نقش حروف آغازگر در حروف‌نگاری

حروف، آغازگر یک گفتگوی خوب یا نگارش یک سرود مذهبی هستند. حتی پیش از آن‌که گوتنبرگ مهارت حروف‌نگاری را اختراع کند، حروف آغازگر تخیلی در سرفصل‌ها و هم‌چنین برای تزئین صفحه‌ها در دست‌نویس‌های قرون وسطی به‌کار می‌رفتند. از طرفی بیشتر طراحانی که از گوتنبرگ پیروی می‌کردند نیز حروف آغازگر را به پالت خود افزودند. کاسلون، حروف آغازگر تزئینی را به‌صورت دستی جدا کرد تا با انواع استاندارد به‌کار برد. بودونی یک طیف کامل از حروف بزرگ‌تر از حد معمول را ساخت که وزن و تقسیمات طراحی متن او را کامل می‌کرد. گاراموند، جانسون و باسکرویل نیز حروف آغازگر را وارد فونت‌های خود کردند. این‌طور که به‌نظر می‌رسد حروف آغازگر موجود در متون قرون وسطی برای زیبا جلوه دادن و افزودن زیبائی دیداری، با کلام خدا شروع شده است و گوئی هدف آنها ارتقاء متن به سطحی از هنر بوده است. امروزه حروف آغازگر برای کاربرد مشابه هرچند کم‌تر اثیری به‌کار می‌رود و هدف آن افزودن زیبائی یا تأکید روی شروع یک صفحه، فصل یا پاراگراف است.
● دو نوع حرف آغازگر
قدیمی‌ترین شکل حرف اول، حرفی است که زیر خط کرسی قرار می‌گیرد. در این‌جا حروف آغازگر در یک نسخه و نه در بالای خط نخست متن قرار می‌گیرند. نوع دیگر، حروف آغازگر برجسته است. این تنوع برمبنای خط معیار نخستین خط نسخه بوده و در بالای قطعه متن جای می‌گیرد.
● حرف آغازگر برجسته
تنظیم حروف آغازگر برجسته ساده‌تر است. تنها کافی است تا خط معیار حروف آغازگر را با نخستین خط متن نسخه هماهنگ کنید. در برخی موارد، فاصله بخش راست حروف آغازگر باید با بخش چپ آن رعایت شود تا اطمینان یابید که واژه نخست به‌طور کامل خوانده می‌شود. حروف آغازگر لاتین برای توجه کردن، همان‌هائی هستند که به‌طور معمول در نسخه متن معمولی جای‌گذاری می‌شوند. Y,V,W,T.
● حروف آغازگر بزرگ‌تر از خط حامل
تنظیم این حروف آغازگر کمی دشوار است. آنها باید به سادگی در نسخه قرار گرفته و بالای کاراکتر از نظر دیداری باید با بالای واژه یا واژگان اولیه هماهنگ باشد. اگر حروف آغازگر هم‌چون برخی صورت‌های ”ل“ یا ”ط“ دارای نوک باشند، باید بالای حروف متن قرار گیرند تا به ترکیب دیداری مناسبی دست یابیم. برای حروف آغازگری که پائین نوک‌تیزی دارند باید نوک آنها در پائین خط معیار قرار گیرد تا به ترکیب دیداری درستی دست یابیم. به دلایل مشابهی انتهای مدوری هم‌چون؛ ”هـ“ در فارسی و C و O در انگلیسی نیز باید در پائین خط معیار قرار بگیرند.
● مسائل ردیف
به همراه بیشتر حروف آغازگر بزرگ‌تر از خط حامل، خطوط نسخه متن مجاور با فاصله کافی به شکلی در حالت عمودی ردیف می‌شوند که فاصله‌گذاری مناسب را میان حروف آغازگر و خطوط نسخه‌ای که به آن متصل می‌شوند، ایجاد کنند. (این اندازه به‌طور معمول کم‌تر از فاصله‌گذاری خطوط است). با این حال مانند بسیاری از مسائل مربوط به حروف‌نگاری این دستور کار، استثنا نیز دارد. در برخی موارد برای حروفی که به‌ کار ویژه نیاز داشته باشند وقتی از حروف آغازگر با کناره‌های بخش چپ (در متن فارسی) و راست (در متن‌های لاتین) نامنظم استفاده می‌کنیم، نخستین خط پاراگراف به حرف نزدیک شده و خطوط بعدی با قسمت چپ (فارسی) ساختار آن هماهنگ می‌شوند. گاهی وقت‌ها هم در هنگام به‌کارگیری حروف بالا نوک‌تیز می‌توان، نخستین خط را به بالای کاراکتر نزدیک کرده و بدین ترتیب خطوط بعدی به‌صورت عمودی فاصله‌گذاری و ردیف می‌شوند. کلید اصلی برای بهترین ردیف حروف آغازگر برای ترکیبات دیگر، حروف‌نگاری یکسان است. شاید چیزی که برای یک حرف در یک فوت مناسب است، برای حرف مشابه در یک فونت دیگر مناسب نباشد. برای تشخیص بهتر به کاراکترها و متن بنگرید و درباره چگونگی ظاهر آنها تصمیمات طراحی خود را اتخاذ کنید.
● دیداری
برخی حروف آغازگر باید به‌صورت بیرون زده از حاشیه راست مجموعه متن تنظیم شوند تا از نظر دیداری با حاشیه هماهنگ باشند. برای مثال وقتی حرف آغازگر ”ک“ است، بخش زایده سمت چپ نوار در بالای آن باید وارد حاشیه راست شود. حروف مدور همانند ”هـ“ باید به‌تدریج وارد حاشیه راست شوند تا از نظر دیداری یک حاشیه سمت راست ردیف شده را ایجاد کنند.
