گاهی پای چند بازیگر در میان است !

▪ همیشه پای یک زن در میان است
▪ نویسنده و کارگردان: کمال تبریزی
▪ بازیگران: گلشیفته فراهانی، حبیب رضایی، رضا کیانیان و مهران مدیری
▪ خلاصه داستان: زن و شوهر جوان در پی اختلافاتی که با هم دارند، طلاق می گیرند.
این جدایی مقدمه وقوع رویدادهای عجیبی در زندگی مرد است که ردپای زنی ناشناس این وقایع را مرموزتر می کند. از طرف دیگر، زن بعد از جدایی با رفتارهای متفاوت و دور از انتظار اطرافیانش مواجه می شود و...
کمال تبریزی پیش از «همیشه پای یک زن در میان است» ژانرها و اشکال مختلفی را در سینمای ایران تجربه کرده است؛ «کمدی»، «دفاع مقدس»، «ملودرام» و حتی فیلم و سریال «تاریخی و زندگینامه ای» ژانرهایی هستند که تبریزی طی دو دهه فعالیت حرفه ای در سینمای ایران آنها را آزموده است، اما در این میان بدون شک فیلمهای کمیک او بیش از بقیه آثارش مورد توجه قرار گرفته اند.
به یاد داریم که تبریزی برای نخستین بار با کمدی متفاوت «لیلی با من است» خودش را به طور جدی به سینمای ایران معرفی کرد و در میانه کارنامه آثارش با «مارمولک» توانست توجه تماشاگران بسیاری را به فیلمش جلب کند.
«همیشه پای یک زن در میان است» با این نگاه، احتمالاً در پی موفقیتهای این کارگردان در ساخت فیلمهای موفق کمدی، به تولید رسیده است. فیلم جدید کمال تبریزی، از طرفی یکی از جذاب ترین موضوعات داستانی- روابط زن و شوهری- را محور پرداخت رویدادهایش قرار داده و از طرف دیگر، شکل جدیدی از کمدی را مورد توجه قرار داده که بیشتر به مطایبه نزدیک است تا گونه های تجربه شده دیگری چون فارسها، هزلها و هجوهایی که این روزها به وفور در سینمای ایران یافت می شوند.
«همیشه پای یک زن در میان است» با موضعی جدی، رویدادهایش را مطرح می کند و از همین موضع نیز تماشاگرش را به خنده وا می دارد. به عنوان مثال به برخورد جدی مرد داستان با زن ناشناس در کافه توجه کنید؛ یا فصل گفتگوی مرد با افسر پلیس را به یاد آورید!
این فصول و سکانسهای فیلم بدون تکیه بر اطوار و گفتار مستقیم شوخ طبعانه و خنده دار و با جدیت کامل شخصیت مرد پرداخت شده اند. حتی افسر پلیس هم کاملاً جدی است و با بیان کلیشه های جدی گفتاری، تیپ مخصوص اش باعث خنده تماشاگر می شود.
از این منظر بخشهایی از فیلم تبریزی دارای لحظات نابی از مطایبه کمیک در سینما هستند و این تجربه ای است که تاکنون کمتر در سینمای ایران اتفاق افتاده است. با این وجود کلیت فیلم را نمی توان در این محدوده مورد سنجش و ارزیابی قرار داد. همچنان که «همیشه پای یک زن در میان است» در بخشهای زیادی هم از این لحن جذاب و دوست داشتنی کمدی فاصله می گیرد و گهگاه لوس، بی مزه و مسخره نشان می دهد؛ برخوردهای منشی مرد، بعد و قبل از طلاق گرفتن او از جمله این موقعیتها هستند که با رفتارهای مطایبه آمیزی مثل رفتار پدر دختر با همسرش متفاوت است و حتی به مسخرگی و لودگی هم گرایش پیدا می کند.
