جمعه, ۷ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 26 April, 2024
مجله ویستا

عوامل خطر سوء‌تغذیه


  سوء تغذيه
به کاهش وزن ۱ تا ۲ درصد در هفته، ۵ درصد در ماه يا بيشتر از ۱۰ درصد در عرض ۶ ماه گويند.
  علائم سوء‌تغذيه
علائم بالينى سوء‌تغذيه شامل کاهش سطح آلبومين، کل لنفوسيت‌ها و هموگلوبين مى‌باشد.
  عوامل خطر سوء‌تغذيه
- بيمارى
- کم‌خورى
- از دست دادن دندان‌ها يا ناراحتى‌هاى دهانى
- مسائل اقتصادى
- کاهش توانائى‌هاى اجتماعى
- مصرف داروهاى متعدد
- تحليل يا افزايش وزن
- سن بيشتر از ۸۰ سال
  آب‌مرواريد
بيمارى وابسته به سن مى‌باشد که در آن عدسى‌هاى چشم آسيب مى‌بينند و اگر عدسى‌ها تحت عمل جراحى تعويض نشوند، نهايتاً به کورى منجر مى‌شود. البته در افرادى هم که به‌خوبى تغذيه شده‌اند، اين بيمارى در اثر قرار گرفتن در معرض نور آفتاب، آسيب اکسيداتيو، عفونت‌هاى ويروسي، مواد سمى و اختلالات ژنتيکى عارض مى‌گردد. در ايالات‌متحد آمريکا حدود ۴۶ درصد از افراد ۷۵ تا ۸۵ ساله به اين بيمارى مبتلا هستند؛ در حالى‌که فقط ۵ درصد آنها بين سنين ۵۲ تا ۶۴ سال به اين بيمارى مبتلا مى‌شوند. مواد مغذى آنتى‌اکسيدانى ممکن است در به حداقل رسانيدن ميزان آسيب چشمى کمک کنند. مطالعات ارتباط معکوسى را بين ويتامين C، ويتامين E و کاروتنوئيدهاى دريافتى غذا با ميزان ابتلاء به آب‌مرواريد نشان مى‌دهد.
  التهاب مفاصل
شايع‌ترين نوع آن، تحليل مفاصل (Osteoarinritis) مى‌باشد که مفاصل دردناک مى‌گردد. در خلال حرکت کردن، انتهاء استخوان‌ها به‌طور طبيعى توسط غضروف‌ها و مايع لغزنده اطراف محافظت مى‌شود. با افزايش سن، استخوان‌ها شکننده شده و مفاصل بى‌شکل و دردناک شده و حرکت مشکل مى‌گردد. اين بيمارى ميليون‌ها نفر در جهان به‌ويژه افراد مسن را تحت‌تأثير قرار داده است. رژيم غذائي، غذا يا مکمل‌هاى ويژه‌اى جهت پيشگيري، درمان و رهائى از تحليل مفاصل شناخته نشده است. البته در بسيارى از موارد توصيه به مصرف چاقى آلفا آلفا، مکمل‌هاى امينواسيدي، کلسيم، مس، روغن کبد ماهى (Cod)، ويتامين D، لسيتين، اينوزيتول، عسل، پاراآمينوبنزوئيک، شاهى‌آبى و مخمر، ميوه تازه و سير شده است، که اين مواد نيز موفق نبوده‌اند. ارتباط شناخته شده‌اى نيز بين تحليل مفاصل و تغذيه در مورد اضافه وزن وجود دارد. کاهش وزن براى افرادى که اضافه وزن دارند و دچار مشکل مذکور هستند، مسأله مهمى است. چرا که مفاصل جهت تحمل وزن بالا تحت فشار و تحريک هستند.
نوع ديگر التهاب مفاصل، روماتيسم مفصلى مى‌باشد که ارتباط نزديکى با رژيم غذائى دارد. در اين بيمارى سيستم ايمنى اشتباهاً به پوشش استخوان‌ها حمله مى‌کند. عملکرد سيستم ايمنى به تغذيه کافى بستگى دارد و رژيم ناکافى ممکن است اين نوع التهاب مفاصل را به همراه داشته باشد.
اين احتمال وجود دارد که در برخى افراد، مواد غذائى مشخصى بتواند سيستم ايمنى را تحريک به اين حمله نمايد. شير و لبنيات، روماتيسم مفصلى را در برخى افراد تشديد مى‌نمايد. اسيدهاى چرب لمگا ۳ نظير EPA (اسيد ايکوزاپنتاانوئيک) که در ماهى يافت مى‌شود، با اين بيمارى مرتبط است. تحقيقات نشان مى‌دهد همان رژيمى که در بيمارى‌هاى قلبى به‌کار مى‌رود و از لحاظ اسيدهاى چرب اشباع و شير پائين و از لحاظ اسيدهاى چرب بلند زنجيره غيره اشباع غنى است مى‌تواند به پيشگيرى يا کاهش التهاب مفاصل و درد آنها کمک نمايد، بر اين اساس،اين تئورى که EPA با عمل پروستاگلندين‌ها تداخل نموده و از اين راه التهاب را کاهش مى‌دهد، به‌وجود آمده است. احتمال ديگر در زمينه پراکسيداسيون ليپيدها است که مى‌تواند سبب التهاب گردد. ويتامين E به پيشگيرى از پراکسيداسيون کمک مى‌کند؛ ولى نمونه‌هاى بارز روماتيسم مفصلى را بهبود نمى‌بخشد.
