تحلیل هندسی و جنبشی ریز پهنه ساختاری لانیز، شاهدی بر تکامل ساختاری جنوب البرز مرکزی

ریزپهنه ساختاری لانیز که میان بین گسلهای آهار - میگون در شمال و امام زاده داوود در جنوب قرار دارد، یکی از ریزپهنه های ساختاری جنوب البرز مرکزی است که بین گسلهای اصلی راندگی همروند با راستای رشته کوه تشکیل شده است. در این مقاله، هندسه ساختاری ریزپهنه لانیز به عنوان نمونه ای از این ریزپهنه ها و بر مبنای نتایج به دست آمده از تحلیل هندسی و جنبشی ساختارهای آن و میزان کرنش عامل دگرشکلی، تبیین شده و الگوی ساده شده ای از مراحل تکامل ساختاری آن که می تواند قابل تعمیم برای تکامل ساختاری جنوب البرز مرکزی باشد، ارایه گردیده است. تحلیل هندسی و جنبشی ساختارها بر مبنای بررسی ها و برداشتهای صحرایی نشان داد که گسلهای راندگی با مولفه های کوچک تر راستالغز و جهت شیب و رانشهای متفاوت شمالی و جنوبی، از ساختارهای اصلی کنترل کننده دگر شکلی این ریزپهنه هستند.
هندسه این گسلهای راندگی با رانشهایی در جهت های مختلف، به که واحدهای قدیمی تر که در بخشهای میان آنها به سطح رسیده اند، شبیه به هندسه ساختارهای بالا رانده بوده و در دیگر ریزپهنه های ساختاری جنوب البرز مرکزی نیز دیده می شوند. همه این گسلها، با تاق ریختهای فرادیواره ای و ناوریختهای فرودیواره ای نامتقارن همراه بوده و بر مبنای تحلیل هندسی، از نوع چینهای تشکیل شده در اثر انتشار گسلهای راندگی هستند. این گسلهای راندگی اصلی به وسیله گسلهای با راستای تقریبا شمالی - جنوبی و با مولفه چبره تر راستالغز جابه جا شده اند و اثر دگرشکلی آنها همچنین موجب چرخش و خمیدگی ناحیه لولایی چینهای همراه با گسلهای راندگی اصلی شده است. به نظر می رسد این گسلهای تاخیری، در مراحل تکامل ساختاری البرز در اثر برهم کنش این رشته کوه با پهنه مقاوم خزر در ترشیری پسین و با تغییر رژیم زمین ساخت فشارشی به ترافشارشی، فعال شده اند. میزان پایین مقادیر کرنش اندازه گیری شده، نازک پوسته بودن این زمین ساخت را نشان می دهد.

علی یساقی
علیرضا عباسی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی