کارتون های عروسکی ایرانی دوران کودکی ما

آن موقع ها تلویزیون دو کانال بیشتر نداشت. هر کدام شان هم فقط یک ساعت برنامه کودک پخش می کردند. کانال اول، ساعت ۵ تا ۶ و کانال دوم، ساعت ۶ تا ۷ برنامه کودک داشتند. به نقل از همشهری جوان برنامه جمعه ها و باقی روزهای تعطیل فرق می کرد و تقریبا مثل حالا بود. بعدها کانال اول، نیم ساعتی را تحت عنوان برنامه خردسالان به اول برنامه کودک هر روزش اضافه کرد. به طور طبیعی برنامه که شروع می شد، اول از همه مجری را می دیدیم. بعید می دانم هم سن و سال های من خاطرات خوب و به یاد ماندنی اجراهای خانم خامنه ای در کانال اول را فراموش کرده باشند.
چهره مهربانی که حرف های شیرینش را با صدایی گرم و لبخندی دل نشین برایمان می گفت و بی اغراق همگی دوستش داشتیم. اسم این مجری از همان بچگی این طوری توی ذهن های ما ثبت شده و هیچ جور هم نمی شود پاکش کرد. برخلاف مجری های دیگر مثل محمد حسینی و حسین رفیعی و فرزاد حسنی و رضا رشیدپور، فقط از سادگی و صمیمیت خوشش می آمد. او هیچ تلاشی برای متفاوت بودن نداشت. کلمات قلمبه سلمبه نمی گفت، ژانگولر اجرا نمی کرد و ... ولی در عین حال اتو کشیده و خشک و رسمی هم نبود. راجع به راز و رمز ماندگاری خانم خامنه ای می شود خیلی حرف زد، اما چه فایده وقتی الان سال هاست که از او خبری نیست.
بعد از او، الهه رضایی مجری برنامه کودک شبکه اول شد که هنوز هم بعضی اوقات برنامه اجرا می کند و البته مجری موفقی به حساب می آید. مریم افشار هم مجری دوست داشتنی شبکه دوم بود. صدای زیر و البته مهربان او باعث شده بود که جای خودش را خوب بین بچه ها باز کند. اما به جز تیتراژ ایرانی و مجری های وطنی، برنامه کودک و نوجوان کلی انیمیشین عروسکی و کارتونی و سریال های تلویزیونی و آیتم های کوتاه میان برنامه ای تولید داخل هم داشت.
● لاشخور لای آشغال ها
حمید جبلی، اکبر عبدی، حسین محب اهری، آتیلا پسیانی و مرحوم حسین پناهی اسم همه این آدم ها با سریال های محله برو بیا و محله بهداشت سر زبان ها افتاد. محله بهداشت و محله برو بیا، دو تا مجله تصویری بودند که آیتم های به طور تقریبی ثابتی داشتند. این الگو سال ها بعد در مجموعه فرار برگ، هزار رنگ هم کمابیش تکرار شد.
از نظر محتوایی هم دو مجموعه بچه ها سلامت باشید و بچه ها مواظب باشید با هدف رساندن پیام های بهداشت و ایمنی و سلامت به مخاطب، شباهت هایی با محله بهداشت داشتند. شاید هنوز از بچه ها سلامت باشید لاشخوری را که با هیبت گنده و یغورش لا به لای آشغال ها و ول می خورد اگر نه، افسردگی بعد از ظهرهای جمعه را که با اشک های بچه های حادثه دیده بچه ها مواظب باشید گره خورده بود، هیچ کس فراموش نمی کند.
● خونه شون در داره
شاید شروعش با بازم مدرسم دیر شد اکبر عبدی باشد. مثل آباد سریال دیگری بود که تیم محله برو بیا تولیدش کردند. اوسا علم علم که مرحوم ژیان نقش خیاط را در آن بازی می کرد و مریض خر خورده با نقش آفرینی مرحوم داورفر و عبدی به عنوان پدر و پسر طبیب، از معروف ترین اپیزودهای مثل آباد بودند.
در خانه را یادتان هست؟ اکبر عبدی و بابک بادکوبه و شهلا ریاحی و رویا افشار؟ جواد و پسر خاله اش مرتضی؟ فندوق، آروم بگیر ... آروم بگیر چی؟ خونه شون در داره در خونه شون کلون داره، اتاقش تاقچه داره، حیاتش باغچه داره، باغچه میونش گل گلی، کنار حوضش بلبلی، لای لای لای ... دیگر گفتن ندارد.
