پنجشنبه, ۲۰ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 9 May, 2024
مجله ویستا
هُمام تبریزی
خواجه هُمامالدّين علاء تبريزى از شاعران معروف و مشايخ بزرگ ايران در عهد ايلخانان مغول است. ولادتش به سال ۶۳۶ هجرى اتفاق افتاد. نام و لقب او در کتابهاى تذکره به اختلاف آمده اما تخلص او در شعرهايش همه جا 'هُمام' است. وى معاصر، دوست و نديم نزديک خواجه شمسالدّين صاحبديوان جوينى بود. تا بهجائى که صاحبديوان براى 'زاويهٔ' وى مقررى معادل هزار دينار در سال تعيين کرده بود (از مقدمهٔ ديوان همام نسخهٔ چاپى آقاى مؤيد ثابتي)، و نيز در آخرين نامهٔ خود که آمادگى خويش را براى شهادت اعلام داشته ضمن توديع ابدى از ياران خاص، نام هُمامالدّين را نيز برده است (مجمل فصيحي، حوادث سال ۶۸۳ و تاريخ حبيبالسير). با وجود آنکه براى هُمام اشتغالهاى فراوان از آن جمله 'وزارت آذربايجان' و مسافرت بروم، در التزام رکاب صاحبديوان، ذکر کردهاند اما ظاهراً اينها سبب نشد که شاعر عارف در تصدى 'زاويه' اى که بهنام خود در تبريز داشت و در ارشاد اهل سلوک قصور ورزد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
معاصران وى در ذکر نام هُمام همواره او را به صفتهائى که خاص مشايخ و بزرگان طريقت بوده است مىستودند و اين نشان مىدهد که هُمام، هم به مرتبههائى عالى از تصوف رسيد و هم در شعر و انشاء فارسى و عربى و محاوره و حسن خط زمامدار و از بزرگان زمان خود بوده است. بعضى از تذکرهنويسان او را در تصوف پيرو شيخ حسن بلغارى و برخى ديگر مريد شيخ سعيد فرغانى شمردهاند اما بهدرستى معلوم نيست که هُمام آموختههاى عرفانى خود را کجا و نزد کداميک از مشايخ يافته است. مشهور است که نزد خواجه نصيرالدّين طوسى تحصيل دانش کرد و از دوستان قطبالدّين شيرازى بود و آن علامه کتاب مفتاحالمفتاح خود را به خواهش هُمامالدّين تأليف نمود. از ديگر معاصران و شايد دوستان هُمام، خواجه رشيدالدّين فضلالله وزير و شرفالدّين هارون فرزند صاحبديوان جوينى را مىتوان نام برد، زيرا هُمام از جملهٔ کسانى است که در تاريخ ۷۰۶ هجرى بر تفسيرى که به امر خواجه رشيدالدّين فضلالله فراهم آمده و يا خود بر قرآن نوشته بود و تقريظ نوشت، و همچنين مثنوى صحبتنامهٔ خود را به نام شرفالدّين هارون سرود. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
وفات هُمام در سال ۷۱۳ يا ۷۱۴ اتفاق افتاد و در خانقاهش به خاک سپرده شد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ديوان هُمام مشتمل است بر شعرهاى فارسى و عربى از قطعه و غزل و قصيده و مثنوى و رباعي. شعرهاى عربى و بخشى از شعرهاى فارسى او در مدح عالمان و بزرگان عهد است از قبيل شمسالدّين صاحب ديوان و رشيدالدّين فضلالله و قطبالدّين شيرازى و سلطان محمّد اولجايتو. هم از او دو مثنوى باقى مانده است، يکى بر وزن حديقهٔ سنائى در تحقيق و تهذيب مشتمل بر متجاوز از پانصد بيت منتخب و محکم و استوار، و ديگر مثنوىاى به بحر هزج مسدس مقصور و محذوف بهنام 'صحبتنامه' بالغ بر ۳۰۰ بيت که آن را بهنام