۲ بهمن ـ ۲۲ ژانویه ـ اندیشمندی که دمکراسی پارلمانی و بوروکراسی شوروی را رد کرد

«آنتونیو گرامشیGramsci» فیلسوفی كه تجربه های نیمه دوم قرن ۲۰ تا حدی زیاد اندیشه های او را تایید كرده است ۲۲ ژانویه سال ۱۸۹۱در تورینو ، ایتالیا ، دیده به جهان گشود و در آوریل ۱۹۳۷ در زندان موسولینی در گذشت . گرامشی كه از نوجوانی برضد نظم طبقاتی كهن بود به جنبشهای سوسیالیستی ایتالیا پیوست. سپس به منظور بررسی و مشاهده روند سوسیالیسم در جامعه روسیه به مسكو رفت ، دوسال در آنجا بود و در همانجا ازدواج كرد. در بازگشت به وطن، گرامشی برای ایجاد یك حزب كمونیست از بطن جنبش های سوسیالیستی ایتالیا دست به كوشش زد و موفق شد و رهبری آن را به دست گرفت . موسولینی رهبر وقت ایتالیا كه «گرامشی» را بزرگترین مانع بر سر راه پیشرفت افكار خود می پنداشت درصدد خنثی كردنش برآمد و با نخستین بهانه ، او را در سال ۱۹۲۶ به اردوگاه (كمپ ) ویژه نگهداری مخالفان سیاسی خود فرستاد .
چون موفق نشد كه تماس گرامشی را با كمونیستها قطع كند و به اصطلاح خودش مغز او را از فكر كردن باز دارد، وی را به زندان فرستاد ــ زندانی كه از آن رهایی نیافت.
« گرامشی » كه در مطالعات تاریخ و تاریخنگاری كار شناس بود در طول زندان ۳۳ كتاب نوشت كه خواهر زنش« تاتیانا » دستنویس های اورا باتردستی از زندان بیرون برد و بعدا منتشر ساخت كه معروفترین آنها «یادداشتهای زندان» است و محتوای این كتابهای فلسفه سوسیالیستی تازه ای را به دست داده است كه بسیاری از هواداران جامعه سالاری آن را سوسیالیسم تازه و « گرامشییسم» عنوان داده و تا كنون دهها كتاب در تفسیر آن انتشار یافته است . « دوبچك » در چك اسلواكی از پیروان افكار گرامشی بود . در دهه ۱۹۸۰ پاره ای از تحلیلگران تحول عملی در چین را چرخشی به سوی گرامشییسم تعبیر كرده بودند . پس از عقب نشینی ماركسیسم در روسیه و كشورهای اروپای شرقی و آسیای میانه بسیاری از سوسیالیستها متوجه اصالت افكار گرامشی شده و راه خود را به این سوی تغییر داده اند.
گرامشی برای تامین سعادت بشر تاكید بر به حد اقل رساندن روابط فرد با « پول » دارد و می گوید : نظام هزاران ساله همه جنبه های زندگی را به پول ارتباط داده است . روابط فرد با افراد را مقدار پولی كه در اختیار دارد بنا می كند . پول به دنیای فرهنگ و هنر هم رخنه كرده ، حتی بر كار تالیف و تصنیف حاكم شده است .« پول» استقلال عمل و آزادی را از فرد گرفته است . هر عملی تحت تاثیر پول است تا اراده فرد ، بنا براین یك فرد در جوامع امروز برده پول است و آزاد نیست . قدرت ناشی از پول است نه هنر و دانش و اندیشه و مهارت ؛ و چون چنین است ، قدرتمند استثمارگر ، زورگو و سلطه گر می شود و حتی عملا بر دستگاه حاكمه جامعه مسلط می گردد و تصمیمگیری ها بر پایه منافع او صورت می گیرد و وضع قوانین و ضوابط از خواست او خارج نیست و جامعه زمانی به نقطه بحران می رسد كه اصحاب پول در دستگاه قضاء هم رخنه كنند و در این صورت احتكار و هر گونه فساد دیگر گسترش می یابد.
گرامشی فرضیه های دمكراسی پارلمانی را رد می كند و آن را راه رسیدن واقعی به « حكومت مردم بر مردم » و یا « قدرت ناشی از مردم » نمی داند و می گوید كه در انتخابات سراسری و یا در یك شهر بزرگ شناخت نامزدها دشوار است . بنابراین رای دادن سرسری است و بسیاری هم نسبت به آن بی تفاوت می شوند و در ان شركت نمی كنند . تبلیغات انتخاباتی بر پایه پول و ساخت و پاختهای پس پرده صاحبان منافع است و به این وسیله بسیاری از افراد شایسته حذف می شوند و تكرار انتخاب افراد معین به تدریج یك طبقه حاكمه به وجود می آورد كه تفاوتی با نظامهای تزاری( سلطنتی ـ موروثی ) ندارد . بهترین دمكراسی ، حكومت شوراها است كه در محله های كوچك كه افراد شناخت كامل از یكدیگر دارند انتخاب و بر همه جنبه های زندگی نظارت خواهند داشت ازفرهنگ و هنر ، صنعت و تولید محصول تا امور اموزشی و بهداشتی و نظم عمومی و نمایندگان این شوراها حكومت مركزی را تشكیل می دهند . ب
ا وجود این ، گرامشی با تمركز امور در مركز مخالف است و نظر به منطقه ای بودن كارها دارد و می گوید كه اگرجزئیات امور و برنامه ریزی ها از مركز هدایت شود ، جامعه دچار یك بوروكراسی بسیار بد خواهد شد و دوام نخواهد یافت . گرامشی به وجود آمدن یك طبقه بوروكرات در جامعه را از لحاظ عوارض نامطلوب برابر طبقه صاحب پول می داند. گرامشی می گوید اگر سوسیالیسم در یك جامعه بوروكراسی به وجود آورد ، این بوروكراسی از بدترین نوع آن خواهد بود كه به شكست و انحراف سوسیالیسم منجر خواهد شد .
گرامشی در عین حال با نظرات ماتریالیستی «انگلس» مخالف است و عقیده دارد كه نمی توان به همه جنبه های زندگی بشر از این دیدگاه نطر افكند . به سختی می شود انسان را از باورهای گذشته جدا ساخت.
گرامشی بااشاره به نظام حكومتی مسكو با سلطه و دیكته شدن نظر یك دولت نسبت به دولتهای متحد مخالفت كرده و این روش را ناپایدار خوانده است.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز