افسردگی درد و درمان

بشر از دیرباز به شناخت خویشتن علاقه‌ای وافر ابراز می‌داشته و در این راه سخت تلاش و کوشش و اهتمام می‌ورزیده و بر همین اساس و میل درونی برای شناخت خویشتن است که حالات سلامت و بیماری برای وی از اهمیتی درخور و شایسته برخوردار شده است.
در ذخایر علمی برجای مانده از قرون کهن نمادها و نشانه‌های این تلاش را می‌توان دقیقا یافت.درهمه افراد بشر شاهد تغییرات گاهگاهی حالات عاطفی هستیم، بدین معنی که شخص ممکن است مدتی خوشحال و زمانی دیگر غمگین باشد. پیش‌بینی رفتار فرد در این زمان‌ها مشکل است.
افسردگی یکی از نخستین اختلال‌های روانی است که پزشکان به شرح آن پرداخته‌اند. افسردگی یکی از شایع‌ترین اختلالات روانی در جامعه است که در گروه مختلفی قرار می‌گیرد که خصوصیت اول و بارز آن تغییر خلق و خو است. افسردگی به عنوان یک بیماری بر کل ارگانیسم اثر کرده و تمام حوزه‌های زندگی یک فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
افسردگی اغتشاشی است که با درجات متفاوت غمگینی، یأس، تنهایی، ناامیدی، شک در مورد خویشتن و احساس گناه مشخص می‌شود. اغلب مردم معمولا در دوره‌ای از عمر خود احساس افسردگی می‌کنند اما عده‌ای دیگر این احساس‌ها را به کرات و به طور عمیق و مداوم تجربه می‌کنند. در بعضی موارد افسردگی برای ماهها و یا سال‌ها تداوم می‌یابد.
مشهورترین حالت افسردگی احساس دلتنگی و دل‌گرفتگی و یا قرار داشتن در حالت خلقی بد است. این احساس‌ها معمولا کوتاه بوده و تاثیرات کم و جزئی بر روی فعالیت‌های معمول روزانه دارند. در سطح بعدی افسردگی نشانه‌ها شدت یافته و برای دوره‌ای طولانی‌تر تداوم می‌یابد.
فعالیت‌های روزمره ممکن است به شدت سخت شوند. اما هنوز شخص قادر به مقابله با آنهاست. به هر حال در این حالت احساس ناامیدی شاید آن‌قدر شدید شود که خودکشی به عنوان تنها راه‌حل به نظر برسد. کسی که افسردگی را تجربه می‌کند ممکن است نوسانات شدیدی را در خلق تجربه کرده و یا حتی آرزوی کناره‌گیری کامل از فعالیت‌های معمول روزانه و دنیای بیرون را داشته باشد.
● عوامل موثر در بروز افسردگی
بروز افسردگی در فرد دلایل مختلفی می‌تواند داشته باشد، از جمله حوادث مختلفی که در دوران زندگی پیش آمده، رفتار دیگر اعضای خانواده نسبت به او، تغییر محل، محل زندگی و یا شکست و ناکامی‌های زندگی را می‌توان نام برد. زنان فقیر، زنانی که در خانه تنها هستند، مردان مجرد و مردان بزرگسال، بیشتر گرفتار این بیماری هستند. کسانی که در کودکی از حضور در اجتماع و فعالیت‌های گروهی و اجتماعی محروم بوده‌اند و بیشتر وقت خود را در منزل گذرانده‌اند در آینده بیشتر در معرض ابتلای به این بیماری قرار می‌گیرند. افرادی که از نظر میزان درآمد در پایین‌ترین سطح قرار دارند نسبت به آنهایی که در بالاترین سطح قرار دارند احتمالا ۳ برابر افسرده‌تر هستند. از جمله عواملی که در بروز افسردگی نقش دارند می‌توان به موارد ذیل اشاره نمود.
▪ اتفاقات زندگی: بسیار عادی است که در زمان روبه‌رو شدن با یک فاجعه غم‌انگیز مانند داغ‌دیدگی و یا از دست دادن شغل افسرده شویم.
▪ شرایط و موقعیت‌ها: ‌اگر ما تنها بوده و دوستی نداشته باشیم، تحت فشار روانی باشیم، نگرانی داشته و یا از نظر جسمی افت کرده باشیم، احتمال بیشتری می‌رود که افسرده شویم.
▪ بیماری جسمی:‌ افسردگی بیشتر زمانی که از بیماری جسمی رنج می‌بریم به سراغ ما می‌آید.
▪ شخصیت :‌هر فردی احتمال دارد افسرده شود اما برخی از افراد احتمال بیشتری برای افسرده شدن دارند.
▪ اعتماد‌به‌نفس ضعیف: ‌این وضعیت خصوصا به جنسیت بستگی دارد در کودکان میزان افسردگی بین دخترها و پسرها تفاوت چندانی ندارد. ولی در اواسط دوره نوجوانی تعداد دختران افسرده بیشتر از پسرها است و مشابه الگوی افسردگی در بزرگسالی است و تقریبا می‌توان گفت نسبت آن دو به یک است.
▪ جنسیت:‌زنان بیشتر از مردان افسرده می‌شوند شاید به این دلیل که مردان کمتر اجازه می‌دهند احساساتشان بارز شود و اغلب بر آنها سرپوش می‌گذارند.لذت بردن از زندگی و علاقمند شدن به انجام کارهای روزمره برای این عده دشوار می‌شود. کارهای لذت‌بخش معمولی مانند خواندن روزنامه و یا تماشای تلویزیون دشوار و تحمل‌ناپذیر می‌شود. وقتی افسردگی به شدیدترین سطح خود می‌رسد ممکن است توانایی واکنش هیجانی را از دست بدهد و به آنجا برسد که احساس خوب و بد چندان تفاوتی برایش نکند و ممکن است با آرزوی مرگ واقعا اقدام به خودکشی کند.