  پوکى استخوان
از بيمارى‌هاى شايع دوران سالمندى است که استخوان‌ها به‌خاطر کاهش ميزان املاح شکننده مى‌گردند. اين بيمارى که تحليل استخوان بزرگسالان نيز ناميده مى‌شود. علت بيش از ۵/۱ ميليون شکستگى‌هاى سائيدهٔ استخوان در ايالات‌متحده آمريکا مى‌باشد. تاکنون عوامل خطر متعددى نظير کمى دريافت کلسيم، دريافت بيش از حد و يا کم پروتئين، بى‌حرکتي، مؤنث بودن، يائسگي، افزايش سن، کمى وزن، نژاد، ژنتيک و وجود سابقه خانوادگى اين بيماري، مصرف داروهائى نظير کورتيکواستروئيدها و ابتلاء به بيمارى‌هاى کليوي، کبدي، ديابت، آلزايمر، روماتيسم مفصلى و ... را براى اين بيمارى نام برده‌اند. جهت پيشگيرى از اين بيمارى که ناتوانى و کاهش قد و شکستگى‌هاى استخوانى را به‌دنبال دارد، افزايش تحرک و فعاليت و مصرف رژيم حاوى مقادير کافى پروتئين و کلسيم توصيه مى‌شود.
  آلزايمر
امروزه بيشتر توجهات بر روى تغييرات غيرطبيعى مغزى متمرکز شده است. ۵ درصد از افراد بالاى ۶۵ سال و ۲۰ درصد از افراد بالاى ۸۰ سال آمريکا تحت تأثير بيمارى آلزايمر قرار دارند. تشخيص آن نيز بستگى به عوارض ناشى از آن دارد. اخيراً کشف شده است يک ژن انسانى بخشى از ليپوپروتئينى را مى‌سازد که مى‌تواند از بروز آلزايمر پيشگيرى نمايد. محققين اميدوار هستند که بتوانند از اين يافته‌هاى ژنتيکى جهت رهائى از اين بيمارى استفاده نمايند. بيشتر افراد درباره ارتباط بين آلومينيوم و پيشرفت بيمارى آلزايمر مطالبى را شنيده‌اند؛ غلظت آلومينيوم مغز در اين بيمارى بيش از حد طبيعى مى‌باشد (۱۰ تا ۳۰ برابر طبيعي) ولى آلومينيوم مو و خون نرمال مى‌باشد. اين مطلب نشان مى‌دهد که تجمع آلومينيوم به واسطه ماده‌اى در مغز ايجاد شده است، نه اينکه کل آلومينيوم بدن بالا برود. لذا بالا رفتن آلومينيوم در مغز مى‌تواند در نتيجه بيمارى حاصل شده باشد، نه آنکه علت بيمارى باشد. فراموشى و افسردگى که در اين بيمارى حادث مى‌گردد، ممکن است به دريافت کم مواد مغذى منجر گردد. از اين‌رو جهت جلوگيرى از فراموش کردن يک وعده غذائي، بهتر است در اين زمينه به افراد ياد‌آورى شود.
کمبودهاى درازمدت مواد مغذى ممکن است با کاهش حافظ همراه باشد؛ به‌عنوان مثال توانائى نورون‌ها جهت سنتز برخى از نوروترانسميترها کاهش مى‌يابد. نوروترانسميتر سروتونين از آمينواسيدتريپتوفان سنتز مى‌گردد و جهت عملکرد صحيح آنزيم‌هائى که در سنتز نوروترانسميترها نقش دارند. ويتامين‌ها و املاح معدنى مورد نياز مى‌باشند. کمبود شديد ويتامين‌هاى B12, B6, B1، فولات، C به توانائى مغزى و حافظه آسيب مى‌رساند. املاحى نظير آهن و روى نيز به عملکرد مغز کمک مى‌کنند، لذا در نظر گرفتن اين مواد مغذى در رژيم غذائى سالمندان ضرورى به‌نظر مى‌رسد.
  چاقى در دوران پيرى
تحقيقات نشان مى‌دهد که داشتن فعاليت فيزيکى در دوران سالمندي، نه تنها مى‌تواند از تحليل ماهيچه‌ها و استخوان‌ها بکاهد، بلکه در پيشگيرى از افزايش وزن نيز سودمند است. چرا که اين افزايش وزن زمينه‌ساز بسيارى از بيمارى‌ها مى‌باشد. برنامه ورزشى زير جهت حفظ سلامت و پيشگيرى از چاقى پيشنهاد مى‌شود:
- ۶۰ دقيقه فعاليت فيزيک، باغباني، پياده‌روي، بالا رفتن از پله، حرکت‌هاى ساده در هر روز که مى‌تواند ۵ دقيقه در هر بار جمعاً ۱۲ بار در هر روز باشد.
- ۳ روز در هفته ۳۰ تا ۴۵ دقيقه فعاليت فيزيکى نظير شنا، راه رفتن سريع.


همچنین مشاهده کنید