نگاهی به وضعیت موسیقی کردی

کردستان را می توان مهد موسیقی ایران قلمداد کرد زیرا موسیقی کردی با موسیقی های باستانی و سنتی ایران زمین نسبتی تمام و کمال دارد و همچنان که کردها از اقوام دیرینه و اصیل ایران هستند موسیقی کردی نیز دارای جایگاه خاصی است و در تار و پود هنر ایرانی نقش بسزایی دارد.
در میان انواع نواهای باستانی کردی می توان به « هوره » اشاره کرد، هوره که ریشه در کلمه اهورامزدا دارد نوعی راز و نیاز با اهورا مزدا بوده است.
همچنین می توان به یکی از سازهای کهن کردی یعنی شمشمال اشاره کرد که دارای صدایی ارجیان بود، و هم اکنون نیز همراه « سیاچمانه » (سیاه چشمان) و لاوک نواخته می شود.
ساز تنبور نیز که بیشتر در میان اهل حق رایج است قدمت آن بنا به روایت بیش از سه هزار سال است.
موسیقی کردی را از لحاظ قدمت می توان به دو دسته تقسیم بندی کرد: موسیقی باستانی که با عناوینی همچون نواهای هوره، موره، کری، سیاچه چمانه لاوک و حیران اشاره کرد و سازهای همچون شمشمال، دوزله و تنبور را نام برد. شعرهایی که در این موسیقی به کار می رود اغلب ده هجایی بوده است.
گروه دوم که در برگیرنده نغماتی چون « مقام الله ویسی »، « مقام کوچه باغی »، « محمد مسگری »، «محمد تجلی » و ترانه های ملودیک است که بر اشعار هجایی و گاه عروضی استوار است در تقسیم بندی نوع نسخه ها و آواهای فلکلور و سنتی کردی می توان به نغمه هایی همچون مقام، آوازی، مذهبی، عزا، حماسی و سواره کاران اشاره کرد.
می توان گفت که همراه با پیدایش کردها بر روی زمین آواهایی خلق شده اند که بعضی از آنها با پشتکار هنرمندان حرفه ای و سنتی هنوز هم خوانده و نواخته می شوند.
جمعی از هنرمندان عرصه موسیقی کردستان نیز با اشاره به تمدن کهن کردها موسیقی این ملت را نیز ریشه دار و کهن می دانند و معتقدند که موسیقی کردی دارای ذوق و هنر متفاوت با موسیقی دیگر جاها می باشد.
یکی از هنرمندان عرصه آواز که مدت ۳۲ سال در شهر سنندج در زمینه موسیقی کردی فعالیت می کند، می گوید: موسیقی کردی بسیار غنی و پربار است و از ملودیهای زیبا و بکری برخوردار می باشد که این عوامل باعث تفاوت موسیقی کردی با موسیقی دیگر اقوام است.
«هوشنگ شگرف» گفت: موسیقی کردی جای کار بسیاری دارد و ظرفیتهایی در این موسیقی وجود دارد که در صورت تلاش موسیقیدانان ما این موسیقی از این بهتر می تواند باشد.
وی در مورد تلفیق موسیقی سنتی با موسیقی پاپ و امروزی افزود: در بعضی کارها جذابیت و زیبایی نیاز است و مردم نیز از آن استقبال می کنند اما نباید قسمتهای اصیل و سنتی را از بین ببریم.
وی در مورد برخورد نسل جوان با موسیقی سنتی نیز گفت: نسل جوان ما به دلیل اینکه کمتر با موسیقی اصیل و سنتی آشنا است به طرف موسیقی پاپ و امروزی گرایش دارند زیرا موسیقی سنتی هنوز برای این قشر جا نیفتاده و ناشناخته است.
وی اضافه کرد: اگر ما بتوانیم تلفیقی از موسیقی سنتی و پاپ اجرا کنیم در جذب نسل جوان به سوی موسیقی سنتی مؤثر است اما موسیقی پاپ به تنهایی اصالت و شیرینی موسیقی سنتی را ندارد چون مقوله جدید و تازه ای است.
وی در مورد فعالیتهای اخیر که در زمینه موسیقی انجام می شود، اظهار داشت: کارهایی که به صورت شرکتی روانه بازار می شود به دلیل نظارت اداره ارشاد در مورد علمی بودن کارها بهتر است اما کارهای بازاری ارزش هنری ندارد و تنها در محافل شادی از آنها استفاده می کنند.