● درمان افسردگی
باید توجه داشت اگر چه حدود ۳۰درصد افراد در طول عمر خود حداقل یکبار درجاتی از این بیماری را تجربه می‌کنند اما آنچه به طور اساسی به درمان نیاز دارد پا برجا بودن حداقل ۵ علامت به مدت ۲هفته است. خوشبختانه راههای موثر فراوانی برای درمان افسردگی وجود دارد که در این رابطه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
ـ چرخه خواب، بیداری خود را تنظیم کنید. در طول روز چرت نزنید تا تنظیم برنامه آسان‌تر شود.
ـ بیشتر کار کنید چون اعتمادبه‌نفس شما را زیاد می‌کند اما اگر در آن واحد مثلا در ۳ جا کار می‌کنید حتما آن را کم کنید چون تنش روانی را زیاد می‌کند.
ـ قهوه کمتر بخورید یک فنجان قهوه شیرین ممکن است افسردگی را دو برابر کند.
ـ ورزش کنید برایتان بسیار خوب است به طور منظم به ورزشی که برایتان مناسب است بپردازید.
ـ تلویزیون کمتر تماشا کنید. تماشای تلویزیون اثر رخوت‌زا دارد و افسردگی را تشدید می‌کند. رخوت و کمبود تحرک افسردگی را تشدید می‌کند. تماشای زیاد تلویزیون درمان افسردگی را مشکل می‌کند.
ـ اگر سیگار می‌کشید بدانید که سیگار باعث تشدید افسردگی می‌شود آن را ترک کنید، اگر نمی‌توانید حتما کمک بگیرید (پزشک و...) ترک سیگار به درمان افسردگی کمک زیادی می‌کند.
ـ کتاب‌های مناسب درباره افسردگی و راههای مبارزه با آن را بخوانید.
ـ از عطرهای مناسب استفاده کنید برخی عطرها مانند گل یاس عملا تحرک فرد افسرده را بالا می‌برد.
ـ مصرف برخی داروها مانند داروهای ضدفشار خون، ضدآلرژی و... افسردگی را تشدید می‌کند. پرکاری یا کم‌کاری غدد مانند تیروئید نیز می‌تواند باعث بروز افسردگی شود. از پزشک خود کمک بخواهید.
ـ شنیدن و نواختن موسیقی مناسب در بهبود افسردگی موثر است اثر یاد شده خصوصا زمانی بیشترین تاثیر را دارد که فرد شخصا اقدام به نواختن موسیقی کند و از این میان سازهای کوبه‌ای دارای بالاترین میزان تاثیرگذاری هستند. یک روانپزشک نواختن موسیقی را شیوه‌ای جهت تخلیه احساسات و هیجانات منفی و همچنین خاطرات ناخوشایند می‌داند.
ـ یکی دیگر از راههای کاهش افسردگی استفاده از نور طبیعی است. نور به بهتر شدن کارکرد بدن کمک می‌کند بنابراین به محض بیدار شدن، پرده‌ها را کنار بزنید تا نور بیشتری به درون اتاق بتابد. از آن بهتر این است که هرچه سریع‌تر از منزل خارج شده و در معرض تابش نور خورشید قرار بگیرید.
ـ با کسی که دوستش دارید در مورد موضوعی لذت‌بخش صحبت کنید. یکی از سریع‌ترین راهها برای مبارزه با افسردگی ایجاد ارتباط با دیگران (افرادی که به آنان علاقه‌مند هستید) است از آنان دوری نکنید.
ـ بسیار مهم است که بر فعالیت‌های اجتماعی خود بیفزایید.
ـ هرگاه احساس تنش می‌کنید از روش‌های خودآرام‌بخشی استفاده کنید. نفس عمیق و پرداختن به امور تفریحی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
ـ لبخند بزنید و تظاهر کنید که خوشحال هستید. راست بایستید و قامت خمیده و افسرده‌وار به خود نگیرید. تحقیقات نشان می‌دهند که شکل‌ چهره واقعا می‌تواند نوع احساس انسان را تغییر دهد. وانمود کردن به تجربه یک حالت عاطفی، واقعا آن حالت را در شما ایجاد می‌کند.
ـ نسبت به یادگیری یک زبان خارجی اقدام کنید. تجربه نشان می‌دهد تلاش برای فراگیری زبانی غیر از زبان مادری میزان اعتماد به‌نفس افراد را به شدت افزایش داده و در آنها ایجاد روحیه‌ای پرنشاط می‌نماید. امتحان کنید.
اگرچه همه پزشکان با درمان بیماری افسردگی، آشنایی دارند، اما روانپزشکان در این امر تخصص دارند. علاوه بر به کار بستن موارد فوق در صورت وجود نقص شیمیایی موجود در افسردگی، عملی‌ترین و مهمترین راه درمان، استفاده از داروهای ضدافسردگی است که انواع مختلف دارند. هر بیمار ممکن است به یک یا چند نوع داروی خاص پاسخ مناسبی بدهد. به هر حال اکثریت قریب به اتفاق بیماران به یک مورد درمان دارویی همراه با بهره‌گیری از خدمات مشاوره و روان‌درمانی پاسخ خواهند داد.

لادن نیک‌پور

منبع : روزنامه همشهری