کتاب مقدس چیست؟

«كتاب مقدس» مجموعه اسناد و مداركی است كه مسیحیان آنها را مبین كلام خدا می پندارند و مقدس می‌شمارند.در بیشتر زبان‌های اروپایی برای نامگذاری كتاب مقدس از واژه یونانی Biblia به معنای «كتاب‌ها» استفاده می‌شود. كتاب مقدس به دو بخش تقسیم می شود: «عهد عتیق» و «عهد جدید».
عهد عتیق را می توان كتاب مقدس یهودیان نیز محسوب كرد كه دارای ۴۶ كتاب است (در نسخه های یهودی و پروتستانی تنها ۳۹ كتاب یافت می شود). عهد جدید به مسیحیان اختصاص دارد و دارای ۲۷ (یا به عبارتی ۲۹) كتاب است. با این حساب كتاب مقدس مجموعه این كتاب هاست كه به زبان های گوناگون (عبری، آرامی و یونانی) و در طول ۱۵۰۰ سال تالیف و گردآوری شده است. اختلاف در تعداد كتاب های عهد عتیق نزد یهودیان اولیه -كه در میان مسیحیان هم واقع شد- موجب شد تا نوشته های مقدس و صحیح عهد عتیق (۳۹ سِفر) را «كتاب های قانونی» (رسمی) و مابقی را «اپوكریفا» (یعنی «پنهان» و در اصطلاح «جعلی») بنامند. كتاب های اپوكریفا در كتاب مقدس كاتولیك و ارتدوكس وجود دارد، ولی یهودیان و بیشتر فرقه های پروتستان آنها را قبول ندارند. در بسیاری از ترجمه های پروتستانی و ترجمه های جهانی مسیحیت، كتاب های اپوكریفا یكجا در بخشی خاص در پایان عهد عتیق چاپ می شود. همه مسیحیان بر صحت ۲۷ كتاب عهد جدید اتفاق دارند.
«عهد عتیق» بدون احتساب كتاب های اپوكریفا به سه بخش تقسیم می شود: «تورات» و منضمات (۱۲)، «كتب حكمت» (۵)، « كتب انبیا» (۱۷). تورات پنج كتابِ موسی است (اسفار پنج گانه) كه مقدس ترین كتاب یهودیان است. اسفار پنج گانه تورات عبارتند از: «سفر پیدایش»، «سفر خروج»، «سفر لاویان»، «سفر اعداد» و «سفر تثنیه». در قدیم مردم معتقد بودند موسی تورات را نوشته است، اما تحقیقات جدید نشان می دهد كه پاسخ به مسئله اصل و منشاء تورات از آنچه ابتدا تصور می شد، دشوارتر است. تورات در طول نسل ها پدید آمده است كه سرانجام در قرن پنجم قبل از میلاد در یك كتاب گرد آمد.«عهد جدید» به پنج بخش تقسیم می شود: «انجیل ها» (۴)، «اعمال رسولان» (۱)، «رساله های پولُس» (۱۳)، «رساله های دیگر» (۸) و «مكاشفه و رویا» (۱). همه كتاب های عهد جدید به زبان یونانی نگاشته شده است.
