ربوده شده Taken

▪ کارگردان: پی یر مورل.
▪ فیلمنامه: لوک بسون، رابرت مارک کیمن.
▪ موسیقی: ناتانیل مکالی.
▪ مدیر فیلمبرداری: مایکل آبراموویچ.
▪ تدوین: فردریک توروال.
▪ طراح صحنه: هیو تیساندیه.
▪ بازیگران: لیان نیسن[برایان]، مگی گریس[کیم]، فمکه جنسن[لنور]، زاندر برکلی[استوارت]، کتی کسیدی[اماندا]، الیوه رابوردین[ژان کلود]، للاند اُرسر[سام]، جان گریس[کیسی]، دیوید وارشاوسکی[برنی]، هالی والانس[دیوا]، نیتن ریپی[ویکتور]، کامیل ژپی[ایزابل]، نیکلا ژیرو[پیتر]، جرارد واتکینز[سنت کلر]، اربن بایراکتاری[مارکو].
▪ ٩٣ دقیقه.
▪ محصول ٢٠٠٨ فرانسه.
▪ ژانر: اکشن، مهیج.
برایان جاسوس سابق CIA که از همسرش جدا شده، به همراه دوستانش به عنوان محافظ شخصی کار می کند. تا اینکه کیم دختر ١٧ ساله او که نزد مادرش زندگی می کند از او اجازه می خواهد تا به همراه دوستش آماندا سفری به پاریس داشته باشد. برایان که از خطرات سفر دختران جوان و تنها آگاه است، ابتدا مخالفت می کند. اما بعد با شرط تماس مرتب و هر روزه تلفنی می پذیرد. کیم و آماندا به محض ورود به پاریس در فرودگاه با پسر جوانی آشنا می شوند.
این پسر بعد از یاد گرفتن آدرس محل اقامت آنها، گروهی از تبهکاران را به سراغ آنها می فرستد. این واقعه مصادف می شود با تماس تلفنی برایان از آمریکا با کیم و در نتیجه از ربوده شدن دخترش توسط قاچاق چیان انسان آگاه می شود. برایان با کمک دوستانش می فهمد که ربایندگان گروهی آلبانیایی خطرناک هستند و مهلت کمی برای نجات دخترش باقی است. از این رو بلافاصله به پاریس رفته و شروع به تحقیقات می کند. برای این کار به سراغ ژان کلود یکی از همکاران سابقش در وزارت اطلاعات و امنیت فرانسه می رود. اما خیلی زود می فهمد که ژان کلود از حامیان باندهای قاچاق انسان است. برایان با استفاده از مهارت های شغل پیشین خود موفق به یافتن رد دخترش شده و سرانجام او را در محلی که مخفیانه دختران جوان را برای لذت ثروتمندان به فروش می رسانند، می یابد. خریدار شیخی عرب است و برایان ناچار می شود تا تمامی محافظان مسلح او را به قتل رسانده و شیخ را نیز بکشد. برایان به همراه دخترش به آمریکا بازمی گردد و او را به همسر سابقش می سپارد.
● چرا باید دید؟
پی یر مورل نام آشنایی نیست. لااقل برای کسانی که پیشینه فیلمبردارها برایشان جذاب نیست. چون مورل از آغاز دهه ١٩٩٠ فیلمبردار و مدیر فیلمبرداری فیلم های زیادی بوده، از جمله فیلم هایی که بسون تهیه کرده است[مامور انتقال، دنی سگه]. و بخت کارگردانی را نیز در سایه او به دست آورده و اولین بار در سال ٢٠٠٤ برای ساختن منطقه ١٣ روی صندلی کارگردانی نشسته است. ربوده شده دومین فیلم اوست که لوک بسون در مقام فیلمنامه نویس و تهیه کننده در آن حضور دارد.
ربوده شده یک اکشن بسیار مهیج و اندکی کلیشه ای است که بازیگرانی مشهور را برای روایت داستان ساده اش به کار گرفته، اما در پشت این ظاهر ساده قصه ای تلخ جریان دارد که سینمای هالیوود تاکنون چندان روی خوشی به آن نشان نداده و فقط یک بار در فیلم اسپارتی به گونه ای شایسته به آن پرداخته است. قصه تلخ برده داری جنسی در زمانه ما که در آغاز کوشیده شده تا از سوی دولت ها انکار یا چشم پوشی شود، اما اسپارتی و ربوده شده با وجود ضعف هایی در پیرنگ داستانی شان کوشیدند تا توجه دولتمردان و مردم عادی را به این موضوع خطیر جلب کنند.
