حیات طیبه از منظر اصولگرایی اصلاح طلبانه

ترجمان نیل به سوی حیات طیبه در عرصه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نگرشی است که ما آن را اصولگرایی اصلاح طلبانه می خوانیم.
قرآن کریم مخزن معرفت و مرجع برترین دستورات در باب زندگی انسانی است. زندگی انسانی از منظر قرآن، تعریف خاصی دارد. بهترین نوع آن زندگی یا حیات طیبه است و غایت و هدف هر مسلمانی می بایست نهایتا وصول به آن شیوه خاص از حیات باشد. حال باید دید این حیات طیبه چگونه مختصاتی دارد و آیا می توان آن را در وجوه فردی و شخصی خلاصه کرد یا اینکه ابعاد اجتماعی آن بسیار وسیع و سرنوشت ساز است.
مضمون آیه سی و هشتم از سوره مبارکه رعد این است که برای احراز "حیات طیبه"، ایمان کفایت نمی کند و آنچه شرط ضروری است عمل صالح است. عمل صالح حوزه فردی و اجتماعی زندگی انسان، هر دو را شامل می شود. بدین معنا برای وصول به حیات طیبه می بایست زمینه های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و حتی اقتصادی هر جامعه ای در جهت نیل به آن غایت اعلی سو گیری شده باشند.
انقلاب اسلامی ایران تحولی بود که مهمترین هدف آن ایجاد زندگی سعادتمندانه برای مردم این مرز و بوم و ارائه الگویی برای همه آزادگان جهان به حساب می آمد. نیرویی که انقلاب را به پیش برد حس دینی و علایق پر شور مذهبی مردم مسلمان ایران بود و لاجرم حیات سعادتمندانه در نظر آنان نمی توانست با "حیات طیبه" مورد تاکید قرآن تفاوت داشته باشد.
انقلاب اسلامی ایران با توجه به مضامین برجسته قآنی اش، متضمن این اصل بود که قرآن نسخه جامعی برای همه‌ انسان‌ها است و قانونی است که می‌تواند "حیات طیبه" را به یکایک انسان‌ها هدیه کند. حیات طیبه به معنای ملازمت سعادت دنیوی و اخروی است. خداوند در سوره مبارکه نحل آیه ۹۷ می فرماید: «من عمل صالحا من ذکر او انثی و هو مؤمن فلنحیینه حیاه طیبه و لنجرنیهم اجرهم باحسن ما کانوا یعملون؛ هر کس عمل صالح انجام دهد، در حالی که مؤمن است، خواه مرد یا زن به او حیات و زندگی پاکیزه می بخشیم و آنها را به بهترین اعمالی که انجام می دادند پاداش خواهم داد».
انقلاب اسلامی ایران نیز حرکتی بود برای تحقق همین اصل. چنانکه از مضمون فرمایشات رهبر معظم انقلاب مستفاد می شود حیات طیبه، یعنی یک ملت، هم از لحاظ مادی و زندگی روزمره و رفاه و امنیت و دانش و سواد و عزت سیاسی و استقلال اقتصادی و رونق مالی برخوردار باشد، هم از جهت معنوی، انسان‌های مؤمن و خداشناس و پرهیزگار و برخوردار از اخلاق والای الهی در آن زندگی کنند.
این حیات طیبه است. در برخی از نقاط دنیا رونق اقتصادی و رفاه مادی تا حدودی تحقق یافته است، اما معنویت جایی در آن میان ندارد. وقتی معنویت در جامعه وجود ندارد، رفاه اقتصادی هم فایده‌ای نمی‌بخشد، تبعیض را برطرف نمی‌کند، عدالت اجتماعی به وجود نمی‌آورد، گرسنگی را ریشه کن نمی‌کند و فساد را از بین نمی‌برد.
حیات طیبه به جز آنکه مبین توامان بودن زندگی سعادتمندانه مادی و معنوی است، ناظر بر یک همنشینی مبارک دیگر نیز هست. خود قرآن در سوره ابراهیم آیات مبارکه بیست و چهار و بیست و پنج، حیات طیبه را به درخت تشبیه می کند. درخت از یک سو ریشه در خاک دارد و این مظهر اصالت اوست و از طرفی سر به آسمان می ساید و این نشان دهنده میل او به پیشرفت و ترقی و گشودن مرزهای جدید است.
حیات طیبه از این منظر تحقق هنر در کنار هم نشاندن این هر دو وجه است. انقلاب شکوهمند اسلامی نیز در کلیت اش مظهر یک چنین نگاهی بود. انقلاب اسلامی در عین برخورداری از صبغه های پر رنگ و واضح سنت اسلامی و به ویژه شیعی، حرکتی رو به جلو و تحول خواه بود.
انقلاب اسلامی به سبب منحصر به فرد بودنش از معدود پدیده هایی بود که عصری جدید را رقم زد و الگویی بدیل برای "بودن" آدمی چه از حیث سیاسی – اجتماعی و چه از حیث فردی ارائه کرد. به عبارتی می توان گفت "حیات طیبه" مورد نظر قرآن، ابتناء بر اصول را در کنار میل به تحول و پیشرفت شامل می شود.
آرمان انقلاب اسلامی و خواست بنیانگذار عظیم الشان آن حضرت امام خمینی(ره) و همه شهدای گلگون کفن این مرز و بوم، حصول سعادت به معنای رسیدن به "حیات طیبه" بود. رفتار، منش، حرکت ها و تدابیر مقام معظم رهبری نیز که معطوف به توسعه علوم قرآنی به صورت فردی و جمعی است، دلالت بر خواست و اراده ایشان در همین زمینه دارد.
بنابراین نمی توان از آرمان انقلاب و امام و یا تاسی به خواست و اراده رهبر معظم انقلاب دم زد، لیکن حیات طیبه را با همه وجوهش در نظر نداشت. به نظر ما ترجمان نیل به سوی حیات طیبه در عرصه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی نگرشی است که ما آن را اصولگرایی اصلاح طلبانه می خوانیم.
اصولگرایی اصلاح طلبانه همچون شجره طیبه ای که در قرآنی کریم به آن اشاره شده است، متضمن دو سویه اصالت باوری یا اصولگرایی و میل به پیشرفت و تحول خواهی است. اصولگرایی اصلاح طلبانه از سویی ریشه در اصول اسلامی و انقلابی دارد و از سوی دیگر حیات طیبه را به معنای واقعی کلمه در تحول، نوآوری و پیشرفت نیز در نظر دارد. این نکته از آن رو واجد اهمیت است که برخی را تصور برآن است که انقلاب اسلامی ایران، انقلابی است محافظه کارانه به این معنا که معتقد است نباید زندگی مردم را با عنوان توسعه و پیشرفت مختل ساخت.
این نظر با معنای حیات طیبه قرآنی تفاوت دارد. میوه و ثمره شجره طیبه نیز درکنار ریشه و خاستگاه آن واجد اهمیت است. برداشت های جمود گرایانه و انزواطلبانه از حیات طیبه به هیچ وجه منظور نظر قرآن نیست و اصولگرایی اصلاح طلبانه می کوشد تا با تاسی به همین اصل قرآنی در عین ابتناء به اصول، راههای چگونگی حصول ثمراتی بهتر و غنی تر را نیز از نظر دور ندارد.

منبع : امید