چهار كتاب آغازین عهد جدید «انجیل» خوانده می شود. واژه انجیل برگرفته از واژه یونانی euangelion و به معنای «مژده یا بشارت» است. اناجیل چهارگانه در عهد جدید، مانند اسفار پنج گانه (تورات) در عهد قدیم، محوریت دارند و مسیحیان همه آنها را تقریباً در درجه یكسانی از اهمیت قرار می دهند. اناجیل چهارگانه عبارتند از: «انجیل متّی»، «انجیل مرقُس»، «انجیل لوقا» و «انجیل یوحنّا». هر یك از انجیل ها مشتمل بر سخنانی از عیسی و گزارش هایی از زندگی و كارهای اوست كه در اناجیل دیگر یافت می شود. علاوه بر این برداشت هایی هم در هریك از اناجیل درباره زندگی عیسی وجود دارد كه در سه انجیل دیگر دیده نمی شود. انجیل های چهارگانه احتمالاً در دهه های آخر مسیحی نوشته شدند اگر چه كهن ترین نسخه خطی و بالنسبه وزین از آنها به سده چهارم تعلق دارد. «انجیل متّی» نخستین جا را در ترتیب معرفی كتب عهد جدید اشغال می نماید. این انجیل را به نحوی می توان ادامه عهد عتیق دانست زیرا متّی همواره به عباراتی از عهد عتیق متوسل می شود تا نشان دهد كه عیسی ناجی مورد انتظار یهودیان است. متّی سخنش را با اصل و نسب عیسی و شجره نامه كامل او آغاز می كند و سپس گفتارها و كارهای عیسی را به ترتیب اهمیت موضوعی و نه به ترتیب تاریخی ذكر می كند. در گذشته برخی از مردم معتقد بودند كه این انجیل به زبان «آرامی»، كه عیسی مسیح و شاگردانش به آن سخن می گفتند، تحریر شده است. به نظر می رسد متّی اندكی پس از سال ۷۰ میلادی انجیل خود را نگاشته است. «انجیل مرقُس» موجزترین و به اعتقاد بیشتر محققان كهن ترین انجیل است كه پایه و اساس دو انجیل دیگر (متّی و لوقا) نیز به حساب می آید. مرقس به كارهای عیسی بیش از سخنان او توجه دارد؛ چنانچه رنج های عیسی و مرگ او جایگاه بسیار مهمی در انجیل او دارد. تالیف انجیل مرقُس به حدود سال ۶۰ میلادی برمی گردد. «انجیل لوقا» قدری معماآمیز است، گاهی چهره ادبی به خود می گیرد و گاه به مرقس و متّی نزدیك می شود، و بعد به شدت از آنها جدا می افتد. محققان كتاب مقدس می گویند علم و فرهنگ لوقا از سایر انجیل نگاران بیشتر بوده زیرا انجیل خود رابه یونانی محكم و زیبایی نوشته است. این انجیل باید در سال های ۹۰-۸۰ میلادی به رشته تحریر درآمده باشد.«انجیل یوحنّا» با این كلمات تابناك، در مقدمه،آغاز می شود: « در آغاز كلمه بود، كلمه با خدا بود و كلمه خود خدا بود.» و آنگاه با واژگانی مهیج به اوج خود می رسد: «پس كلمه انسان شد و در میان ما سكنی گزید.» این انجیل تافته كاملاً جدابافته ای است زیرا گفته های عیسی در آن با گفتار او در سه انجیل دیگر تفاوت چشمگیری دارد. شور و هیجان عیسی در سه انجیل اول و بالاتر از آن بسیاری از اندیشه های اصلی او در این انجیل دیده نمی شود. انجیل یوحنّا بیش از سایر اناجیل در فضای تصوّف سیر كرده است و لذا عموماً تصور می رود كه این اثر بیشتر حاصل تامّلات روحانی است تا تاریخ موثّق. انجیل یوحنّا رسالت عیسی را دو سال می داند درحالی كه سایرین آن را یك سال می دانند. كتابت این انجیل از سال های ۶۵ تا ۹۰ میلادی حدس زده شده است. گفتنی است درباره عهد جدید هم سخن از «كتاب های جعلی» یا «اپوكریفا» رفته است. این كتاب ها شامل انجیل های دیگر، رساله ها و كتاب های اعمال و مكاشفاتی است كه مسیحیان نخستین آنها را نوشته اند، اما كلیسا آنها را به رسمیت نشناخته است. در برخی از آنها تعالیم غنوصی دیده می شود و در برخی دیگر داستان هایی از عیسی و مریم شبیه به داستان های قرآن در این باب مشاهده می شود.

منبع : روزنامه شرق