۱۷ فوریه سال ۳۶۴ ـ مرگ ژوویانوس ، امپراتوری که دیکته های ایران را نوشت

فلاویوس کلادیوس ژوویانوس ( ژوویان ) ۱۷ فوریه سال ۳۶۴ میلادی در راه بازگشت به ایتالیا در جنوب غربی ترکیه امروز در گذشت . وی ۳۲ ساله بود. در باره علت مرگ او ، روایات متعدد است . بعضی مورخان نوشته اند که چون به شاپور دوم شاه وقت ایران امتیاز فراوان داده بود هنگام خواب ، زغال نیمسوز به اطاقش بردند و او را با گاز زغال مسموم کردند. مورخان دیگر مرگ او را براثر گاز زغال ، ولی به سبب بی مبالاتی ( نه توطئه) نوشته اند . چند نفری هم نوشته اند که خود کشی کرده بود.
ژوویانوس ۲۶ ژوئن سال ۳۶۳ پس از درگذشت ژولیان که در جنگ با شاپور دوم شاه وقت ایران مجروح شده بود به سمت امپراتور انتخاب شده بود . وی یکی از افسران ارتش در حال عقب نشینی روم از برابر ایرانیان بود. ژوویانوس که مسیحی بود با حمایت افسران مسیحی به سمت امپراتور انتخاب شده بود و بی درنگ به شاپور دوم پیشنهاد ترک مخاصمه داده و شرایط شاپور ( ذوالاکتاف ) را که به او دیکته شده بود نوشته و امضاء کرده بود تا بتواند بقیه لشکریان از کشته شدن و یا اسارت نجات دهد.
ایرانیان نظامیان اسیر را به کار اجباری می گماردند و بر خلاف سایر ملل آنان را به صورت برده نمی فروختند و در نیمه دوم عمر پس از این که مطمئن می شدند که قادر به جنگیدن نخواهند بود آزاد می کردند.
ژوویان پذیرفته بود که از همه اراضی مورد ادعای ایران در شرق مدیترانه خارج شود و در امور ارمنستان مطلقا مداخله نکند و به ایران غرامت مالی بدهد و هرسال نیز مبلغی به ایران بپردازد تا مانع عبور اقوام با تمدن عقب مانده از کوههای قفقاز و ورود به قلمرو روم شود.
بسیاری از مقامات رومی و پاره ای از افسران ارتش این کشور از امتیازاتی که ژوویان به ایران داده بود و ایران را به صورت ابر قدرت برتر در جهان در آورده بود راضی نبودند.
ژوویان در مسیر قسطنطنیه عازم بازگشت به ایتالیا بود که در گذشت و ۲۶ فوریه والنتینیان به امپراتوری روم انتخاب شد.

منبع : تاریخ ایران و جهان در این روز