انفلوانزای مرغی: اپیدمی بعدی یا ترس بیمورد

به دلیل توجه بیش از پیش رسانه های گروهی و سیاستگذاران جهان در ماهها و بخصوص در هفته های پیش بر آن شدیم تا در طی چند مصاحبه جنبه های علمی—پزشکی –اجتماعی—اقتصادی آنفلوانزای مرغی را با چند کارشناس مطرح کنیم تا واقعیت را از حدیث جدا سازیم. آشکار است که یک اپیدمی جهانی می تواند موجب مرگ میلیونها شود و یا معضل جهانی بیسابقه ای ایجاد کند. در نشست اول با دکتررامونا فرید استادایرانی تبار بیماریهای عفونی در دانشگاه جان هاپکینزبه صحبت نشستیم. بعدعلمی— پزشکی مساله از قرار زیر است:
"در قرن گذشته، سه بار بیماری آنفولانزا ( در طی سالهای ۱۹۱۸، ۱۹۵۷ و ۱۹۶۸ ) بطور شدید شیوع یافت که علت آن ظهور نوع جدیدی از ویروس آنفلوانزای انسانی بود. اخیراً بیماری آنفلوانزای مرغی بعلت آنکه ویروس آن میتواند به انسان سرایت نموده موجب بیماری شدید و مهلک گردد توجه جهانیان را بخود جلب کرده است. آنفلوانزای مرغی یک بیماری واگیردار در بین پرندگان است که بر اثر ویروس ( آ ) آنفلوانزای مرغی ایجاد می شود. آنفولانزای مرغی بواسطه نوع فرعی پروتئینی که در سطح سلول ویروس وجود دارد از آنفلوانزای انسانی متمایز میگردد. دو نوع پروتئین مهمی که شدت بیماری زائی این ویروس را تعیین میکنند عبارتند از" هماگلوتینی" ( اچ ) و " نورامی نیداس" (ان ). ۱۶ نوع فرعی پروتئین (اچ) و ۹ نوع فرعی پروتئین (ان) وجود دارد که فقط ویروس هائی که دارای "اچ ۵ " ( اچ ۵ ان ۱ ) و " اچ ۷" ( اچ ۷ ان ۷ و اچ ۷ ان ۳ ) میباشند بعنوان عامل خطرناک ترین نوع آنفولانزای مرغی شناخته شده اند. در حال حاضر حدوث شش جهش یا موتاسیون دراین ویروس می تواند موجب انتقال سریع بین انسانها و اپیدمی یا آندمی جهانگیری شود.
ویروس آنفلوانزای مرغی را در بزاق ، ترشحات بینی وفضولات پرندگان مبتلا یافت می شود که اگر پرندگان دیگر با این مواد آلوده تماس پیدا کنند به این بیماری مبتلا میشوند. معمولاً مرغ، مرغابی ، غاز و بوقلمون از جمله پرندگانی هستند که بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند. سرایت آنفلوانزای مرغی به انسان اغلب بر اثر تماس مستقیم با پرنده بیمار یا محل های که از تراوشات و فضولات پرندگان بیمار آلوده بوده پیش آمده است. اکثریت موارد سرایت به انسان در مناطق روستائی که بسیاری از خانواده ها به پرورش پرندگان اشتغال دارند و مرغان آزادانه به هر طرف حرکت می کنند و امکان آلوده نمودن محیط و سرایت بیماری را افزایش میدهند، دیده شده است. به احتمال قوی انتقال بیماری درهنگام ذبح ، تمیز کردن و آماده نمودن مرغان برای آشپزی پیش می آید. هیچگونه شواهدی در دست نیست که نشان دهد مرغ یا تخم مرغ کاملاً پخته شده باعث ابتلا شده باشد. انتقال آنفلوانزای مرغی از انسان به انسان محدود به موارد معدودی بوده که در خانواده هائی که در تماس نزدیک و مستقیم با فرد مبتلا بوده اند دیده شده است. تا کنون هیچگونه موردی از اینکه تماس اتفاقی با فرد مبتلا منجر به بیماری شده باشد تائید نشده است.