علاوه بر این، کمال تبریزی در فیلم جدیدش به خوبی توانسته موقعیتها و گفتار کمیک را در جریان روایت داستانی جذاب و مخاطب پسند تقسیم کند و بر اساس کارکرد و تأثیر مورد انتظارش از موقعیت یا گفتار مناسب بهره بگیرد؛ توقف اتومبیلها و تصادف آنها در مقابل زن، ریختن کارتهای ویزیت در مقابل پدر دختر، برخورد رئیس و پسر بچه همسایه با زن و... از جمله این موقعیتها هستند که به خوبی در متن روایت قرار گرفته اند.
در کنار این موقعیتها، کمدی گفتار کمتر در فیلم مورد استفاده قرار می گیرد. یکی از بهترین مکالمه های کمدی فیلم تبریزی همان گفتار افسر پلیس در مقابل مرد و زن ناشناس است که از جمله فصول زیبای فیلم هم محسوب می شود، اما مجموع «همیشه پای یک زن در میان است» بیشتر متکی به موقعیتهای کمیک اش است تا تأثیرات کمدی گفتار !و دقیقاً به همین دلیل هم هست که فیلم در مقایسه با بسیاری از کمدی های کلیشه ای و سطحی تر معمول در سینما- و به ویژه طنزها و هجویه های تلویزیونی- کار موفق تری است و بهتر و بیشتر با مخاطبانش ارتباط برقرار می کند.نمونه مشابه چنین کارکردی در سالهای اخیر فیلم تقریباً موفق و متفاوت «قاعده بازی» بود که گونه جدیدی در سینمای کمدی ایران محسوب می شد و توجه منتقدان و تماشاگران بسیاری را به خود جلب کرد.
علاوه بر اینها، باید اعتراف کرد که فیلم اخیر کمال تبریزی بخش اعظم موفقیتش را مدیون حضور بازیگرانش است. گلشیفته فراهانی که دیگر این روزها تبدیل به یک سوپر استار در سینمای ایران شده، ناخواسته بر موفقیتهای فیلم دامن می زند چهره جدی و همیشه مغموم گلشیفته به عنوان مثال در صحنه مربوط به دادگاه و اتفاقات غیر قابل پیش بینی و عجیب آن و یا در مواجهه با تغییر ناگهانی رئیس اداره، بخشی از واکنشهای مطایبه آمیز فیلم را با خود به همراه می آورد حبیب رضایی که چند سالی از سینما دور شده بود هم به خوبی توانسته نقش جدی و درگیر با مسأله مرد داستان را با تجربیات قبلی اش در حوزه کمدی- چه تئاتر و چه در سینما- ترکیب کند و برآیند تأثیرات کمیک آن را در اختیار نتایج فیلم قرار دهد.
مهران مدیری هم که دیگر یکی از چهره های تثبیت شده کمدی تلویزیونی است، بخش متفاوت تر کمدی «همیشه پای یک زن در میان است» را به خود اختصاص داده است. فیلم تبریزی به ویژه در سکانسهای مربوط به حضور مهران مدیری، تا اندازه ای از ظاهر جدی اش فاصله گرفته و به طنز گرایش بیشتری پیدا می کند. طنز به گونه ای کاملاً محسوس سطحی تر و ساده تر از مطایبه است و به همین جهت راحت تر و بهتر می تواند تماشاگر را بخنداند؛ به همین خاطر مدیری بیشتر از سایر بازیگران فیلم تماشاگر را به خنده وا می دارد.
فیلم اخیر کمال تبریزی با برشمردن همه این ویژگیها فیلم بدی نیست و با در نظر گرفتن ساخت و پرداخت شیوه های کمدی در آن و مقایسه اش با انبوه آثار نازل و خجالت آور سینمای بحران زده و سطحی کمدی ایران می توان آن را اثر خوبی در سالهای بد سینمای ایران دانست. «همیشه پای یک زن در میان است» تماشاگرش را در سطحی مطلوب به وجد نمی آورد، اما دست کم قابل قبول تر و رضایت بخش تر از کمدی های دیگر سینما و تلویزیون این روزهاست!

مهدی نصیری

منبع : روزنامه قدس