علی کوچولو با بازی فرزانه کابلی و امید آهنگر و صدای فهیمه راستکار. با آن فرم عجیب و غریب که به جای فیلم برداری از عکس برای نشان دادن قصه استفاده شده بود و علی کوچولو با نمایش سه چهار عکس از سر کوچه به اتاقش می رسید یا مادرش را طی ۲ عکس می بوسید.قصه های مجید را تیم هوشنگ مرادی کرمانی، کیومرث پور احمد و مهدی باقربیگی ساختند از یکی ۲ سریال مهم دیگر فقط نامی به میان می آوریم
● منم می شم بابای حمید
زیر گنبد کبود همان آقای حکایتی. قصه باغ بزرگ، قصه گل قشنگ، قصه شیر و پلنگ، قصه موش زرنگ ... بهرام شاه محمدلو با عباس و مهرداد و حمید جمع می شدند، قصه ای می خواندند و برایمان بازی می کردند.
● دراکوتا تا به تا
هر چه قدر دستمان در انیمیشین کارتونی خالی است، عوضش در انیمیشین عروسکی با توپ پر حاضریم. شاید بخش عمده اش را هم مدیون مرضیه برومند و عادل بزدوده باشیم که سرحال و قبراق در واحد کودک و نوجوان صدا و سیما فعالیت می کردند.
● خونه مادر بزرگه
با یک تیم قوی در طراحی و ساخت عروسک ها، نوشتن متن مجموعه و عروسک گردانی و دوبله رضا بابک، فاطمه معتمد آریا، بهرام شاه محمدلو، مریم سعادت و آزاده پور مختار به جرأت یکی از بهترین آثار کودک و نوجوان بعد از انقلاب است. موفقیت این مجموعه به حدی بود که سازندگانش را به فکر ساختن سری دوم آن (با اضافه کردن هاپوکومار) انداخت.مدرسه موش ها با حضور کپل و نارنجی و دم باریک و دم دراز و گوش دراز و سرمایی، تجربه موفق دیگری از برومند بود که ساختن فیلم شهر موش ها را هم در پی داشت. دیو ... دیو ... دارم می شنوم و ایش! بدم میاد از این بچه موش ها تا سال ها ورد زبان بچه ها بود.زی زی گولو آسی پاسی دراکوتا تا به تا که لیلی رشیدی و امیر حسین صدیق را به سینمای ایران معرفی کرد هم کار برومند بود که البته با دوبله عالی آزاده پور مختار، توک زبانی حرف زدن رضا فیاضی و جمالی گفتن های مریم سعادت، جای خودش را حسابی بین بچه ها باز کرد.هادی و هدی و قلی و بابا علی هم از دیگر مجموعه های موفق عروسکی به شمار می آیند.
عرضه عروسک های هادی و هدی در بازار و دهان به دهان چرخیدن اصطلاح قلی جون این یه ضرب المثله بین مردم، خود گواهی بر این مدعاست. این وسط فقط انیمیشنی عروسکی بد فرم روی اعصاب بود. آن هم بعد از ظهر جمعه کار و اندیشه با آن پلان آخر تیتراژش که این دو تا یکی می شوند و با سر ضرب های آهنگ، دست هایشان را به طرفین پرتاب می کردند. بلاهت های بی حد و غایت کار و بچه مثبت بودن اندیشه همراه با پیام اخلاقی تابلویش که این ۲ جدا از هم و به تنهایی دردی را دوا نخواهند کرد تحمل این مجموعه را برای ما کاری عذاب آور کرده بود.
● عروسک ها و مجری ها
سمبل این نوع برنامه ها، صندوق پست است. همان کلاه قرمزی! ایرج طهماسب به خواب هم نمی دید که با خلق این شخصیت کودکانه بازی گوش کار خراب کن سمج و در عین حال دوست داشتنی، اسمش به عنوان کارگردان پر تماشاگرترین فیلم تاریخ سینمای کشور ثبت شود. اما این آقای قرمز کلاه و پسر خاله اش که صدای حمید جبلی هر ۲ را به سخن گفتن وا می داشت، ناممکن را ممکن کردند!
البته برنامه های این چنینی که با حضور مجری و یک یا چند عروسک ساخته می شود، سابقه ای طولانی در تلویزیون دارد. از هاچین و واچین بگیر تا آقا جبلیم ضمن این که یک سریال تلویزیونی هم با ساختاری شبیه به این ساخته شده است. اوسابابا مرد بی پسر و همسر و برادر و خواهری که تنهایی اش را با مظفر و بهادر و گل بهار عروسکی پر کرده بود و روزگار می گذراند.
تنبلی بهادر با آن زبان قرمز و سر کچل و آتیشی شدن گلی خانم از مؤلفه های قابل ذکر اوسا بابا هستند که البته هیچ وقت معلوم نشد چرا عروسک ها را برای دوستی خود انتخاب کرده استوقتی همین حالا هم به خاطر ضعف های فنی و تکنولوژیک، در کشور ما انیمیشن حسابی و به درد بخوری که بتواند مخاطب را چند دقیقه ای پای تلویزیون نگه دارد، چندان ساخته نمی شود، دیگه از سال های دور که هنوز حتی کامپیوتر به ایران نرسیده بود، چه توقعی دارید.

منبع : روزنامه خراسان