نفس‌های صنایع دستی به شماره افتاده

در خانواده شان رسم بر این بود که هر کس حرفه پدرش را دنبال کند اما او هیچ علا قه ای نداشت به این سنت تن در دهد. روزگار پدر را می دید که روز به روز سیر نزولی دارد و همیشه هشتش گرو نهش است.
پدر هم می دانست که نمی تواند او را برای ادامه راه خود مجبور کند که این شغل یک عشق بود نه یک شغل ساده!
پدر بزرگ می گفت هنرهای سنتی و صنایع دستی هیچ وقت از بین نمی رود همیشه گل سرسبد تولیدات هستند اما او این عقیده را نداشت چرا که پدر بزرگ دید دیگری نسبت به این مسئله داشت و با قلب و روحش به کارش عشق می ورزید اما او که به فکر آینده شغلی و مالی خود بود مطمئن بود که با این حرفه نمی تواند به خواسته هایش جامه عمل بپوشاند. او معتقد بود که صنایع دستی در کشور ما مورد بی مهری قرار گرفته و هیچ کس توجهی به حرفه پدرانش نمی کند.
او به چشم خود می دید که تمام همکاران پدر کسب و کار خود را با تمام عشقی که به آن دارند رها کرده و به شغل های دیگری روی آورده اند اما پدر همچنان معتقد بود روزگار همیشه به این صورت نخواهد ماند و روزی از راه خواهد رسید که صنایع دستی باز هم لبخند بزند.
به دلیل سالها کم توجهی به وضعیت صنایع دستی و هنرهای سنتی، تعداد هنرمندانی که به هنر خویش پایبند مانده اند انگشت شمارند و هنرمندانی که باقی مانده اند از نبود بازار مداوم و وضعیت نابهنجار معیشتی نالا نند و بسیاری از نقش آفرینان این حرفه شغلی دیگر بر می گزینند و متعاقبا عمر برخی از صنایع دست ما به سر آمده است.
در حال حاضر تعداد قابل توجهی از مردم روستاها تولیدات خانگی دارند که به گفته مسوولین صنایع دستی هنوز برای دولت ناشناخته هستند و آمار دقیقی از آنها وجود ندارد.
یکی از روش هایی که می تواند به شناخت صنایع دستی کمک کند حضور سازمان های غیرانتفاعی است. از سوی دیگر جریان مداوم گردشگری و تلا ش توراپراتورها به طراحی گشت های مسافرتی در درون روستاها می تواند صنایع دستی کشور را رونق دهد.
صنایع دستی را باید در زنجیره گردشگری تعریف کرد تا به عنوان یکی از بازوهای محوری توسعه صنعت گردشگری به درستی نقش بیافریند.
سازمان صنایع دستی در گذشته زیر نظر وزارت صنایع و معادن بود و به امور تصدی گری توجه داشت. مدت زمان کوتاهی است که این بخش به عنوان یکی از معاونت های سازمان زیر نظر رئیس جمهور فعالیت می کند.
مقامات فعلی این معاونت وعده داده اند که تنها وظیفه حاکمیتی خواهند داشت و به همین دلیل تشکیلا ت معاونت پس از ابلا غ سازمان مدیریت و برنامه ریزی به سه مدیریت حمایت از بازرگانی، توسعه و ترویج و حفظ و احیا تغییر ماهیت پیدا کرد.
صنایع دستی می تواند هم حالت کارگاهی و هم حالت خانگی داشته باشد و همانند صنایع کوچک، قابلیت استقرار در شهر و روستا را دارد.
بدون نیاز به فناوری پیشرفته و بیشتر متکی به تخصص های بومی و سنتی است و قسمت اعظم مواد اولیه مصرفی آن در داخل کشور قابل تهیه است.
افزون بر این صنایع دستی هر دو ویژگی مصرفی و هنری را دارد و برخوردار از بینش، ذوق، اندیشه و فرهنگ تولید کننده نیز هست و در مجموع آن را یک هنر نامیده اند.
بر اساس آمار گمرک کشور در سال ۸۵ میزان کل صادرات صنایع دستی به علا وه صادرات فرش ۶ میلیون دلا ر بوده که نسبت به سال گذشته دچار کاهش شده است.
با توجه به اینکه استقلا ل در این صنف کم هزینه و ارزآوری بالا یی دارد این رقم درشان صنایع دستی کشور نیست. البته مسوولا ن صنایع دستی کشور بر این باورند که برنامه طرح جامع صنایع دستی کشور درحال تدوین است و برپایی نمایشگاه ها و جشنواره ها با موضوع صنایع دستی به منظور تقویت بازار و حمایت از تولید کنندگان از جمله برنامه های سازمان صنایع دستی است. قرار است در شهرک های صنایع دستی دولت زیر ساخت ها را آماده کند و دیگر فعالیت ها را به عهده بخش خصوصی بگذارد و چگونگی واگذاری آن هنوز در حال بحث است.
البته یک تصمیم دیگر هم از سوی مسوولین گرفته شده که شاید برای قلب ایستاده صنایع دستی در حکم یک شوک باشد و آن اهدای هدایای صنایع دستی از سوی مدیران دولتی و ایجاد نمایشگا ه های کوچک در مراکز عمومی از محل بودجه واعتبارات و دستگاه ها و اهدای هدیه بانک ها با استفاده از اقلا م صنایع دستی از جمله این اقدامات است. حالا باید دید این اقدامات تا چه حد صنایع دستی کشورمان را از بحران نجات خواهد داد.
همچنین شنیده ایم که کارت بانکی خرید صنایع دستی از فروشگاه های صنایع دستی و نیز از دیگر اقدامات حمایتی از صنایع دستی است اما تعداد فروشگاه های مورد توافق اندک است و معاونت هنرهای سنتی و صنایع دستی اعلا م آمادگی کرده است تا فروشگاه هایی که به ایجاد اتحادیه و وارد شدن در این حوزه تمایل دارند شناسایی شوند و فروشگاه های عضو این اتحادیه ، نام فروشگاه خود را معرفی نکرده است.
یک اتفاق دیگر هم افتاده و آن این است که زین پس طبق اعلام معاونت هنرهای صنایع دستی بسیاری از فروشگاه های کشور وحتی سوپرمارکت ها می توانند در کنار دیگر محصولات خود، صنایع دستی ارایه کنند که این اقدام به فروشگاه های صنایع دستی ضربه نمی زند.
همچنین صندوق مالی و اعتباری مهر هم اعلام آمادگی کرده است به افرادی که تمایل دارند فروشگاه های خود را به صنایع دستی تغییر کاربری دهند وام ۱۰ میلیون تومانی اختصاص می دهد.
همچنین در همایش نقش فناوری اطلاعات در صنایع دستی که برای حضور استفاده از افراد متخصص و بهره مندی از IT در صنایع دستی که ۲۷ و ۲۸ آبان برگزار شد به چالش های مطرح در این بخش پرداخت.
علاوه بر این معاون هنرهای سنتی و صنایع دستی بر این باور است که چنانچه خیابان های شهر ها با نام صنایع دستی نامگذاری شوند تاثیر زیادی در معرفی این آثار خواهد داشت.
به عنوان مثال وی می گوید می توان خیابان هایی با نام (خاتم، ترمه و...) داشته باشیم البته این طرح او مورد توافق قرار نگرفته است.

نویسنده : مرجان حاجی حسنی

منبع : روزنامه مردم سالاری