره و... را ندارد.
هرگونه ترفیع،مدال،عناوین و مقامهایی كه در هنگام یا پس از تاریخ دوپینگ كسب كرده است از وی سلب خواهد شد.
هر ورزشكار،مربی،داور،رئیس،مشاور یا هر شخصی كه در رابطه با مواد ممنوعه یا روشهای ممنوعه مجرم شناخته شود،در همان اولین ارتكاب جرم به طور مادام العمر محروم میگردد.
روش انتخاب ورزشكاران برای آزمایش دوپینگ
در مسابقات بین المللی بر چه مبنایی جهت آزمایش دوپینگ انتخاب می شوند؟
روش انتخاب ورزشكاران برای انجام آزمایش،مطابق با قوانین جاری كنترل دوپینگ در هر رویداد ورزشی است.در بازیهای المپیك،بطور معمول مقامهای اول تا چهارم در هر رشته،به علاوه یك یا چند نفر كه به صورت اتفاقی انتخاب میگردند،برای تست در نظر گرفته می شوند.دررشته های ورزشی ركوردی نظیر دو ومیدانی،وزنه برداری،شنا،نتیجه منفی آزمون برای ثبت ركورد ورزشكاران الزامی است.بنابراین در هر مكان و در هر زمانی این احتمال وجود دارد كه هر ورزشكار برای آزمایش دوپینگ انتخاب شود.هر چند كه در آن مسابقه موفقیتی كسب نكرده باشد.
دوپینگ با داروهای معمولی
آیادوپینگ تنها از طریق تزریق داروهای پیچیده و یا كمیاب صورت می گیرد؟
خیر،بسیاری از داروها و فراوردههای ساده ای كه حتی نیاز به نسخه پزشك ندارد(نظیر داروهای ضدسرفه،ضدسرماخوردگی و...)ممكن است حاوی موادی باشد تست دوپینگ را مثبت نماید.به همین جهت قبل از مصرف هر گونه دارو توسط ورزشكار باید با پزشك مشورت شود.
عوارض
از عواض جانبی استروئیدهای آنابولیك (نظیر تستوسترون،ناندرولون و ...)كه گاهی توسط ورزشكاران مورد سوءاستفاده قرار میگیرد چه میدانید؟
این داروها دارای عوارض جانبی بسیاری هستند كه برخی از آنها برگشت پذیر و بعضی دیگر غیرقابل برگشت می باشند از جمله میتوان موارد ذیل را نام برد
الف)عوارض قلبی و عروقی:احتباس آب و نمك،افزایش حجم خون،ازدیاد فشار خون،افزایش چربی های خون،بی نظمی ریتم قلب،تغییر ابعاد قلب،انفاركتوس فلبی و سكته مغزی
ب)عوارض كبدی:اختلال كبدی،اختلال در عملكرد كبدی،افزایش آنزیم های كبدی،یرقان و سرطان كبد.
ج)عوارض جانبی خاص مردان:كاهش تعداد اسپرم ها،تحلیل رفتن بیضه ها،عقیمی،بزرگ شدن پستان ها،احساس دفع فوری و مكرر ادرار،كاهش توانایی جنسی.
د) عوارض جانبی خاص زنان:اختلال در قاعدگی،هیرسوتیسم(رشد زیاد مو در نواحی غیر طبیعی مثلاً در صورت خانم ها)،تاسی،كلفت شدن صدا،تحلیل پستانها،سركوب شیردهی،پوست چرب و آكنه.
ه)عوارض جانبی در پسران نابالغ:بسته شدن زودرس غضروف های رشد و توقف رشد قدی،رشد غیرطبیعی مو،تیرگی پوست
و)عوارض روانی:افسردگی،هیجان بیش از حد،پرخاشگری،بی ثباتی عاطفی،حالت تهاجمی و خشونت،بی خوابی،اضطراب،اختلالات شخصیت و وابستگی روانی به دارو.
دلیل استفاده از داروهای ادرار آور در ورزشكاران
به سه دلیل:نخست آنكه این داروها ممكن است در كاهش سریع وزن و رسیدن به رده وزنی مورد نظر موثر باشند،این امر به ویژه در رشته های ورزشی مانند كشتی،وزنه برداری،بوكس كه در رده های وزنی خاصی انجام میگیرند،صدق میكند.
