لوازم آرایش معدنی افسانه یا حقیقت؟!

ماجرای زیبایی و ابزار و یراق رنگارنگ آن تمامی ندارد: تولید‌کنندگان این محصولات هیچ فرصتی را برای جذب مشتری بیشتر از دست نمی‌دهند.
البته مصرف‌کنندگان هم با خیال راحت این فرصت را در اختیار تولید‌کنندگان قرار می‌دهند و به این ترتیب هر روز شاهد معرفی محصول یا راهکاری جدید در این بازار جذاب هستیم؛ محصولاتی که با آب و تاب فراوان معرفی می‌شوند.
در این بین مدتی است که سر‌‌و‌کله محصولات آرایشی معدنی هم در این بازار پیدا شده است و از سوی مردمی که از انواع مواد و داروهای شیمیایی دلزده‌اند، با استقبال روبه‌رو شده است، شاید که از مضرات مواد مصنوعی در امان بمانند. اما ادعاهای سازندگان این مواد تا چه میزان به حقیقت نزدیک است؟
در اواسط دهه ۱۹۷۰ میلادی سانفرانسیسکو شاهد وقوع یک انقلاب در زمینه تولید لوازم آرایشی بود. سازندگان این مواد که با نام مواد آرایشی معدنی به بازار عرضه شد، ادعا می‌کردند در ساخت این لوازم آرایشی از مواد ریز و طبیعی معدنی بر‌گرفته از زمین استفاده شده و هیچ نوع مواد شیمیایی، رنگ و مواد نگهدارنده در آنها به کار نرفته است.
با چنین استدلالی بود که در طول ۳۰ سال گذشته مواد آرایش معدنی، بازار زیبایی را دگرگون کردند و نه تنها از اتهام آسیب رساندن به سلامت پوست مبرا شدند، بلکه با این ادعای تولید‌کنندگان که این مواد برای سلامت پوست مفیدند، کم‌کم جایگاه ویژه‌ای در میان انواع لوازم آرایشی پیدا کردند.
سازندگان این مواد معتقدند مواد آرایشی معدنی تاریخچه‌ای ۱۰‌هزار ساله دارند و باستان‌شناسان در کاوشهای خود به‌ویژه در مصر باستان چنین مواد آرایشی را یافته‌اند.
گفته می‌شود که مصریان باستان در مراسم و مکان‌های خاص (به ویژه مذهبی) از این مواد استفاده می‌کردند.
کاوش‌های تاریخی نشان می‌دهد که در زمان‌های قدیم مصریان از نوعی سرمه در زیر چشمان خود استفاده می‌کردند تا با جذب نور خورشید از چشمانشان در مقابل این پرتوها محافظت کند.
● نبوغ تبلیغاتی یا فواید بی‌شمار؟
علاوه بر این یافته‌های تاریخی، وجود مواد طبیعی در لوازم آرایش معدنی منجر به این شده تا تولید‌کنندگان مدعی شوند با مصرف این مواد فواید متعددی عاید مصرف‌کنندگان می‌شود: « چون در این مواد از اجزای طبیعی معدنی مثل اکسید روی، دی اکسید تیتانیوم و اکسید آهن استفاده می‌شود با مصرف آنها پوست تغذیه، تقویت و محافظت می‌شود.»
محافظت از پوست در مقابل نور آفتاب، داشتن خواص ضد‌التهابی و عدم بروز آلرژی پوستی از خواص دیگری است که به این مواد نسبت داده می‌شود: چون مواد محرک کلاسیک مثل رنگهای صناعی و نگهدارنده‌ها در ساخت این مواد به کار نرفته است میزان آسیب رساندن آنها به پوست کمتر است.
ضمنا به دلیل بکار رفتن دی اکسید تیتانیوم و اکسید روی این مواد دارای خواص ضد‌التهابی هستند و حتی نوع خاصی از آنها در مبتلایان به روزاسه و آکنه باعث تسکین پوست می‌شوند.
طرفداران این مواد براین باورند که لوازم آرایش معدنی چون منافذ پوست را نمی‌بندند نه تنها باعث بروز یا تشدید آکنه نمی‌شوند و احتمال بروز آلرژی پوستی با آنها در حد صفر است، بلکه درخشش این مواد با سایر لوازم آرایشی قابل مقایسه نیست و این محصولات از پوست
به طور ۱۰۰درصد در مقابل نور آفتاب محافظت کرده، با پوشش دادن کامل آن پوست را نرم می‌کنند و در ضمن خاصیت ضد آب و عرق هم دارند.
اما در مقابل همه محاسنی که به این مواد نسبت داده می‌شود، بعضی متخصصان پوست و داروسازی معتقدند در ساخت این مواد از نبوغ تبلیغاتی خاصی استفاده شده تا به روشی تازه همان مواد آرایشی قدیم با ادعایی جدید به خانمها فروخته شود و مردم با هدف حفظ سلامت به استفاده از مواد آرایشی جدید ترغیب شوند.