● انتقالات
به‌طور معمول واژگانی که در حروف لاتین با حروف آغازگر شروع می‌شوند با حروف بزرگ کامل می‌شوند. در این متن‌ها وقتی نخستین واژه دارای یک یا دو حرف باشد، انتقال برای به‌کارگیری حروف بزرگ در قالب دومین واژه را ساده می‌کند. در این صورت اگر واژه یا حرف آغازگر، یک نام حقیقی بوده و برای ایجاد انتقال متن از حروف بزرگ ا ستفاده می‌کنید، همه نام باید به‌صورت حروف بزرگ باشد، بنابراین نخستین حرف از هر واژه در نام باید به‌صورت بزرگ و باقی حروف، کوچک باشند تا بتوان آن را از متن توضیحی تشخیص داد.
● موارد ویژه
در برخی موارد حروف آغازگر در کادرهای تزئینی قرار می‌گیرند. در این‌صورت، فاصله تا سمت راست کادر باید از نظر دیداری مشابه فاصله خط متن باشد. در هنگام به‌کارگیری، علامت نقل قول استفاده می‌کنید، علامت بازشونده باید اندازه‌ای میان اندازه حرف آغازگر یا اندازه نقطه نسخه متن داشته باشد، اما ردیف آن باید از نظر دیداری در بالای حرف باقی بماند. از نظر تاریخی حروف آغازگر برای متن‌هائی که از فونت بدون زایده استفاده کرده، به‌کار نرفته‌اند. این یک قانون برمبنای سنت بوده و همگی می‌دانیم که این قوانین برای چه ساخته شده‌اند.
● سرگرمی
خلاقیت با حروف آغازگر کار جالبی است. سعی کنید پیش از حروف آغازگر ابتدائی تزئینات جزئی را به آن بیفزائید. شاید در یک متن لاتین بتوان یک حرف کوچک را به‌جای حرف بزرگ به‌کار برد. شما می‌توانید حرف آغازگر متن را در یک مربع یا دایره ساده قرار دهید. حتی می‌توانید آنها را با دست طراحی کنید. این کاراکترها می‌توانند بسیار ساده یا با تزئینات همراه باشند. فقط کافی است که ظاهر خوبی داشته باشند. در حالی‌که ممکن است پروژه بعدی شما به اندازه یک متن قرون وسطائی ممتاز و عالی نباشد، شاید تعداد کم‌ حروف آغازگر همان چیزی باشد که برای ارتقاء نتیجه نهائی به آن نیاز دارید.
● نوارهای جانبی در حروف‌نگاری لاتین
طبقه‌بندی‌ غیرقابل طبقه‌بندی‌ها
از آن‌جا که سابقه حروف آغازگر طولانی است، بیش از آن‌که تصور شود در اشکال و اندازه‌های گوناگونی ارائه شده‌اند و با این‌که هیچ‌کس به دنبال طبقه‌بندی منظم آنها نبوده است، ما آنها را به سه گروه اصلی تقسیم می‌کنیم: حروف بزرگ، حروف بزرگ تزئینی و حروف تصویری.
● حروف بزرگ
حروف بزرگ، فونت‌های تکی هستند که برای به‌کارگیری به‌عنوان حروف آغازگر، فونت‌های عنوان از خانواده‌های قلم متن یا حروف بزرگ زیبا از فونت‌های معمولی طراحی شده‌اند. شاید متداول‌ترین فونت‌ عنوان که در حال حاضر نیز در دسترس است، Trajan باشد. فونت‌های دیگر عنوان‌بندی Perpetua Titling و Bembo Titling هستند.
● حروف بزرگ تزئینی
حروف بزرگ، تزئینی همان‌گونه که نامشان نشان می‌دهد از حروف بزرگ Roman ساده، تزئینی‌تر هستند. آنها در ابتدا حروف دقیقی بوده‌اند که در چوب بریده شده یا به‌عنوان فونت‌های فلزی قالب‌گیری می‌شدند. Gill Floriated و Lombardic دو نوع از الفبای حروف آغازگر متفاوتی هستند که به‌صورت دستی ایجاد شده‌اند. قرار نبود از هیچ‌کدام به‌عنوان فونت استفاده شود اما هر دو انتقال به‌خوبی وارد متون شدند. حروف آغازگر Castellar و Schoeffer Initials فونت‌های دیجیتالی هستند که در فلز قالب‌گیری شده‌اند. این حروف آغازگر برای نخستین‌بار در اواخر قرن نوزدهم منتشر شده و در فهرست طیف سبک‌ها قرار گرفتند. با این‌حال نیازی نیست که تمام حروف تزئینی، بررسی علمی و تحقیقی صورت‌های حروف باستانی باشند. گاهی وقت‌ها بهتر است به‌جای عالمانه بودن کمی هم شوخ‌طبع بود. حروف آغازگری هم‌چون مانند نمونه‌هائی که در Buccaneer یا ITC Kendo مشاهده شد، برای این موارد مناسب هستند.
● حروف تصویری
همان‌گونه که نامش نشان می‌دهد، حروفی بسیار نامتعارف یا توضیحی هستند، به اندازه‌ای که نمی‌توان آنها را تنها حروف بزرگ یا خیالی نامید. برخی از آنها همانند Hibiscus یا Daylilies با گل‌ها تزئین شده‌اند و فونت‌های دیگری هم‌چون Skreech Caps نامفهوم بوده و برخی دیگر هم مانند ITC Stained Glass یا Ben Franklin Initials بیشتر از فونت بودن، تصویر هستند.

منبع : نشریه تخصصی هنر و رایانه