همایش بیمه در نفت ، گاز و پتروشیمی

تیر ماهی که گذشت، مؤسسه اطلاع رسانی نفت، گاز و پتروشیمی میزبان برپایی همایشی با عنوان »بیمه در نفت، گاز و پتروشیمی« در سالن همایش های المپیک تهران بود. این همایش در۳ محور شامل »فرصت ها و چالش های بیمه«، »مدیریت ریسک« و »اصول بیمه گری و کاربرد آن در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی«، مدیران، کارشناسان و پژوهشگران شرکتهای خصوصی نفت و گاز و پتروشیمی و اهالی صنعت بیمه کشور را مخاطب قرار داد.
در این گزارش، علاوه بر معرفی مختصر همایش و نحوه برگزاری آن، گزیده ای از سخنرانی های کلیدی همایش نیز گنجانده شده که از نظر می گذرد.
برپایی همایش بیمه در نفت، گاز و پتروشیمی« را باید پاسخی طبیعی به نیاز کشور در رفع ابهامات بیمه گذاری در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی دانست. بیمه، به رغم حضور یکصد ساله صنعت نفت در ایران، هنوز به طفلی نوپا می ماند که نمی تواند سرمایه گذاران را با خاطری آسوده مقابل انواع ریسک های اقتصادی، عملیاتی و فنی، زیست محیطی، حمل و نقل و مانند آن قرار دهد. به همین دلیل است که گردهمایی اهالی صنعت نفت و گاز و پتروشیمی و بیمه در یک سمینار را باید به فال نیک گرفت و فرصتی مغتنم برای شناخت و ریشه یایی مشکلات و چاره اندیشی برای رفع آنها دانست.
این همایش با هدف بررسی ویژگی ها و نیازهای بیمه ای صنعت نفت، گاز و پتروشیمی، بررسی حوزه های مختلف همکاری صنعت بیمه و صنایع یاد شده، بررسی نقش کارشناسی در بیمه این صنایع، ارایه توانمندیهای صنعت بیمه براساس رشته های مختلف بیمه ای، ارایه تجارب بین المللی در بیمه صنایع نفت، گاز و پتروشیمی و بررسی نقش مدیریت ریسک بیمه ای در این صنایع برپا شد.
● سازمان همایش
آیت کریمی عضو هیأت مدیره بیمه پارسیان به عنوان دبیر و بهزاد ایثاری عضو هیأت مدیره بیمه کارآفرین به عنوان دبیرعلمی در این همایش حضور داشتند. دکتر سعید خرقانی دبیرکل سندیکای بیمه گران ایران به عنوان دبیر کمیته راهبردی همایش فعالیت داشت و مجتبی سهرابی مشاور عالی شرکت بیمه ایران در امور انرژی ریاست شورای علمی همایش را عهده دار بود.
در این همایش، ضمن ارایه مقالات منتخب، یک سمینار آموزشی با عنوان »مدیریت ریسک و کاربرد آن در صنایع نفت، گاز و پتروشیمی« توسط بهزاد ایثاری دبیر علمی همایش برپا شد.
صنعت بیمه و توزیع داخلی ریسک صنایع نفت، گاز و پتروشیمی (موانع و ضرورتها) دکتر جواد فرشباف ماهریان - ریاست کل بیمه مرکزی ایران
انرژی های فسیلی از منابع اصلی تأمین کننده انرژی برای حیات انسانها هستند و به نظر نمی رسد که روند موجود در آینده نزدیک تحول عمده ای را شاهد باشد. در این میان نفت و گاز بخصوص برای کشور ما از اهمیت دوچندانی برخوردار است. فرآیندهای تولیدی صنایع نفت و گاز، شامل مراحل طولانی و متعددی چون اکتشاف، انتقال، پالایش، پتروشیمی و انتقال به بازارهای مصرف داخلی و خارجی و توزیع است. فرآیندهای تولیدی مربوط به نفت و گاز به دلایل زیر سرشار از انواع ریسکها و خطرهای اقتصادی، اجتماعی و فنی و تکنولوژیکی و ریسکهای مربوط به حوادث عادی و طبیعی بوده و بیش از هر فعالیت دیگری نیازمند پوششهای بیمه ای است.