شگرف گفت: کارهایی که ارزش هنری داشته باشد هم اکنون در کردستان کم است اما این تعدادی که روانه بازار می شود، مطلوب است.
وی افزود: برگزاری جشنواره ها تأثیر بسیار زیادی در شناسایی موسیقی اصیل و سنتی به نسل جوان و بالا بردن معلومات افرادی که در زمینه موسیقی تازه کار هستند دارد و باید در سال حداقل دو جشنواه موسیقی برگزار شود.
وی اضافه کرد: متأسفانه صدا و سیما در قبال موسیقی سهل انگاری می کند و کارهایی را پخش می کند که واقعاً ضعیف هستند و ارزش هنری ندارند.
وی افزود: خوشبختانه اداره ارشاد قدمهای مثبتی در زمینه موسیقی در کردستان بر داشته بطوری که هم اکنون در مجتمع فرهنگی هنری فجر سنندج کلاسهای تار، سه تار، سنتور، ضرب، دف، نی و آواز زیر نظر استادان این رشته ها برگزار می شود.
«فرهاد نادری» از دیگر هنرمندان عرصه آواز است که به زبان اورامی می خواند، معتقد است: برخی از بخشهای خاص موسیقی اورامانات دارای تقدس خاصی است که هر کس نمی تواند به آن دست یابد.
وی می گوید: موسیقی کردی و به تبع آن اورامی بسیار کهن و قدیمی است و در این موسیقی جذابیتهای خاصی وجود دارد که در موسیقی سایر ملل کمتر دیده می شود.
وی در مورد موسیقی اورامی اضافه کرد: « سیاچمانه » ( سیاه چشمان ) را می توان نمونه بارز موسیقی اورامی نام برد که در منطقه اورامانات سینه به سینه از یک نسل به نسل دیگر منتقل می شود و دارای جذابیتهایی منحصر به فردی است که در وصف طبیعت و معشوقه خوانده می شود.
وی از عملکرد صداوسیما در زمینه موسیقی انتقاد کرد و گفت: متأسفانه صدا و سیما در زمینه موسیقی ضعیف عمل می کند و باید هنرمندان و استعدادهای کشف نشده را شناسایی و به جامعه معرفی کند که واقعاً در این زمینه کم کاری می کند.
«رضا غلامی» سرپرست گروه «آساک» ( نام قدیم قوچان ) نیز در مورد موسیقی کردی می گوید: موسیقی کردی دارای ظرفیتهای بسیار زیادی است که هنرمندان ما باید با شناسایی این ظرفیتها آن را شناسایی و به مردم منتقل نمایند.
وی گفت: باید در زمینه موسیقی اصیل و سنتی بیش از پیش بکوشیم و در صورت کم کاری و عدم فعالیت این موسیقی نیز می میرد و زنده کردن آن مشکل است.
وی اضافه کرد: ما هم اکنون ادعا می کنیم دارای غنی ترین و کهن ترین موسیقی در سطح جهان هستیم و باید در برابر این ادعا با فعالیتهای مستمر و تلاش و کوشش موسیقی کردی را بیشتر در دنیا مطرح و به مردم شناسایی کنیم.
یکی دیگر از هنرمندان موسیقی در این زمینه گفت: مسؤولان باید با برنامه ریزیهای مدون محدودیتهای موجود را بشکنند و راه را برای فعالیت جوانان در این عرصه باز بگذارند.
«حامد محمدیان» افزود: موسیقی بخشی از فرهنگ هر ملتی به شمار می رود و مردم کرد نیز امروز به موسیقی غنی و پر بار خود می نازد که در سطح جهان این موسیقی حرفهای زیادی برای گفتن دارد.
وی اضافه کرد: هم اکنون هنرمندان جوانی در زمینه موسیقی کردی فعالیت می کنند که در این راستا نیاز به حمایت مسؤولان و پیشکسوتان عرصه هنر دارند.
وی اظهار داشت: موسیقی زبان مشترک جهانی است که مرز نمی شناسد و در موسیقی هر ملت و قومی فرهنگ و هنر آن ملت نهفته است که در موسیقی کردی نیز می توان رد پای اصالت و فرهنگ را دید

منبع : استانداری کردستان