از دسامبر ۲۰۰۳ تا آگست ۲۰۰۵ ، شیوع ویروس " اچ ۵ ان ۱" در مراکز پرورش پرندگان در کشور های جمهوری کره ، ویتنام ، ژاپن ، تایلند ، کامبج ، لائوس ، اندونزی ، چین ، مالزی ، روسیه ، قزاقستان و مغولستان دیده شده است. اخیراً یعنی در اکتبر ۲۰۰۵ ، این بیماری در بین پرندگان در ترکیه و رومانی نیز دیده شده است. دیروز نیز این ویروس در کانادا شناسائی شد. علیرغم ابتلای میلیون ها مرغ ، فقط ۱۳۲ مورد آنفلوانزای مرغی در انسان دیده شده است که منجر به مرگ ۶۴ نفر در ۵ کشور آسیائی یعنی هنک کنک، ویتنام، تایلند، کامبج و اندونزی گردیده است. اکثر بیماران قبل از ابتلا، کودکان و افراد کاملاً سالمی بوده اند. علائم آنفلوانزای مرغی در انسان شامل علائمی شبیه سرماخوردگی، مانند تب شدید، سرفه ، دردهای عضلانی ، گلو درد و سردرد و همچنین چشم درد ، ذات الریه، درد شکم ، اسهال، تورم مغز و اختلالات شدید دستگاه تنفسی میباشد. اکثر بیماران حدود یک هفته بعد از تماس با پرندگان مبتلا یا محیط آلوده ، علائم بیماری در آنها ظاهر می گردد . همچنین مواردی از ابتلای خفیف غیر بالینی نیز گزارش شده است که نمیتوان تعداد آنها را مشخص نمود ، چه که اینگونه بیماران هرگز به پزشگ مراجعه نمی کنند.
در حال حاضر هیچگونه واکسنی برای این بیماری وجود ندارد ، گر چه از آوریل ۲۰۰۵ تلاشهائی در این زمینه بعمل آمده است. دو ماده ضد ویروس وجود دارد که ممکن است شدت و طول بیماری آنفلوانزای مرغی را در انسان کاهش دهد که عبارتند از " اوسلتامی ویر"(تامیفلو) و" زانامی ویر" ( رلنزا). اما این داروها اغلب اگر ظرف ۴۸ ساعت از ظهور علائم مرض مصرف گردد موثر واقع می شود. بالا بودن قیمت این داروها توزیع آنها را در کشورهائی که بیشتر به آن نیاز دارند مشکل می سازد. در حال حاضر هیچگونه درمانی برای آنفلوانزای مرغی وجود ندارد و معلوم نیست چرا افرادی که در معرض این ویروس قرار می گیرند بعضی مبتلا شده بعضی نمیشوند. مشکل اینجاست که انواع ویروس های آنفلوانزا میتوانند تغییر یابند و پروتئین های سطح خود را از طریق فرآیندی بنام " جهش ژنتیکی" تغییر دهند و باین ترتیب انواع جدیدی از این ویروس بوجود خواهند آمد. از آنجائی که آنفلوانزای مرغی معمولاً انسان را مبتلا نمی سازد ، بدن انسان به مصونیت این ویروس مجهز نمی باشد. از اینرو دانشمندان و مسئولان بهداشت عمومی وضع ویروس" اچ ۵ ان ۱" را در آسیا بطور دقیق زیر نظر دارند تا در صورتیکه این ویروس تحول پیدا کند و بصورت نوع جدیدی از ویروس تکامل یابد که بتواند آسان تر و در سطحی وسیع تر از انسان به انسان منتقل گردد ، آمادگی لازم را داشته باشند. "

منبع : آسمان پارس