ـ وابستگی شدید زوایای گوناگون حیات اقتصادی و اجتماعی جوامع به نفت و گاز
ـ خشونت اجتماعی
ـ تحریمهای اقتصادی
ـ فاصله دور مصرف کنندگان و تولید کنندگان این عرصه از هم
ـ طولانی مدت بودن قراردادهای مربوط به این صنایع که معمولاً از دوره تصدی حکومتها و دولتها بیشتر است
ـ عدم پرداخت و نقض قراردادها
ـ خطر خیزی بالای مواد اولیه مصرفی و محصولات تولیدی صنایع فوق
ـ تنوع و وسعت محصولات تولیدی صنایع فوق
ـ پیچیدگی های فنی و تکنولوژیکی بالا و متنوع در مورد این صنایع
ـ روابط پسین گسترده و متنوع موجود میان این صنایع و بخشهای گوناگون اقتصادی و مصرفی و شاید به همین جهت باشد که استفاده از »روش خود بیمه ای« برای شرکتهای مهمی چون بریتیش پترولیوم (BP) و شل توجه پذیر شده و آنها ریسکهای محیط فعالیت خود را به این شیوه پوشش می دهند.
اما در کشور ما علی رغم اینکه یکی از کانونهای اکتشاف و استخراج، انتقال، پالایش و صادرات نفت و گاز و همچنین تولید و توزیع فرآورده های گوناگون مرتبط در جهان است توجه چندانی به این موضوع نمی شود.
در حالیکه نزدیک به۲۷ درصد تولید ناخالص داخلی کشور مربوط به گروه نفت است تنها۳ درصد از پورتفوی صنعت بیمه کشور به نفت و انرژی اختصاص دارد. این در حالیست که ریسکهای حوزه تولید و توزیع نفت و گاز و فرآورده های آن جزء ریسکهای بالا (High Risk) هستند و لذا با توجه به تنوع و گستردگی قابل ملاحظه ریسکها در این عرصه، در حالت عادی قاعدتاً سهم آن از پورتفوی صنعت بیمه باید بسیار فراتر از این ارقام باشد.
گسترش تور اطمینان صنعت بیمه کشور در بخش نفت و گاز و ایجاد تعادل در خروج ارز از کشور از قبل این پدیده، نیازمند تعامل و همراهی بیشتر صنعت بیمه و صنایع نفت و گاز کشور است. برای این منظور از یک سو دست اندرکاران بخش نفت و گاز، باید اعتماد بیشتری به بیمه گران داخلی داشته و حتی در این راه کمک کننده به آنان باشند و از سوی دیگر بیمه گران داخلی نیز با افزودن بر توان فنی و مالی خود، در میدان رقابت با بیمه گران خارجی کارآمدی خود را نشان دهند، گو اینکه با تلاش و کوشش فزآینده خود توانسته اند سهم واگذاری به خارج ریسکهای قبولی خود از بخش نفت و انرژی را از۲۱ درصد در سال۸۳ به۱۶/۷ درصد در سال۸۵ کاهش دهند.
نگرشی بر همکاری های متقابل دو صنعت دکتر مهدی کرباسیان رئیس هیأت رئیسه صندوق بازنشستگی نفت ایران بیش از دو دهه از بحران سرمایه گذاری در صنعت نفت، گاز و پتروشیمی می گذرد. در اواسط دهه۹۰ میلادی قیمت نفت به شدت پایین آمده و عرضه بیش از تقاضا بود. در فاصله سالهای۱۹۸۶ تا۱۹۹۶ تلاش اوپک برای تعیین قیمتها و هماهنگی تولید شکست خورد، به طوریکه در سال۱۹۹۷ قیمت نفت تا بشکه ای زیر۱۰ دلار هم رسید. این موضوع نتیجه رقابت ناهماهنگ شرکت های نفتی کشورهای درحال توسعه در عرضه نفت بیشتر با قیمتهای پایین تر بود.
سرمایه گذاری در نفت نیاز به سرمایه گذاری سنگین و تکنولوژی پیشرفته دارد. دارندگان سرمایه که عمدتاً ساکن کشورهای توسعه یافته اند، تا زمانیکه تأمین لازم برای سرمایه گذاری نداشته باشند تمایلی به انجام این امر نشان نمی دهند. این صنعت بیمه است که به عنوان خدمتگزار اقتصاد به آنها در مقابل خطرهایی که منشاء اقتصادی، انسانی، سیاسی و حوادث طبیعی دارد پوشش های مختلف بیمه ارایه می دهد. بیمه گران خسارتهایی را که در مراحل اکتشاف، استخراج، فن آوری و عرضه ناشی از تحقق خطرهای مختلف از جمله انفجار، آتش سوزی، زمین لرزه، پیمانکاری، نصب تجهیزات و ماشین آلات ایجاد می شود و همچنین خطرهایی را که برای نیروی انسانی آنها پیش می آید، جبران می کنند.