این متخصصان معتقدند ادعاهای سازندگان مواد آرایشی جدید صحت ندارد چون موادی مثل میکا، اکسید روی و دی اکسید تیتانیوم چندین دهه است که در لوازم آرایشی شیمیایی هم استفاده می‌شوند و پایه این لوازم آرایشی به حساب می‌آیند. به نظر این متخصصان مواد آرایشی معدنی می‌توانند همان مشکلات و عوارض لوازم آرایشی معمولی را ایجاد کنند و هیچ مدرکی دال بر خالص تر بودن آنها وجود ندارد.
این درحالی است که طرفداران لوازم آرایشی معدنی معتقدند خلوص این مواد در حدی است که می‌توان شبها با آن خوابید، نظریه‌ای که به‌هیچ‌وجه موافقت متخصصان پوست را به دنبال ندارد: هیچ‌گاه نباید با هیچ ماده آرایشی خوابید چون لازم است که در طول شب پوست بدون هیچ پوششی باشد.
موضوع بحث‌بر‌انگیز دیگر در مورد مواد آرایشی معدنی قضیه محافظت در برابر اشعه آفتاب است. یکی از شرکتهای سازنده این مواد مجوز تولید ضد آفتاب با اس‌پی‌اف ۱۵ را گرفته است و مابقی تولید‌کنندگان هم مدعی‌اند چون مقادیر دی اکسید تیتانیوم و اکسید روی در این مواد بالا است اثر محافظتی خوبی در برابر نور خورشید اعمال می‌کنند.
اما متخصصان با این نوع ضدآفتابها موافق نیستند و توصیه می‌کنند افراد از ضد آفتابهای معمولی استفاده کنند و در صورت تمایل از مواد آرایشی معدنی در روی آن استفاده کنند.
● همه مثل هم نیستند
شاید به نظر برسد تمام مواد آرایشی معدنی شبیه هم هستند اما این موضوع صحت ندارد. با توجه به اینکه قانون مشخصی برای تولید مواد آرایشی معدنی وجود ندارد هر محصولی که حاوی مواد معدنی باشد تحت این نام برچسب می‌خورد. جالب اینجاست که بسیاری از این مواد آرایشی به اصطلاح معدنی، حاوی مقادیر جزئی مواد معدنی هستند و مقادیر زیادی مواد غیر طبیعی در آنها به‌کار رفته است.
فرمولاسیون مواد آرایشی معدنی عموما در ۲ دسته بزرگ قرار می‌گیرند: آنهایی که سعی شده تا حد ممکن در ساختشان از مواد مصنوعی استفاده نشود و تقریبا به‌طور خالص طبیعی هستند و دسته دوم آنهایی که مواد شیمیایی مثل نگهدارنده‌ها و رنگها در آنها به‌کار رفته است .توصیه متخصصان آن است که در موقع خرید به برچسب و درصد اجزا به‌کار رفته در آنها توجه کنید و نگذارید عناوینی مثل «تماما طبیعی» یا «۱۰۰ درصد ترکیبات معدنی» شما را فریب دهد.
ترکیب «اکسی کلرید بیسموت» یک ماده معدنی است که البته به طور طبیعی در زمین پیدا نمی شود بلکه محصول فرعی پردازش سرب و مس است . متاسفانه از این ماده در تولید محصولات آرایشی زیاد استفاده می‌شود در حالیکه این ماده محرک پوست است و باعث خارش و بثورات پوستی می‌شود و حتی مصرف مقادیر زیاد آن ممکن است باعث بروز آکنه شدید شود .این ماده در بعضی مواد آرایشی معدنی به کار می‌رود و متخصصان به افرادی که پوست حساس دارند، توصیه می‌کنند از مصرف آن خودداری کنند.
از سوی دیگر، یکی از عواملی که باعث شهرت مواد آرایشی معدنی شده است لطافت، ظاهر طبیعی و دوام طولانی مدت آن است که در نتیجه تبدیل مواد معدنی مورد استفاده به مواد میکروسکوپی و بسیار ریز به دست می‌آید. اما بعضی متخصصان معتقدند بهای سنگین این اقدام را مصرف کنندگان باید بپردازند.
تحقیقات نشان می‌دهد وقتی بعضی مولکولها به حدی ریز شوند که به نانو ذره تبدیل شوند اثر آنها نسبت به ذره اصلی بسیار متفاوت می‌شود و می‌توانند تاثیراتی بسیار سمی به همراه داشته باشند. مثلا مواد معدنی مثل روی و تیتانیوم در پوست سالم مشکلی ایجاد نمی‌کنند اما اگر به صورت نانو‌ذره در‌آیند به خصوص در پوستهای حساس و مشکل‌دار، عواقبی به دنبال دارند.
بنابراین فراموش نکنید حتی اگر مواد آرایشی منبعی طبیعی داشته باشند باز هم آگاهی و دقت خریداران در این زمینه اهمیت دارد و مصرف‌کننده با‌هوش کسی است که با افزایش دانش خود به راحتی فریب تبلیغات را نمی‌خورد و سلامت خود را به خطر نمی‌اندازد.

ترجمه: فرشته آل‌علی

منبع : روزنامه همشهری