خواجه شرفالدّين هارون فرزند شمسالدّين صاحب ديوان ساخته است، در بيان عشق، ذکر احوال عاشق و معشوق، و فراق و وصال، و شاعر آن را با چند غزل همراه کرده و بيتهائى را به مدح آن خواجه اختصاص داده است. علاوه بر اينها بعضى از مرثيهها و غزلها و اخوانيات از او باقى است که مجموع آنها در ديوانِ جمعآورى شده به حدود دو هزار بيت مىرسد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ديوان هُمام بعد از مرگ او به امر خواجه رشيدالدّين فضلالله، از شعرهاى پراگندهٔ وى که در دست اين و آن بود، فراهم آمد و به فرمان آن وزير مقدمهاى بر آن نوشته شد و مسلماً اين جمعآورى شعرها بين سالهاى ۷۱۴ (سال فوت هُمام) و ۷۱۸ (سال قتل رشيدالدّين فضلالله) انجام شد. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
هُمام در ميان معاصران سعدى از جمله کسانى است که بسيار تحتتأثير شيوائى غزلهاى آن استاد بزرگ قرار داشته و بعضى از غزلهاى او را استقبال کرده است اما خود نيز در غزل مبتکر و صاحب بيانى شيرين و مضمونهائى نو و دلپسند است. در شعرهاى هُمام نفوذ فکرهاى عرفانى بسيار آشکار و حتى غزلهاى او حاوى اشارتهاى صريح اهل سلوک است. عُبَيدِ زاکانى دو غزل از او را، که يکى تماماً به لهجهٔ آذرى است، در عشاقنامهٔ خود نقل کرده و حافظ نيز به شعرهاى او توجه داشته است. | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
از شعرهاى او است: | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
همچنین مشاهده کنید
- رُکن صاین
- کمال خُجَنْدی
- شیخ محمود شبستری > شیخ محمود شبستری
- امین بلیانی
- زرتشت بهرام پژدو
- سراجی سَگْزی
- امیر حسینی
- سراج قُمری
- کیکاوس رازی
- خواجوی کرمانی > خواجوی کرمانی
- اثیر اومانی
- عربشاه
- سیف فرغانی > سیف فرغانی
- امیر خسرو دهلوی > امیر خسرو دهلوی
- نزاری قهستانی
- بدرچاچی
- عبید زاکانی > عبید زاکانی
- عماد فقیه
- سعدی > سعدی
- قانعی طوسی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران انتخابات سیدابراهیم رئیسی دولت سیزدهم مجلس شورای اسلامی انتخابات مجلس رافائل گروسی رئیس جمهور سید ابراهیم رئیسی رهبر انقلاب حجاب مجلس
قتل تهران سلامت هواشناسی وزارت بهداشت شهرداری تهران پلیس بارش باران آموزش و پرورش سیل فضای مجازی قوه قضاییه
گاز دولت بانک مرکزی خودرو قیمت دلار مالیات قیمت طلا قیمت خودرو مسکن ایران خودرو حقوق بازنشستگان بازار خودرو
نمایشگاه کتاب نمایشگاه کتاب تهران تلویزیون کتاب محمدمهدی اسماعیلی سینمای ایران سریال دفاع مقدس سینما تئاتر موسیقی رسانه ملی
هواپیما دانشجویان دانش بنیان اینوتکس
رژیم صهیونیستی غزه اسرائیل فلسطین جنگ غزه آمریکا رفح حماس روسیه حمله به رفح نوار غزه ترکیه
رئال مادرید فوتبال لیگ قهرمانان اروپا استقلال پرسپولیس بایرن مونیخ لیگ برتر بازی باشگاه استقلال لیگ برتر ایران ذوب آهن نساجی
تبلیغات اینترنت اپل سامسونگ ناسا گوگل آب مایکروسافت نوآوری
سرطان هندوانه کنسرو بیماران خاص آسم سنگ کلیه بیمه سبزیجات اعتماد به نفس