علاوه بر سرمایه سنگین، صنعت نفت نیاز به تکنولوژی پیشرفته دارد. برای استفاده از این تکنولوژی، تأمین نیروی انسانی متخصص و ماهر امری اجتناب ناپذیر است.
خوشبختانه صنعت نفت ایران، پس از ملی شدن آن به ویژه در۳ دهه اخیر توانسته هر روز نسبت به روز قبل وابستگی خود را کاهش داده، به طرف خود کفایی حرکت کند، به طوری که در حال حاضر، از مرحله اکتشاف تا مرحله بهره برداری تولید و پالایش توسط متخصصین ایرانی انجام می شود. خوشبختانه اگر چه از همکاری بین صنعت بیمه و صنعت نفت، گاز و پتروشیمی مدت زیادی نمی گذرد، ولی در همین مدت کوتاه همکاریهای کارشناسان هر دو صنعت موجب شده تا صنعت بیمه با ایجاد کنسرسیومی بتواند ظرفیت داخلی را اشباع کرده و برای مازاد آن به بیمه گران اتکائی بین المللی مراجعه کند.
ریسک هایی که صنعت نفت، گاز و پتروشیمی را تهدید می کند با استفاده از تکنیک های مدیریت ریسک، شناسایی، ارزیابی، کنترل و تأمین مالی شده است. برای آن دسته از ریسک ها که بیمه پذیرند، توسط صنعت بیمه نامه صادر شده و برای برخورد، حذف یا کاهش باقی ریسک هایی که بیمه پذیر نیستند توسط متخصصین صنعت نفت تدابیری اندیشیده می شود.
شاید بتوان گفت که این صنعت، پیچیده ترین صنعت با سرمایه گذاریهای عظیم است که برخی از طرح های آن حاصل سالها تلاش و کوشش متخصصین صنعت نفت است که به بهره برداری می رسد، بنابراین برای شناسایی ریسک های بیمه پذیر، کارشناسان صنعت بیمه نیازمند همکاری کارشناسان هر دو صنعت هستند. چون شرکتهای بیمه برای ارزیابی ریسک و شناسایی کانونهای خطر و حادثه ساز، از نیروهای متخصص برخوردارند و با آشنایی به این اطلاعات به کمک کارشناسان صنعت نفت شتافته و آنها را یاری می کنند و چون بخشی از سرمایه های بیمه شده مازاد بر ظرفیت نگهداری صنعت بیمه داخلی به بیمه گران ارشد اتکائی که عمدتاً نرخ و شرایط ریسک را نیز تعیین می کند واگذار می شود، به اطلاعات جامع و کاملی از ریسک بیمه شده نیاز است تا نرخ یا حق بیمه تعیین شود.
این اطلاعات را عمدتاً کارشناسان و متخصصین صنعت نفت در اختیار بیمه گران قرار می دهند. البته نرخ های اعلام شده لازم است به تأیید بیمه مرکزی ایران برسد و قانون و مقررات بیمه گری رعایت شود. طی کردن این مراحل نیز از پیچیدگی خاصی برخوردار است، چون در گذشته بازار بیمه اتکائی به نفع واگذارنده ها بوده است، چرا که در بازار بین المللی ظرفیت مازاد وجود داشت و بیمه گران اتکائی در فضای رقابتی شرایط مطلوبی به بیمه گران واگذارنده ارایه می کردند، ولی بعد از حادثه۱۱ سپتامبر بازار اتکائی بین المللی به کلی تغییر کرد. بیمه گران اتکائی شرایط را برای بیمه گران واگذارنده سخت کردند، ضمن اینکه چون بازار اتکائی با کمبود ظرفیت مواجه شد، نرخ و حق بیمه ها نیز افزایش یافت. به هر حال بازار تولیدکنندگان و صادر کنندگانی نظیر ایران با مشکل جدی مواجه نشد. هر دو صنعت با همکاری همدیگر پوشش های اتکائی خود را عمدتاً از بیمه گران اتکائی با رتبه بندی بالا نظیر شرکت بیمه اتکائی مونیخ و سوئیس تأمین کرده اند.
همکاری بین صنعت بیمه و صنعت نفت خوشبختانه نزدیک است و با توجه به اینکه ثروت و دارائی های ملی کشور در صنعت نفت مطرح است، به همین خاطر بایستی صنعت بیمه نهایت تلاش و سعی خود را به کار بندد تا ثروت و دارائی های ملی حفظ شود.

نویسنده: مهندس مجید محمدخانی

منبع : ماهنامه نفت پارس