سود سهام عدالت چگونه و از کجا؟

بزرگ‌ترین اقدام دولت نهم در عمل به وعده‌ها و شعارهای اقتصادی عدالت‌طلبانه‌اش و تحقق بردن درآمد نفت به سر سفره‌های مردم اجرای طرح «سهام عدالت» و توزیع سهام بنگاه‌های اقتصادی دولتی ذیل پیگیری اجرای سیاست‌های کلی ابلاغی مرتبط با اصل «۴۴» مصوب مجمع تشخیص مصلحت نظام بوده است. هرچند اصل اجرای چنین طرحی از سوی غالب اقتصاددانان و صاحب‌نظران کشور مورد سوال و ابهام قرار دارد و حتی انطباق آن با اجرای سیاست‌های مرتبط با اصل «۴۴» به ویژه «خصوصی‌سازی» مکشوف نیست و بالاخره آثار و پیامدهای توزیع «سهام عدالت» بر آینده اقتصاد کشور و حتی دارندگان این سهام معلوم نیست و به نظر این نویسنده وزر‌و‌وبال اجرای چنین سیاستی در آینده گریبان دولت‌های بعدی را خواهد گرفت، اما از همه این بحث‌ها جالب‌تر این‌که اخیرا از سوی رییس سازمان خصوصی‌سازی پرداخت «سود مرحله اول سهام عدالت» اعلام و از دارندگان سهام خواسته شده است که برای دریافت سود سهامشان به بانک سپه مراجعه کنند.
آقای غلامرضا کردزنگنه رییس سازمان خصوصی‌سازی در مورد پرداخت سود مرحله اول سهام عدالت گفته‌اند: «در مرحله اول واگذاری سهام عدالت چهار میلیون و ۹۰۰ هزار نفر صاحب سهام شدند که از دو هزار و ۳۵۰ میلیارد تومان سهمی که در مرحله ‌اول واگذار شده حدود ۳۶۰ میلیارد تومان معادل ۱۵ درصد سود داشته است که از این مقدار ۴۰ میلیارد تومان به شرکت‌های سرمایه‌گذاری، ۱۰۰ میلیارد تومان به تعاونی‌ها و دبیرخانه‌ها و ۱۰۰ میلیارد تومان مربوط به اقساط سال اول است که یک قسط آن به خزانه پرداخت شده و ۲۰۰ میلیارد تومان آن به هر نفر ۴۰ هزار تومان و به هر خانوار پنج نفری ۲۰۰ هزار تومان سالانه سود توزیع می‌شود.» وی تصریح کرده: « از دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان سهمی که در مرحله اول به یک خانوار پنج نفری تعلق گرفته، ارزش این سهم در حال حاضر به چهار میلیون و ۵۰۰ هزار تومان رسیده است یعنی این سهم غیر از سود آن ۵/۲ میلیون تومان ارزش افزوده داشته است که در این صورت هر خانوار حدود ۱۶۰ تا ۱۷۰ هزار تومان از سود ارزش افزوده دریافت کردند و اگر اضافه ارزش سهام و سود آن لحاظ شود به هر خانوار بیش‌تر از دو میلیون تومان سود تعلق گرفته که به طور متوسط ماهانه ۱۶۰ هزار تومان ارزش اضافی و سود برای این شرکت‌ها داشته است.»
با فرض صحت عدد و رقم‌های اعلام شده و با توجه به محیط کسب و کار کشور در دو سال اخیر و به ویژه وضعیت بازار سرمایه و بورس به جد باید از گوینده این سخنان (ودر واقع از دولت نهم) پرسید: «سود سهام عدالت؛ چگونه و از کجا؟» تامین شده است. اگر فرض کنیم «سهام عدالت» توزیع شده به صورت مشاع در نظر گرفته شده و سود محاسبه شده نیز به صورت مشاع محاسبه و توزیع می‌شود (فارغ از اشکالات مترتب بر چنین فرضی) آنگاه به جد می‌توان پرسید در حالی که شاخص قیمت کل سهام در سال ۸۵ معادل ۸/۳ درصد، شاخص بازده نقدی ۴/۱۰ درصد و شاخص قیمت و بازده نقدی ۶/۱۴ درصد رشد داشته‌اند، چگونه سود سهام ۱۵ درصدی و صددرصدی قیمت و بازده نقدی برای دارندگان «سهام عدالت» اتفاق افتاده است؟ و آیا دارندگان سهام مشابه در بازار بورس که این سهام را با پول خود خریده‌اند، نیز به همین میزان از سود بهره‌مند شده‌اند؟ عملکرد بازار بورس که اثبات چنین مدعایی را نشان نمی‌دهد ضمن آن‌که دارندگان «سهام عدالت» چون اجازه فروش سهام خود را ندارند در مورد ارزش اضافی قیمت سهامشان تا وقتی در بازار معامله نشود به لحاظ اقتصادی نمی‌توان ارزش‌گذاری کرد.
نویسنده امیدوار است که رییس سازمان خصوصی‌سازی به صورت دقیق و جزیی گزارش دهند که «سود سهام عدالت؛ چگونه و از کجا؟» تامین شده است تا حداقل این گمان که محل تامین این سود «حساب ذخیره ارزی» و درآمد نفت است، برطرف شود، اگر قرار به تقسیم درآمد نفت بین محرومان باشد (کاری که نهادهای حمایتی مثل کمیته امداد سال‌هاست متولی آنند) نیازی به اجرای این طرح نبود و با بهسازی و تکمیل تجربه‌های گذشته می‌شد این هدف را تحقق بخشید، اما اگر هدف اجرای سیاست‌های ابلاغی مرتبط با اصل «۴۴» و «خصوصی‌سازی» است قطعا می‌توان گفت که اجرای طرح «سهام عدالت» به شیوه‌ای که تاکنون انجام و به پیش‌رفته است انطباق چندانی با این سیاست‌ها ندارد و نه تنها منجر به کارآیی اقتصادی و افزایش بهره‌وری و تولید و ... نخواهد شد بلکه در سال‌های آتی برای پرداخت سود این سهام دولت باید از کیسه درآمد نفت خرج کند تا «سهام عدالت» را پاسخگو باشد.

علی مزروعی

منبع : متولد ماه مهر