ثانیاً دیورتیكها ممكن است برای رفع احتباس مایع ناشی از مصرف استروئیدهای آنابولیك بكار روند.این امر احتمالاً در ورزشكاران پرورش اندام كه می خواهند هر چه بیشتر عضلانی بنظر برسند،سودمند است.
ثالثاً ورزشكاران ممكن است از دیورتیكها استفاده كنند تا میزان دفع ادرار را تغییر دهند و باعث تغییر غلظت داروهای غیرمجاز در ادرار شوند.بدین ترتیب ورزشكاری كه برای آزمون دارویی انتخاب شده سعی میكند تا حجم ادرارش را بالا برده و داروهای دوپینگ یا متابونیتهای آنها را در ادرار رقیق نماید.
البته نشان داده شده است كه این تقلب احتمالاً موثر نیست.
دوپینگ خونی
دوپینگ خونی چیست و در چه ورزش هایی استفاده می شود؟
تزریق خون به یك فرد با سطح طبیعی گلبول قروز در جهت افزایش هموگلوبین را دوپینگ خونی می گویند.هدف از این كار افزایش توانایی حمل اكسیژن در خون و بنابراین افزایش قدرت استقامتی آن شخص میشود.انتقال خون میتواند از یك دهنده با گروه خونی مشابه و سازگار (انتقال همسان)انجام شود و یا تزریق مجدد خون فرد به خودش بعد از یك دوره ذخیره صورت گیرد(انتقال از خود)بدین ترتیب افزایش ناكهانی توده گلبولهای قرمز با انتقال گلبولها به فرد موجب افزایش توان هوازی حداكثر و آمادگی جسمانی هوازی یم گردد.با توجه به اینكه دوپینگ خونی مقاومت را افزایش می دهد استفاده از آن در ورزشهای استقامتی مثل اسكی،دو ماراتن و دوچرخه سواری گزارش شده است.
نمونه گیری برای آزمایش دوپینگ
در آزمایشات دوپینگ نمونه گیری از بیمار به چه صورت است؟
در موارد معمول،آزمایش دوپینگ بر روی نمونه ادراری انجام میشود.درصورت مثبت شدن نمونه ادرار،برای تایید نتیجه از تجزیه نمونه خون استفاده میشود.در صورت شك به دوپینگ خونی و یا مصرف موادی كه با آزمایش خون بهتر قابل شناسایی هستند نمونه خونی از فرد گرفته خواهد شد.
دوپینگ با چای وقهوه و كوكاكولا
آیا مصرف چای،قهوه یا كوكاكولا می تواند باعث مثبت شدن تست دوپینگ شود؟
كافئین یك ماده دارویی فعال است كه در نوشیدنی های مرسوم نظیر چای،قهوه و كوكاكولا وجود دارد.میان آن بسته به نوع نوشیدنی و نحوه تهییه آن متغیر است.بر اساس یك پژوهش مصرف حدود ۱۰۰۰ میلیگرم كافئین می تواند سطح آنرا در ادرار به حد غیر مجاز برساند.غلظت متوسط كافئین در چای و قهوه به ترتیب ۸۰-۵۰ و ۱۵۰-۸۰ میلیگرم می باشد.بنابراین می توان دریافت كه با مصرف مفرط و بیش از اندازه این نوشیدنیها ممكن است تست دوپینگ مثبت شود هر چند كه در حالت طبیعی این میزان مصرف نمیگردد.علاوه برای كافئین یكی از محتویات برخی از داروها نظیر داروهای سرماخوردگی و میگرن است كه البته میزان آن در هر دور كمتر از ۱۰۰ میلیگرم میباشد. كافئین دارای یك اثر تحریك مركزی مشابه با آمفتامین است كه خستگی را تقلیل داده و تمركز و هوشیاری را افزایش می دهد ولی دورهای بالای آن میتواند باعث لرزش اندامها،اضطراب،بیخوابی و حالت عصبانیت شود.