چکیده‌ی معماری جهان باستان

در شوش، در کاخ داریوش اول(داریوش بزرگ) کتیبه‌ی جالبی کشف شده است که درباره‌ی مواد ساختمانی و صنعت‌گرانی است که در ساختن کاخ پادشاه کار کرده و هم‌کاری داشته‌اند. می‌گوید:
" ... زمین تا چنان ژرفایی کنده شد که به سنگ رسیدم و چون حفره آماده شد در بخشی از آن تا چهل آرنج و در بخشی تا بیست آرنج سنگ‌ریزه ریختم. کاخ روی این سنگ‌ریزه‌ها بنا شد. کندن زمین در ژرفا و ریختن سنگ‌ریزه و آماده شدن خشت خام را ملت بابل انجام داد. چوبی، که سدر نامیده می‌شود، کوهی در لبنان به همین نام هست، این چوب را از آن‌جا آوردند. ملت آشور آن را تا بابل جابه‌جا کرد و کاریان اهل ایونیه آن را از بابل به شوش آوردند.
چوب یاک را از گندار و کرمانی آوردند. طلا را از لیدی و باکتریا آوردند و آن را در این‌جا ساختند. سنگ کاپائوتاک(سنگ ارمنی یا سنگ بخارایی) و سینکابرو(عقیق جگری)، که در این‌جا به کار گرفته شد، از سغدیان آورده شده بود. سنگ آخشاینا(فیروزه؟) از خوارزم آورده شده بود. نقره و چوب سیاه از مصر و تزیینات دیوارها از یونان و عاج به کار رفته از حبشه و هندوستان و آراخوسیا آورده شد.
ستون‌های سنگی، که در این‌جا به کار رفته، از شهری به نام آبی‌رادوش، در نزدیکی شوش، آورده شده است. سنگ‌تراشانی که روی سنگ‌ها کار می‌کردند، از ایونیه و لیدی بودند. استادان زرگر مادی‌ها و مصریان بودند. کارگرانی که در کارهای چوب‌کاری کار می‌کردند، اهل لیدی یا مصر بودند. کسانی که آجر می‌پختند، از بابل و افرادی که دیوارهای بنا را تزیین می‌کردند، از ماد یا مصر بودند."
مواد ساختمانی گوناگونی که در کتیبه‌ی داریوش یاد شده است، گویا به عمد از ایالت‌های گوناگون، از سودان در جنوب غربی امپراتوری تا هند در جنوب شرقی، به شوش آورده شد تا از این راه همه‌ی سرزمین‌ها و ملت‌ها در خدمت‌گزاری به پیشگاه پادشاه ایران سهیم باشند. چنین وضعیتی را درباره‌ی دیگر بناهای باشکوه دوره‌ی هخامنشی نیز می‌بینیم.
در بناهای باشکوه تخت جمشید نیز عنصرهای هنر محلی ایرانی را در کنار عنصرهای هنر بابلی‌ها، آشوری‌ها، مصریان و یونانی‌ها می‌بینیم. البته، اساس و شالوده‌ی بناهای تخت جمشید، یک خانه‌ی عادی ایرانی است که اکنون آثار آن در خانه‌های روستایی ایران، آن سوی قفقاز و آسیای میانه نیز دیده می شود.

منبع: دیاکونوف، میخائیل میخائیلوویچ، تاریخ ایران باستان، ترجمه‌ی روحی ارباب، انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ دوم ۱۳۸۰. صفحه‌های ۱۲۱، ۱۲۳، ۱۳۴ تا ۱۴۰

منبع : سا یت آموزشگاه