در اسپارتی دزدیده شده فرزند رئیس جمهور باعث می شد تا پای یک مامور کهنه کار به ماجرا کشیده شود و این بار دزدیده شدن دختر خود یک مامور سبب می شود تا این جاسوس کهنه کار با استفاده از تجارب و ارتباطات خود در کمترین زمان ممکن دختر خود را بیابد. بدیهی است اولین سوالی که به ذهن خطور می کند این است: اگر فرزند یک فرد عادی دزدیده شود تکلیف چیست؟ چه کسی برای نجات او به پا خواهد خاست؟
پاسخ روشن است، اما هدف ثانویه سازندگان این فیلم ها می تواند اعتنای بیشتر از سوی دولتمردان به همین امر باشد تا افراد معمولی نیز از خدمات مامورین کهنه کار در جنین مواردی برخوردار شوند و دست بالا موضوع برده داری جنسی و قاچاق زن ها و دخترها مهار شود. گفتم مهار و نه ریشه کن که تقریباً کاری غیر عملی و نشدنی است.
چون تا زمانی که بازار مصرف وجود دارد، سودجویانی هم هستند که در صدد استفاده از این محیط مساعد برآیند. البته وقایع پیرامونی فیلم می گوید باید خوش بین بود، چون خانم فمکه جنسن بعد از حضور در این فیلم آن قدر متاثر شده که به دفتر ویژه مبارزه با جنایت و مواد مخدر سازمان ملل پیوسته و سفیر حسن نیت شان شده است. اگر بسون ندانسته نیز مسبب این اتفاق بوده، باز جای امیدواری و شکر باقی است. اما فیلم در قالب یک اثر هنری چه دارد: برای تماشاگر عادی لیام نیسن، فمکه جنسن و مگی گریس[با سریال Lost به شهرت رسید] و قصه ای پر هیجان و پر کشش نجات دختری نافرمان و ناسپاس به دست پدری وظیفه شناس که به شدت همدلی برانگیز است و نفس را در سینه حبس می کند. و برای منتقد؛ یک فیلم دیگر از کارخانه پدرخوانده سینمای امروز فرانسه که چند صباحی است فقط در نقش فیلمنامه نویس و تهیه کننده به جوان ها فرصت کارگردانی می دهد، اما مهر او پای همه این فیلم ها وجود دارد. مانند سری تاکسی که معجزه اقتصادی سینمای فرانسه را رقم زد و هنوز با ساختن ادامه هایی دیگر از این معدن طلا بهره برداری می شود.
ربوده شده کمترین نسبت را رئالیسم در پرداخت شخصیت ها دارد. معلوم نیست برایان جاسوس سیا بوده یا نیجا که موفق می شود به تنهایی از پس این همه آدم مسلح برآید؟! و ظاهراً باید یکی از آن قاتلین خونسرد و عاطفی بسون باشد که حرفه ای است و مهم نیست این پیشینه از کجا می آید. اما در روند نجات دختر بسون و مورل خیلی چیزها را برای او مشروع می کنند از جمله شکنجه و حتی قتل زیر شکنجه که شاید بعضی تماشاگران خشمگین از دزدیده شدن دختری ١٧ ساله را همراه و ارضاء کند. ولی آیا برای اجرای عدالت فطری بایستی قوانین بشری را هم نادیده گرفت؟ بسون و مورل می گویند که این کار با توجه به شناعت کار دختر ربایان و سرسختی شان مجاز است. اما شخصاً مبارزه با فساد درون سیستم پلیس و قدرتمندتر شدن آن را ترجیح می دهم تا نیازی به چنین مامورین خود گمارده ای نباشد. البته این کار مانع از آن نمی شود که در بیشتر لحظات با پدری نومید همدلی نکنم. پدری که در پایان جز تشکری خشک و خالی هیچ دریافت نمی کند. صحنه رویارویی او با همسر سابقش و شوهر وی که دخترش را از وی تحویل می گیرند، و او را تنها رها می کنند به همه فیلم می ارزد.
فیلم قرار است در ماه سپتامبر در آمریکا به نمایش درآید، اما اکران اروپایی آن آغاز شده و به نظر می رسد خیلی زود بودجه ٣٠ میلیون یورویی خود باز خواهد گرداند. یک توصیه به دخترربایان ناگرامی: موقع دزدیدن بچه مردم مراقب باشید که چه کسی را می دزدید و اگر پدر فرد مورد نظر با صدایی آرام، خونسرد و قاطع از پشت تلفن گفت که شما را یافته و مثل سگ خواهد کشت، باور کنید و از خیر این یکی بگذرید!

امیر عزتی

منبع : موج نو